29/05/2021
https://baotiengdan.com/2021/05/29/cong-ly-va-mot-nen-tu-phap/
Luật sư Lê Văn Hòa tuyên bố: “Tôi bỏ nghề
luật sư từ hôm nay, 27-5-2021, vì đã mất hết niềm tin vào nền tư pháp Việt Nam.”
Tôi tin ông Hòa là người tốt nhưng tôi nghĩ, cũng như nhiều quan chức khác vỡ mộng
khi về hưu, ông đã sai khi đặt niềm tin vào nền tư pháp thay vì đặt niềm tin
vào công lý.
Càng đối diện với một nền tư pháp yếu kém hay
tha hóa càng cần những người có niềm tin sắt đá vào công lý và không bao giờ
ngã lòng.
Tôi may mắn là phóng viên viết về Quốc hội
trong khoảng thời gian mà Quốc hội Việt Nam tranh cãi quyết liệt để thông qua
Hiến pháp 1992 và những bộ luật rường cột đang áp dụng ngày nay: Bộ Luật Hình sự
& Bộ Luật Tố tụng hình sự; Bộ Luật Dân sự; Luật Đất đai, Luật Doanh nghiệp…
Nhưng tôi cũng không “embedded Hội trường Ba Đình”, tôi làm phóng sự điều tra
và đặc biệt, được ngồi tường thuật các vụ án then chốt của Việt Nam trong khoảng
1989 – 2009.
Bài học đầu tiên về công lý mà tôi nhận được
là từ phiên tòa xử vụ “Bỉnh Họt” (tôi nhớ) vào cuối năm 1989. Bỉnh Họt là một
người Hoa ở Kiên Giang từng tham gia đưa người vượt biên theo “Phương án II”
nhưng phiên tòa chỉ xử phần buôn lậu mà ông tham gia cùng với các quan chức địa
phương. Các luật sư nổi tiếng nhất của Sài Gòn được mời xuống Kiên Giang như Trịnh
Đình Ban, Trương Thị Hòa, Nguyễn Đăng Trừng.
Tôi ngồi trong tòa như một bồi thẩm viên, chứng
kiến những pha tranh tụng tuyệt vời của các luật sư về những vi phạm tố tụng, về
những bằng chứng cho thấy việc buôn lậu là có chủ trương. Nếu có một bồi thẩm
đoàn và những người được bỏ phiếu cùng suy nghĩ như tôi thì chắc chắn phán quyết
cho các bị cáo sẽ là “not guilty”. Nhưng, mức án đều như dự đoán.
Tôi cố gắng chắt lọc sự kiện và đưa tối đa
tinh thần của phiên tòa lên mặt báo. Lúc đó, tôi phải viết tay, photocopy ra
nhiều bản, nhờ một đồng nghiệp là anh Quang Tiên nửa đêm ra gửi hành khách xe
đò Rạch Giá – Sài Gòn. Cứ 5 bản gửi, hai bản về tới tòa soạn chiều hôm sau trước
giờ sắp chữ.
Trước phiên tòa, Bộ Văn hóa Thông tin cho xe
chở hơn 30 nhà báo từ Sài Gòn xuống Rạch Giá định tuyên truyền cho chủ trương
chống buôn lậu. Sau hai bài báo trên Tuổi Trẻ và một số báo bạn, các báo nhận lệnh
chỉ đưa tin bản án chứ không cho tường thuật nữa. Bài thứ ba quan trọng nhất,
tường thuật so sánh giữa lập luận của VKS, Tòa và các luật sư của tôi bị vứt
vào sọt rác.
Người bạn, người đồng nghiệp mà tôi kính trọng
cùng dự phiên tòa phúc thẩm Tamexco (1997) chắc đến bây giờ cũng không hiểu tại
sao hôm ấy tôi đã làm tường thuật chính lại còn giành lấy phần ghi lại “lời nói
sau cùng của các bị cáo trước Tòa”. Tôi biết, các bị cáo ấy không hề hy vọng
vào bản án, họ hy vọng công chúng, người thân, gia đình nghe được những lời ruột
gan của họ… Tôi cố gắng để thể hiện chính xác câu chữ và truyền tải tối đa
thông điệp mà họ muốn.
Tôi biết, nếu Bầu Kiên chịu thỏa hiệp, anh có
thể nhận một bản án mà giờ đây đã có thể rung đùi trên xe Rolls Royce. Nhưng cảm
nhận về công lý của Bầu Kiên khác với những bị cáo bình thường. Việc công chúng
chia sẻ, cảm nhận anh vô tội quan trọng hơn nhiều mấy chục năm trong bản án.
Khi sự kiện viên đại úy công an lãnh đạm cầm
điện thoại trong khi anh tài xế bị thương vẫn đang vật lộn với tên cướp, cà phê
với hai đại tá công an nghỉ hưu, tôi hỏi họ nghĩ sao. Một vị từng làm ở Cục Cảnh
sát điều tra nói ngay: “Ăn thua gì. Đó là sự vô cảm
mà ta thấy. Sự vô cảm trong phòng máy lạnh của những người cấp bậc to hơn cậu ấy
trước oan khuất của người dân, trước những hành vi phạm tội của những quan chức,
ta không thấy nhưng, hơn nhiều lần, nguy hiểm.”
Tuyên bố của LS Lê Văn Hòa theo tôi là vẫn rất
có ý nghĩa. Hy vọng nó làm giật mình nhiều quan chức cao cấp như anh đang tại
chức, đang vô cảm và đang tận hưởng những bổng lộc từ hệ thống. Dăm bảy năm trước,
nói chuyện công lý với những Đinh La Thăng, Nguyễn Bắc Son, Vũ Huy Hoàng… sẽ bị
cười khẩy ngay. Họ chắc chắn đã từng tham gia các quyết định liên quan đến số
phận của nhiều người. Họ đâu nghĩ có một ngày họ khao khát không chỉ là bản án
mà vài dòng trên báo nói khách quan cho họ.
Tôi tin LS Lê Văn Hòa là một người tốt, nhưng
cũng hơi thất vọng khi anh “nghe lời vợ về nhà”. Càng ở trong một hệ thống tư
pháp mất khả năng cung cấp công lý, những người tốt càng không nên bỏ cuộc. Đừng
tưởng có tam quyền phân lập là công lý tự đến. Công lý không chỉ chỉ được cung
cấp bởi một hệ thống tư pháp “độc lập chỉ tuân theo pháp luật” mà còn cần sự đồng
hành của những người không chỉ trong sạch, quả cảm và trí tuệ mà còn phải vững
niềm tin và khát khao công lý.
Đúng
là nền tư pháp có vấn đề, nhất là khi "bộ binh, bộ hộ bộ hình" thông
tuyến với nhau và làm theo chỉ đạo, không cần biết những gì diễn ra xung quanh.
Tôi tham gia một phiên toà, có lẽ sẽ là duy nhất mà ở đó người ta tuyên thân chủ
của tôi có tội khi ông làm theo đúng pháp luật. Tôi hỏi Công tố viên và HĐXX rằng
hành vi thực hiện đúng pháp luật có bị coi là tội phạm không? Tất cả đều im lặng.
Thân chủ tôi bị kết tội chỉ vì lý do duy nhất là ở trong HĐQT công ty, làm theo
chỉ đạo từ Thủ tướng, Bộ trưởng, Tổng giám đốc Tập đoàn và quan trọng nhất là
làm theo đúng pháp luật về đại diện vốn nhà nước tại DN. Tư pháp của ta hiện tại
là vậy đó. Song đúng là nền tư pháp tồi thì công lý bị chà đạp hay bóp méo song
công lý là giá trị bất biến. Vậy đừng bỏ công lý. Tôi vẫn tìm mọi cách để công
lý có thể toả sáng ở nơi nó cần toả sáng nhất là ở phiên toà. Vì thế, tôi luôn
đấu tranh cho cuộc CCTP thực sự, một nền tư pháp độc lập như HP 2013 hiến định.
Vậy nếu bạn có tâm thì hãy tiếp tục đấu tranh cho công lý mà không vì thắng
thua trong vụ kiện. Ai đó cũng đừng vội lên án anh Hoà. Có vào phòng xử án mới
cảm thông được cho các luật sư khi đối đầu với những thẩm phán không xứng đáng
cầm cân công lý.
Lê
Hồng Hạnh Không phải tư cách của thẩm phán mà là chủ trương của
chóp bu.
No comments:
Post a Comment