Phóng
sự: Kỳ 1- Đi tìm nhân vật trong bức ảnh lịch sử
Tuấn
Khanh
May 1, 2021
https://saigonnhonews.com/van-hoa-van-nghe/phong-su-di-tim-nhan-vat-trong-buc-anh-lich-su/
Người
lính VNCH Võ Phùng Dương và bức ảnh lịch sử
*
Những
ai đã từng nhìn qua những hình ảnh về cuộc chiến tranh Việt Nam, chắc cũng có
lúc đã bắt gặp hình ảnh một người lính Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) đang bị thương
tật, bị đuổi ra nơi chữa trị của mình là Tổng Y Viện Việt Nam Cộng Hòa vào chiều
ngày 30-4. Tấm hình nhỏ không có nhiều sự thuyết minh nhưng chỉ với ánh mắt của
người thanh niên đau đớn, mệt mỏi đang chống nạng bước đi, đã là sự ám ảnh
không lời đến tận cùng. Trong bộ quân phục có vẻ mặc vào vội vã, anh lính VNCH
đó bước đi và lọt vào khung hình, trở thành một dữ liệu giằng xé im lặng, như một
vết thương không bao giờ lành về một câu chuyện có thật: Những người thương bệnh
binh bị chĩa súng, đuổi ra đường, ngay sau khi quân bộ đội Bắc Việt tràn vào
Sài Gòn.
Nhiều năm trôi qua, người ta vẫn tự hỏi, người
lính ấy còn sống không, giờ này người đàn ông ấy ra sao…? Như mọi tấm ảnh
trắng đen khác của những ngày tháng 4-1975 làm nhức nhối người xem – kể cả thế
hệ chưa bao giờ trải qua ngày tháng đó – câu hỏi đó chất chứa với muôn vàn điều
u uẩn trong lòng.
Với đôi chút thông tin vặt, chút hình ảnh và
luôn dò hỏi… thật bất ngờ là đúng vào Tháng Tư, của 46 năm sau, sự có mặt của
người lính ấy bỗng bất ngờ hiện ra trong cuộc tìm kiếm nhiều ngày của chúng tôi
– những người miền Nam thế hệ hôm nay. Thật kỳ diệu: Ông vẫn còn sống, hiện ở
Chơn Thành, Bình Phước.
Người lính ấy, hạ sĩ nhất Võ Phùng Dương, Số
quân: 74/145 811, KBC: 3506, Tiểu Đoàn 52, Liên Đoàn 3, Biệt Động Quân, vẫn im
lặng tồn tại non nửa thế kỷ qua nhiều biến động của cuộc đời. Thật khó nói đó
là những điều đắng cay số phận hay kiên cường cao quý của ông: Khi gặp, ông vẫn
giữ được nụ cười bình dị, hiền lành và kiểu trò chuyện chơn chất khi tiếp chúng
tôi tại ngôi nhà nhỏ của mình.
Hình : https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/04/20210430_112409-640x710.jpg
Đi tìm một ánh mắt
câm lặng
Suốt đoạn đường dài từ Sài Gòn tìm đến nhà của
ông Dương, chúng tôi chia nhau nhìn lại tấm ảnh về người lính trẻ (lúc ấy, ông
chỉ mới 22 tuổi) khi bị đuổi ra khỏi giường bệnh và cố lết đi về nhà ở Quận 4,
Sài Gòn, trong một buổi chiều nghiệt ngã của đời mình. Không ai trong chúng tôi
tin được, người sắp gặp mặt, đó lại là một chứng nhân của sự kiện, lại là một
nhân vật nổi tiếng từ bức ảnh luôn được chia sẻ trên các trang mạng, bản tin quốc
tế, đặc biệt vào mỗi Tháng Tư.
Con đường dẫn vào nhà ông Dương im vắng đến lạ,
nắng gắt oi bức đuổi theo mọi nơi. Đến con chó của nhà gần đó, nằm trong bóng
râm cũng mệt mỏi nhìn chúng tôi mà không buồn sủa. Nhiều năm trước đó, khu vực
này xác xơ, khốn khó và được gọi là vùng kinh tế mới.
Ông Dương có lối nói chuyện thuần chất nông
thôn miền Nam, dễ làm người đối diện gần gũi, tạo nên sự cảm mến tức thì. Ngồi
với nhau chỉ vài giờ đồng hồ, mà tưởng chừng như ai nấy đã thân thiết lâu rồi.
Mỗi khi cao hứng lúc kể chuyện quá khứ, ông bật cười lớn, và nhất là khi kể về
ngày tháng cũ, có lúc ông phấn chấn, lớn giọng mô tả không chút e ngại.
“Người chụp tấm hình đó, là bạn của chú, cũng bị đuổi
từ Tổng Y Viện ra, ảnh tên Lài. Sẵn tay đang cầm cái máy Kodak, ảnh kêu tên chú
rồi chụp luôn. Không ngờ tấm hình đó sống dai vậy”, ông Dương cười buồn, và nói rằng giờ cũng không biết Lài ở đâu, còn sống
hay đã chết với những ngày tháng cam go không thua gì như cuộc chiến, sau cái
Tháng Tư đó.
Buổi chiều ngày 30-4-1975, khi mọi người đang
nằm trên giường bệnh, khắp nơi cứ mỗi lúc tràn về những tốp thương binh mới, nằm
chật cả lối đi, chen chúc nhau ở mỗi phòng. Dù là ngày cuối cùng của cuộc chiến,
đã có lệnh đầu hàng từ trưa, nhưng có vẻ giao tranh vẫn không dứt hẳn. Có những
người được đưa vào với vết thương mới, tuôn máu không ngớt. Bất ngờ, tràn vào
khắp ngõ trong Tổng Y Viện là những nhóm lính quân phục miền Bắc, súng AK chĩa
lăm lăm, đằng đằng sát khí, lên giọng quát.
“Họ nói sao khi đuổi mọi người, kể cả những người vừa
mới mổ xong, phải ra bệnh viện?”, ông Dương cười, suýt bật
thành tiếng chửi thề, “Họ nói giọng Bắc, kêu đ*t mẹ chúng mày cút ra hết”. Theo
lời ông kể, người ta hình dung rằng đây là một chủ trương có tính toán chứ
không phải là ngẫu hứng từ viên chỉ huy cực đoan nào đó. Bởi theo lệnh phát đi
và nòng súng hướng dẫn, những người thương bệnh binh VNCH đó phải nhanh chóng tựa
vào nhau đi ra bằng ngõ sau và những ngõ phụ, chứ không phải là cổng chính, Mục
đích rất rõ là không muốn tạo sự chú ý với dân chúng, hay để cho giới phóng
viên nước ngoài còn trụ lại Sài Gòn có thể ghi hình được.
Ông Dương lúc đó, chỉ còn một chân, cố chống nạng
đi. Vết thương đó, ông nhận vào tháng 2 năm 1975, trong một trận tử thủ ở ngay
Bình Phước. Xe tăng bộ đội Bắc Việt tràn vào với biển người nhưng vẫn bị 3 tiểu
đoàn đã tơi tả của phía ông chận lại. Lúc đó, quân VNCH chỉ còn lại những thành
phần tử thủ, nhiều người đã bỏ đi, súng đạn không còn nhiều. 3 tiểu đoàn mà ông
Dương có mặt, quyết cầm cự mặt trận trong lòng đô thị chỉ còn hơn khoảng 500
người. Trong khi đó, ráo riết tiến công để dứt điểm, tin cho biết 3 sư đoàn của
Bắc Việt áp sát với đủ các loại hỏa lực yểm trợ.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/04/0000_0000_000000002-01-640x427.jpeg
“Bây giờ kể lại, mới
thấy ngày đó những lính trẻ tụi tôi đánh dữ dằn ra sao. Riêng phía Biệt Động
Quân tụi tui thì được huấn luyện chiến đấu trong lòng đô thị, trong khi đó,
quân Bắc Việt sau khi ra khỏi rừng thì mất lợi thế do không biết địa hình, nên
dù mạnh hơn, nhưng nhiều đợt xông lên đều bị chúng tôi đánh chặn, bắn cháy cả
loạt xe tăng đi đầu”, ông Dương cười ha hả, nói. Ngay vào lúc giằng co không phân thắng bại
ấy, thì đột nhiên có lệnh rút quân. Thế trận vỡ ngay từ lúc đó. “Chính
vì khi chuyển thế rút quân, tui mới bị đạn 12.7 bắn ngay chân, nát mọi thứ”.
Ông Dương được chuyển về Tổng Y Viện, và cắt
chân ngay vì sợ hoại tử, cũng như không thể cứu chữa gì được. Từng ngày, ông cảm
nhận được sự sụp đổ của Sài Gòn đến khi thấy thêm thương bệnh binh nhập vào, mà
các nơi đánh chặn thì mỗi lúc càng gần Sài Gòn hơn.
Ông Dương đi lính từ năm 1971, và tham gia nhiều
trận ở An Lộc, Long Bình… những năm tháng đó khi cùng đồng đội chia lửa ở mọi
trận tuyến, dù thế nào đi nữa, ông đã có một phía chọn lựa của mình rõ ràng,
không hề nao núng, đó là một nước VNCH tự do của mình, nơi đó, có anh em, có
cha mẹ, ngôi nhà… mà ông phải bảo vệ.
“Vì sao có những người đã bỏ chạy, nhưng sao chú và
những người lính khác vẫn tiếp tục trụ lại?”,
ông Dương không thể giải thích hết bằng ngôn từ đơn giản của mình, ông thoáng
suy nghĩ và tả rằng, “Là nghĩ tới cái chết. Mình thua thì mình cũng sẽ
bị bắn chết, thôi thì chiến đấu để chết ngay ở mặt trận, phải tốt hơn là bị quỳ
rồi bị chĩa súng bắn, đúng không?”.
Dĩ nhiên, ông Dương tóm tắt vậy. Nghe cũng
không có gì là quá đặc biệt, nhưng đằng sau đó, đó chính là trùng trùng khí chất
của hàng hàng những quân nhân VNCH trong cuộc chiến: Nghĩa vụ, tổ quốc và danh
dự nằm trong máu và trái tim, sâu và chân thành đến mức không thể hoa mỹ ngôn từ.
Sâu đến mức đã có người mỉm cười tuẫn tiết khi thất trận, mạnh mẽ đến mức có
người đã dõng dạc kết tội kẻ kết liễu mình bằng tuyên ngôn của nền tự do
bị tước đoạt.
Và rồi vào buổi trưa ngày 30, đang nằm trong Tổng
Y Viện, đột nhiên mọi người nghe tin đầu hàng từ Tổng thống Dương Văn Minh. Ông
Dương và nhiều người nữa, kêu “trời ơi” và chết lặng. Đằng sau
lời đầu hàng đó, là một đại diễn biến khác, dù không hình dung rõ được, nhưng
những người lính đó biết chắc rằng sẽ không thể có bình yên như những bài hát
và lời kêu gọi tình anh em trên đài phát thanh của đạo quân vừa tiến vào Sài
Gòn. “Đ.mẹ, gì đầu hàng, kỳ vậy?”, ông Dương kể mình la lên
như vậy ở phòng bệnh. Có người cũng thảng thốt như ông.
*****
.
Phóng
Sự : Kỳ 2 – Điều chưa kể của một thương phế binh VNCH
Tuấn
Khanh
May 1, 2021
https://saigonnhonews.com/van-hoa-van-nghe/phong-su-dieu-chua-ke-cua-mot-thuong-phe-binh-vnch/
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/05/20210430_120130-750x430.jpg
Hạ sĩ Võ Phùng Dương
Câu chuyện hạ sĩ nhất Võ Phùng Dương chống nạng
bước ra khỏi Tổng Y Viện VNCH hay bị hỏi là “sao biệt động quân mà mặc đồ bộ
binh”. Tại ngôi nhà của mình ở Chơn Thành, Bình Phước, đúng buổi trưa 30 tháng
Tư, đủ 46 năm kỷ niệm đó, ông Dương nhớ lại, cười ngất “Lúc đó bị chĩa súng
đuổi ra, ai quơ được bộ đồ nào mặc được là lo bận đi ra, còn sợ tụi nó không
vui bắn luôn nữa chớ”.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/05/banbetoi.png
Hạ sĩ nhất, Biệt Động
Quân VNCH, ông Võ Phùng Dương
Ông Dương về nhà, và lại trải qua 5 năm tù với
cái chân cụt của mình. Do ông nghĩ mình là thương phế binh nên không cần tập
trung làm gì, thế nhưng ông bị áp giải mang đi vì tội “ngoan cố không trình diện”.
Lúc vào ở trại tù A20, ông có hỏi cán bộ là mình bị án bao lâu, viên cán bộ quản
trại nhếch mép “20 hay 30 năm… tùy theo thái độ hối cải của các anh”.
Quay trở lại nhà vào cuối năm 1979, ông mới
hay nhà của ông bị trưng thu, anh chị em, cả mẹ già… đều đi kinh tế mới ở Bình
Phước. Hỏi ra mới biết là quân quản khu vực đến nói là nên đi kinh tế mới để
ông được ra trại, bị giam 2 năm thôi. “Tụi nó gạt để lấy nhà, chứ chính
tụi nó cũng không biết khi nào chú được thả về”, ông Dương kể.
Từ đó, ông Dương sống bằng nghề cạo mủ cao su
cho một chủ đất. Công việc ngày qua ngày và được ông chủ thương, giúp cất cho
cái nhà kề bên. Cuộc sống của ông Dương chọn Bình Phước làm chỗ trú thân, không
muốn bị phiền nhiễu bởi thế sự nữa.
Danh sách cải táng
đồng đội do ông Dương ghi chú lại.
Dựng mộ cho đồng đội
Thế rồi một ngày khi không quá khó khăn, ông
Dương chợt nhớ đến đồng đội của mình, đặc biệt là những người đã nằm lại ở Bình
Long năm 1972. Ông gom góp tiền bạc và đi đến An Lộc, mua một rẻo đất nhỏ, đi bốc
mộ, tìm hài cốt đồng đội theo trí nhớ… tập hợp về chung ở nơi mà ông gọi tên là
nghĩa trang An Lộc.
Có cả thảy 81 ngôi mộ như vậy nằm ở đó, ông
Dương chi tiết lập bản đồ, tên họ những ai còn ghi lại được để hy vọng sau này
thân nhân tìm tới, dễ nhận ra hơn. Công việc của ông kéo dài từ năm 2012 đến
năm 2013 thì hoàn thành tương đối. Công việc khởi đầu thì lặng lẽ nhưng sau đó
thì có thêm người biết, cùng bắt tay nhảy vào tiếp sức với ông. Danh sách những
quân nhân ở nghĩa trang này được ghi lại với nét chữ nắn nót: “Tui ít học
lắm, không có giỏi chữ nghĩa đâu”.
“Tui nhớ trận đó dữ lắm, năm 1972 mà. Ác liệt vô
cùng. Phải nói là đánh như xi-nê luôn”, ông Dương nói.
Theo Quân sử, An Lộc là địa bàn quân sự chiến
lược tối quan trọng đối với Quân lực Việt Nam Cộng Hòa vì đây là cửa ngõ Tây Bắc
ngăn chận quân Bắc Việt tiến về Thủ đô Sài Gòn sau khi quận lỵ Lộc Ninh rơi vào
tay họ ngày 7 tháng 4 năm 1972.
Trận An Lộc là trận then chốt mà phía Hà Nội
tin chắc là sẽ thắng, nên khi đó, bà Nguyễn Thị Bình, trưởng đoàn đàm phán của
Mặt trận Giải phóng miền Nam (cờ nửa xanh nửa đỏ) mạnh miệng tuyên bố chỉ trong
vòng 10 ngày nữa An Lộc sẽ là thủ đô của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa
miền Nam Việt Nam. Chính vì vậy mà có đến 7 đợt tấn công (kể từ ngày 13-4)
không ngừng phía Bắc, để cố chứng minh cho lời tuyên bố nói trên.
Thế nhưng, trong cuộc đánh chặn và đối diện cả
hai đợt tấn công dữ dội của phía Bắc Việt phối hợp với Mặt trận Giải phóng miền
Nam, quân lực Việt Nam Cộng Hòa đã chiến thắng vẻ vang và tuyệt đối, trong đó,
có sức trẻ của ông Dương, và sự hy sinh của nhiều bạn bè ông.
Quân sử ghi, phía cộng sản tấn công trực tiếp
thị xã An Lộc có Sư đoàn 9, 2 trung đoàn pháo binh 28 và 42, 4 tiểu đoàn pháo
phòng không và tiểu đoàn tăng thiết giáp 20, về sau tăng cường thêm tiểu đoàn
tăng thiết giáp 21. Tham chiến ở vòng ngoài là Sư đoàn 5, 7 và Đoàn C30B. Kéo
dài nhiều ngày, phía cộng sản thoái lui, chấp nhận thất bại. Dòng tin ngắn gửi
về Hà Nội, sau này được tiết lộ, là “25 xe tăng thì đến 18 chiếc bị bắn cháy hoặc
hư hại nặng”.
Trung tướng Nguyễn Văn Minh của Việt Nam Cộng
Hòa, khi tiếp xúc với báo chí tại Lai Khê ngày 31 tháng 5/1972 đã mô tả trận
chiến này là trận đánh khó khăn nhất và dài nhất trong cuộc đời binh nghiệp của
ông. Ông tuyên bố: “Cộng sản đã đạt được một lợi thế ngay từ đầu với
quân số đông gấp bốn lần, và quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã phải chấp nhận khá
nhiều tổn thất. Tuy nhiên, sau 54 ngày giao tranh, Cộng quân đã thiệt hại ít nhất
là 30.000 bộ đội trong tổng số 4 sư đoàn. Mưu đồ của Cộng sản mong tiến đánh thủ
đô Sài Gòn đã hoàn toàn bị chặn đứng tại An Lộc”.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2021/05/20210430_120023-640x450.jpg
Vị trí phân lô đất
cải táng hài cốt quân nhân VNCH
Chính tay ông Dương chôn cất những đồng đội
mình ở nơi vùng đất giao tranh đó. Thỉnh thoảng có người từ hải ngoại về tìm
thân nhân của mình tại An Lộc, được ông Dương giúp đỡ, có ghi lại tin tức cám
ơn hoặc nhắc về ông. Nhưng đó cũng là những lúc công an địa phương đến “làm việc”
với ông về việc tập kết thành một nghĩa trang nhỏ như vậy. “Tụi nó rầy
rà lắm, nhưng riết rồi chú cũng quen vì mình cũng làm một mình chứ có băng nhóm
gì đâu, vả lại, chuyện đã lâu rồi”, ông Dương bồi hồi nhớ, “cũng
may sao trời xui đất khiến khi đó mình làm, ít ai để ý, mà chính quyền địa
phương cũng cho qua, chứ không biết bây giờ làm thì có được vậy không”.
Điều làm chúng tôi bất ngờ là câu chuyện cải
táng 81 nấm mộ đồng đội đó của hạ sĩ nhất Võ Phùng Dương không phải là câu chuyện
ông định kể, mà bất ngờ bật ra khi chúng tôi hỏi han về thời đi lính của ông,
vào lúc chuẩn bị chia tay ra về.
“Tui thấy mình còn sống được, anh em thì chết hết rồi,
nên thôi thì quy tập lại cùng nhau. Tình thương, tình đồng đội thôi mà, khi mấy
ông công an hỏi, tui cũng chỉ biết nói như vậy”, ông Dương nói đến đây, là lúc giọng ông chùng xuống, buồn buồn. “Lúc
sau này người thân của của các hài cốt đến quay phim, đưa lên mạng gì đó, nên
công an biết, đến nói này nói nọ, kiếm chuyện với tui…”, ông bật cười, đời
ông tới nay, 68 tuổi, vẫn chưa quen biết làm quen với mạng xã hội hay
smartphone.
Chia tay chúng tôi, đưa ra tới tận cửa, ông bước
đi với dáng khỏe mạnh và tự tin, dù một bên là chân gỗ. Người cựu quân nhân VNCH
khiến chúng tôi, trên đường về, cứ im lặng suy nghĩ điều ông nói. Khi hỏi về
tâm trạng của ông là một thương phế binh VNCH, và cũng bị nhà nước hiện thời đối
xử với định kiến, liệu ông có mặc cảm là một kẻ thua trận không? Ông Dương bật
cười lớn sảng khoái “Người ta đầu hàng chứ tụi tui có nói mình đầu hàng
đâu? Không đầu hàng thì sao gọi là thua?”.
No comments:
Post a Comment