THẾ GIỚI HÔM NAY : 07/05/2021 (The Economist)

 

Thế giới hôm nay: 07/05/2021

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

07/05/2021

http://nghiencuuquocte.org/2021/05/07/the-gioi-hom-nay-07-05-2021/

 

Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen cho biết khối này đã “sẵn sàng thảo luận” về các đề xuất tạm thời bỏ bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với vắc-xin covid-19. Mỹ, Anh và EU trước đó đã chặn một đề xuất đang thảo luận ở WTO về việc đình chỉ quyền sở hữu trí tuệ để thúc đẩy sản xuất và phân phối toàn cầu, cho đến khi chính quyền Biden ra dấu hiệu đổi ý vào hôm qua. Tin này đã làm giảm giá cổ phiếu của các hãng vắc-xin. Đức, nền kinh tế lớn nhất EU, vẫn ủng hộ giữ lại quyền sỡ hữu.

 

Lần đầu tiên trong lịch sử 11 năm của mình, Moderna có lợi nhuận quý. Nhà sản xuất vắc-xin covid-19 này ghi nhận thu nhập ròng là 1,2 tỷ đô la trong ba tháng đầu năm 2021. Doanh thu vắc-xin chiếm tới 1,7 tỷ đô la trong tổng doanh thu 1,9 tỷ đô la, tăng vọt so với chỉ 8 triệu đô la của năm trước.

 

Sau một cuộc tụ tập biểu tình của 60 tàu đánh cá Pháp ngoài khơi đảo Jersey, khiến cả Anh và Pháp phải điều tàu tuần tra, Ủy ban châu Âu cáo buộc Anh vi phạm thỏa thuận thương mại Brexit. Theo thỏa thuận, ngư dân Pháp phải có giấy phép mới để tiếp tục đánh bắt ở vùng biển xung quanh Đảo Channel, một thuộc địa của Anh. Ủy ban cho biết “các điều kiện bổ sung” không lường trước được đã bị gài vào giấy phép.

 

IBM tuyên bố một bước đột phá trong công nghệ vi mạch của mình. Họ cho biết con chip 2 nm mới của họ được cho là sẽ hoạt động tốt hơn 45% so với chip 7nm hiện tại, trong khi tiết kiệm tới 75% điện năng. Trong khi đó, hãng xếp hạng tín dụng S&P Global Ratings đã hạ cấp IBM, cho biết một loạt các thương vụ mua lại gần đây và đề xuất chuyển nhượng một phần hoạt động kinh doanh đã khiến khả năng giảm nợ của IBM trở nên không chắc chắn.

 

Cao ủy nhân quyền Liên Hợp Quốc cảnh báo về các hành vi phá hoại nhân quyền ở Mỹ Latinh và Caribe. Michelle Bachelet cho biết những lời đe dọa và các vụ tấn công có “xu hướng và mức độ ngày càng mở rộng”; đồng thời trích dẫn các ví dụ ở Bolivia, Chile, Guatemala, Haiti và Mexico. Theo bà, “chính phủ và những nhân vật quyền lực” của khoảng chục nước phải chịu trách nhiệm.

 

Số đơn xin trợ cấp thất nghiệp của Mỹ giảm xuống còn 498.000 vào tuần trước, thấp nhất kể từ tháng 3 năm 2020. Hỗ trợ Thất nghiệp Đại dịch, chương trình giúp đỡ những người không đủ điều kiện nhận trợ cấp thất nghiệp thông thường, cũng giảm 20.000 đơn xuống còn hơn 101.000. Thị trường lao động đang dấu hiệu phục hồi, một phần nhờ dỡ bỏ hạn chế phong tỏa và tái mở cửa các doanh nghiệp.

 

Joshua Wong, nhà hoạt động ủng hộ dân chủ ở Hồng Kông, bị kết án 10 tháng tù giam. Anh này đã nhận tội tham gia một cuộc hội họp trái phép vào năm ngoái đánh dấu kỷ niệm 31 năm sự kiện Thiên An Môn. Tới nay Wong đã ngồi tù được 17 tháng rưỡi. Ba người khác cũng bị kết án tù từ bốn đến sáu tháng.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

 

Tòa Đài Loan xem xét vụ kiện quan trọng về người bản địa

Hôm nay, tòa án cao nhất Đài Loan sẽ ra một phán quyết bước ngoặt về quyền của người bản địa. Vụ kiện này xoay quanh Talum Suqluman, một người đàn ông bộ tộc Bunun bị kết tội săn bắn trái phép vào năm 2015. Anh này đi săn cho người mẹ già của mình, như bộ tộc của anh đã làm trong nhiều thiên niên kỷ qua. Nhưng luật bảo tồn của Đài Loan nhìn chung cấm săn bắn. Tòa án Hiến pháp sẽ cân nhắc xem liệu luật này có vi phạm quyền của các cộng đồng bản địa hay không (người Bunun là một trong 16 nhóm được công nhận chính thức). Nếu bị coi là vi hiến, đạo luật có thể sẽ phải thay đổi để chấp nhận lối sống truyền thống của 2,5% dân số nước này.

 

Điều đó sẽ là sự ủng hộ cho lời hứa của tổng thống Thái Anh Văn, người kêu gọi sửa sai cho hàng thế kỷ “đau đớn và bị đối xử bất công” của người bản địa. Chính bà Thái có tổ tiên từ bộ tộc Paiwan còn người phát ngôn của bà, Kolas Yotaka, đến từ tộc Amis. Người bản địa đang ngày càng có chỗ đứng ở Đài Loan. Phán quyết hôm nay có thể giúp họ được chấp nhận nhiều hơn trong xã hội.

 

 

Phí vận chuyển tàu container tăng giúp các hãng vận tải biển thu lợi

Ngành vận tải container gặp khó từ trước đại dịch. Nhưng giờ mọi chuyện đã khác. Hôm qua AP Moller-Maersk, hãng tàu container lớn nhất thế giới, báo cáo lợi nhuận quý đầu năm tốt nhất từ trước đến nay. Giám đốc Soren Skou nói lợi nhuận tốt nhờ giá cước tăng vọt, vốn tăng gấp ba lần trong năm qua, theo chỉ số vận chuyển container toàn cầu của Freightos. Ban đầu chúng được cho là chỉ một đốm sáng nhỏ. Người ta dự đoán nhu cầu vốn được tạo ra bởi sự bùng nổ mua hàng sau đại dịch sẽ giảm nhanh. Bên đó còn có việc container rỗng chất đống ở các cảng đến và sự kiện tắc nghẽn Kênh đào Suez bởi Ever Given hồi tháng 3 làm ảnh hưởng ngành vận tải biển.

 

Nhưng nhu cầu và giá cước vẫn có thể tăng cao hơn. Ngay cả khi các cảng của Mỹ hoạt động tối đa công suất, vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy sẽ có thừa mứa tồn kho hàng nhập khẩu. Và hầu hết người tiêu dùng vẫn chưa chi tiêu mạnh tay như mong đợi sau khi phong tỏa qua đi. Do đó không quá ngạc nhiên khi ông Skou dự đoán giá cước và lợi nhuận tiếp tục cao trong suốt năm 2021.

 

 

Số phận TNS Cộng hòa chống Trump Liz Cheney xem như an bài

Elise Stefanik đang thăng tiến nhanh hơn bao giờ hết trong Đảng Cộng hòa Mỹ. Là một nữ nghị sĩ 36 tuổi đến từ ngoại ô New York, bà Stefanik đắc cử lần đầu vào năm 2014 và đã từng bỏ phiếu khá trung dung. Dù có lý lịch chính trị ngắn, nhưng bà đã sẵn sàng thay thế Liz Cheney làm thành viên cao cấp thứ ba ở Hạ viện của đảng này, có lẽ vào tuần tới.

 

Nguyên nhân là gì? Đó là việc Cheney ngày càng phản đối việc Donald Trump khống chế đảng Cộng hòa. Tuần này, bà cảnh báo các đảng viên Cộng hòa đã phạm một sai lầm lịch sử khi nghe theo cáo buộc sai lệch của ông về gian lận bầu cử tổng thống hồi năm ngoái. Đảng “phải quyết định xem liệu chúng ta có chọn sự thật và trung thành với Hiến pháp hay không”, bà viết, khiến cựu tổng thống đăng đàn xả giận.

 

Điểm mạnh duy nhất của bà Stefanik là lòng trung thành vô giới hạn với ông Trump. Còn số phận của bà Cheney có vẻ như đã được quyết định, khi thủ lĩnh phe Cộng hòa Kevin McCarthy không còn ủng hộ bà. Ông hiểu cho tới nay Trump vẫn là thủ lĩnh.

 

 

Tổng thống Mexico gặp phó tổng thống Mỹ

Người nhập cư sẽ là chủ đề thảo luận chính khi tổng thống Mexico Andrés Manuel López Obrador gặp online với phó tổng thống Mỹ Kamala Harris vào hôm nay. Mỹ muốn Mexico tiếp tục hợp tác ngăn dòng người di cư từ Trung Mỹ. Cả hai nước cũng sẽ thảo luận về cách giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của di cư, bao gồm tham nhũng, nghèo đói, thiên tai và mất dân chủ.

 

Ông López Obrador muốn Mỹ ủng hộ ý tưởng mở rộng chương trình trồng cây quốc gia “Sembrando Vida” (“Gieo mầm cuộc sống”) của ông đến El Salvador, Guatemala và Honduras, bằng cách cung cấp thị thực lao động tạm thời và cuối cùng là quyền công dân cho những người tham gia. Nhưng chương trình này, mà theo ông sẽ tạo ra việc làm và giảm nghèo, đã bị một số người Mexico chỉ trích vì khiến người dân phá rừng để tiếp cận nguồn tiền. Ông López Obrador cũng có thể bị yêu cầu giải quyết các vấn đề trong nước đang khiến nhiều công dân nước ông phải di cư sang Mỹ.