Người
Mỹ sẽ ổn cả. Còn người Việt thì sao?
Y Chan - Luật
Khoa
07/01/2021
https://www.luatkhoa.org/2021/01/nguoi-my-se-on-ca-con-nguoi-viet-thi-sao/
Người Mỹ có mê
“minh chủ” đến đâu cũng còn “dân chủ” để quay đầu. Người Việt thì không.
Một người bán hàng
lưu niệm tại Hà Nội khoe ảnh Donald Trump. Ảnh: Reuters.
Tối ngày 6/1/2021, tòa
nhà Quốc hội tại thủ đô Washington, D.C. của nước Mỹ thất thủ. Cảnh tượng này
xuất hiện dễ cũng phải cả ngàn lần xưa nay. Nhưng đó là trên các bộ phim hành động
giải trí của Hollywood. Rất nhiều người Mỹ không ngờ rằng có ngày mình sẽ thấy
nó diễn ra ngoài đời thực, ở chính đất nước được mệnh danh là thành trì dân chủ
của thế giới.
Phải mất đến vài tiếng đồng
hồ sau, khi lực lượng cảnh sát được tăng cường, lệnh giới nghiêm được đưa ra,
tình hình mới tạm yên ắng trở lại.
Hàng trăm người xông vào
tòa nhà Capitol, hàng ngàn người vây kín bên ngoài, đòi những nghị sĩ bên trong
phải ngừng việc xác nhận phiếu đại cử tri, lật ngược kết quả bầu cử tổng thống.
Họ tin rằng cuộc bầu cử bị
đánh cắp. Họ tin rằng mình đang bảo vệ công lý. Họ tin rằng mình là những người
yêu nước. Họ tin theo lời của Donald Trump.
Nói không cần
sách, mách không cần chứng
Suốt hai tháng qua, kể từ
khi kết thúc cuộc bầu cử tổng thống, Trump, người thua cuộc, liên tục cáo buộc
bầu cử có gian lận và kêu gọi người ủng hộ mình phản đối kết quả. Trump – người tự mô tả bản thân “không chỉ rất thông minh, mà còn là
một thiên tài” – không hề đưa ra được bằng chứng nào về các cáo buộc.
Theo thống kê, từ sau vụ bầu cử cho đến nay, Trump và những người
ủng hộ đã tiến hành 62 vụ kiện nhằm đảo ngược kết quả. Các thẩm phán, từ cấp
bang đến cấp liên bang, từ người của phe Dân chủ đến cả người do chính quyền
Trump bổ nhiệm, bác bỏ hết 61 vụ. Nhiều vụ kiện thậm chí còn nhận được cái lắc đầu ngán
ngẩm từ thẩm phán, với lý lẽ trong đơn kiện chắp vá hời hợt như “một con quái vật
Frankenstein”, hoặc thiếu bằng chứng thực tế tới mức “không đủ để bác bỏ dù chỉ
một phiếu bầu chứ đừng nói tới hàng triệu phiếu như yêu cầu”.
(Đơn kiện duy nhất được
chấp thuận và xử theo yêu cầu của đội ngũ Trump là khi một thẩm phán tại bang
Pennsylvania đồng ý không cho phép kéo dài thời hạn để cử tri cung cấp giấy tờ
xác minh thân phận, trong trường hợp họ chỉnh sửa phiếu bầu. Luật trước đó là
sáu ngày. Các quan chức bang nới rộng thời hạn thêm ba ngày. Yêu cầu gia hạn này
bị bác bỏ, nhưng nó không ảnh hưởng gì đến kết quả bỏ phiếu tại bang.)
Nhiều người chỉ ra rằng,
chính việc Trump liên tục từ chối nhận thua và kích động sự phản kháng từ những
người ủng hộ là nguồn gốc cho cơn bạo loạn ở tòa nhà Quốc hội.
Những người ủng hộ
Donald Trump xông vào tòa nhà Quốc hội hôm 6/1/2021. Ảnh: CNN.
Mọi chuyện bắt đầu xa hơn
thế.
Nhiều tháng trước cuộc bầu
cử tổng thống, Trump đã liên tục lặp đi lặp lại rằng nếu ông thua, đó là vì “bầu cử có
gian lận”. Trump không đưa ra được bất kỳ bằng chứng nào để tố cáo gian lận.
Nó không phải chỉ xuất hiện
ở cuộc bầu cử năm nay.
Năm 2016, Trump cảnh báo đảng Dân chủ của Hillary Clinton sẽ “gian lận”
trước khi cuộc bầu cử bắt đầu. Hay trước đó, trong cùng năm, ông cũng lớn tiếng
tố cáo đối thủ Ted Cruz của đảng Cộng hòa “ăn cắp phiếu bầu”. Ở những cuộc bầu
cử tại bang các năm tiếp theo, Trump cũng thường xuyên cáo buộc gian lận – khi
phe của ông thua cuộc.
Trong tất cả các trường hợp,
Trump không bao giờ đưa ra được bất kỳ bằng chứng nào cho những lời tố cáo của
mình.
Hay nói chính xác hơn,
ông không cần chứng minh gì cả. Những người ủng hộ ông không cần bằng chứng. Những
người khác thì phủi tay lắc đầu mặc kệ.
Thống kê của tờ Washington Post cho thấy trong 1.386
ngày tại vị, Trump có 29.508 lần nói sai sự thật. Trung bình một ngày hơn 20 lần.
Thống kê này không còn được cập nhật kể từ ngày 5/11/2020. Con số chắc chắn chỉ
tăng chứ không giảm.
Nhưng Trump nói dối không
phải chỉ từ lúc tham chính.
Trump, và người cha của
mình, nói dối từ
những ngày đầu tiên khi Donald Trump được lựa chọn để kế nghiệp gia sản
kếch xù.
Để tạo dựng nên hình ảnh
một thiên tài kinh doanh trẻ tuổi, Trump con đã lừa thiên hạ khi nhận vơ tất cả
những công trình của cha là của mình. Trump cha gật đầu hùa theo, bất kể việc
phải âm thầm hết lần này đến lần khác bỏ tiền ra cứu nguy các dự án phá sản của
đứa con.
“Công tử Bạc Liêu” Donald
Trump từ khi chào đời đã có thể nói cóc cần sách, mách cóc cần chứng, nhờ vào
những người như cha của mình, và nhờ những ai mờ mắt với hào quang của đồng tiền.
Từ “dân chủ” lạc
sang “minh chủ”
Trump không phải một nhân
vật đặc biệt. Người như Trump có ở mọi nơi, và luôn tồn tại trong lịch sử nhân
loại. Nhưng chính những người xung quanh đã làm cho Trump trở thành hiện tượng
có một không hai.
Cha ông phủ tấm lưới vàng
bao bọc cậu con cưng. Người hâm mộ dệt nên hào quang về một thương nhân vĩ đại.
Và những cử tri tìm thấy cho mình một cứu tinh sẵn sàng hứa hẹn với họ bất kỳ
điều gì.
Trong số những người bất
mãn đó, có không ít người là “single-issue voters” – những cử tri bỏ phiếu lựa
chọn chỉ dựa trên một vấn đề.
Họ có thể bầu chọn cho một
ứng viên chỉ theo giới tính, sắc tộc, đức tin, hoặc một chính sách cụ thể nào
đó (chống/ ủng hộ quyền phá thai, chống/ ủng hộ nhập cư, tăng/ giảm thuế, hay bảo
vệ/ bỏ qua vấn đề môi trường…).
Nhiều người Việt Nam ủng
hộ Donald Trump cũng chỉ dựa trên một luận điểm duy nhất như vậy. Đó là vì ông
“chống Trung Quốc”. Những chuyện khác Trump làm, cho dù ảnh hưởng tiêu cực như
thế nào đến ai, đều không quan trọng.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2021/01/800.jpeg
Tổng thống Mỹ
Donald Trump gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong hội nghị G-20 tại Nhật
Bản vào tháng 6/2019. Ảnh: AP/ Susan Walsh.
Bản thân việc quan tâm đến
một vấn đề tất nhiên không phải là vấn đề. Ngay cả việc xem một vấn đề nào đó
là quan trọng nhất trên đời cũng không nhất thiết là chuyện xấu.
Nhưng nó là con đường ngắn
nhất dẫn đến xung đột với những người khác. Đó là thực tế hiển nhiên, khi không
phải ai trên đời cũng chỉ xem trọng cùng một vấn đề như mình.
Tuy vậy, thứ xung đột
nghiêm trọng hơn đối với những “cử tri một vấn đề” lại không nằm ở mối quan hệ
với người khác. Nó là xung đột với hiện thực.
Nhiều người Việt Nam ủng
hộ Trump cuồng nhiệt đến mức không chấp nhận bất kỳ một thông tin nào bất lợi về
ông. Từ đó, họ không những nghe theo những lời nói dối không bằng không chứng từ
Trump, mà còn chủ động tạo ra những lời nói dối khác để trước hết, tự thuyết phục
bản thân, và sau đó, tìm kiếm đồng minh từ những người cùng chí hướng.
Vô số các tin giả được
chia sẻ nhan nhản, vô số các thuyết âm mưu được dựng nên, bất kể vô số bằng chứng
hoàn toàn trái ngược.
Họ như những con thiêu
thân lao vào hết ảo ảnh này đến ảo ảnh khác: tòa án sẽ xử thắng kiện, Tòa án Tối
cao sẽ quyết định, quân đội sẽ vào cuộc, phó tổng thống sẽ ra tay, các luật sư
thiên tài sẽ biết cách, và trên hết, một người vĩ đại như Donald Trump luôn
“tính hết rồi”.
Ngay cả khi hình ảnh những
kẻ cực đoan cuồng tín ở Mỹ xông vào đập phá tòa nhà Quốc hội được truyền đi rộng
rãi, những fan Việt trung thành vẫn có thể tiếp tục ôm lấy tin giả “Antifa
(nhóm hoạt động cánh tả) mới là những kẻ đập phá” chứ không phải những người
“phe ta”.
Thứ tư duy “phe ta luôn tốt,
nếu xấu thì chắc chắn là phe địch” không phải là sản phẩm của chế độ dân chủ.
Nó là tàn dư của chế độ quân chủ.
Ngày nay, khi “dân chủ”
trở thành tiêu chuẩn cho cả thế giới – ngay cả những nước độc tài còn cố gắng
khoác lên mình cái mác dân chủ – nhiều người vẫn dễ dàng rớt vào cái bẫy của
các “minh chủ”.
Trump, một người luôn ôm
mọi công lao bất kể của ai về mình và không bao giờ nhận bất kỳ trách nhiệm
nào, là một cái bẫy lý tưởng.
Những người Việt Nam từ
khi sinh ra cũng đã ở trong một cái bẫy giống vậy, với cùng thứ “chân lý” được
ra rả qua nhiều thế hệ: mất mùa là do thiên tai, được mùa là nhờ thiên tài đảng
ta.
Chẳng có gì ngạc nhiên
khi cái bẫy “minh chủ” ăn khớp với quá nhiều người Việt.
Tỉnh thức
Trump, cùng những lời nói
dối của mình, như một quả cầu tuyết lăn xuống dốc. Càng lăn càng phình to, cuốn
phăng mọi thứ trên đường, tưởng như không gì cản nổi.
Nhưng mọi thứ đều phải có
điểm dừng.
Với nhiều người Mỹ, vụ bạo
loạn xông vào tòa nhà Quốc hội vừa qua là điểm tới hạn của quả cầu Trump.
Cảnh sát bảo vệ tòa
nhà Quốc hội rút súng chĩa về phía những người xâm nhập. Ảnh: Drew Angerer/
Getty Images.
Câu nói được lặp lại nhiều
nhất trong cơn bạo loạn vừa qua có lẽ là “enough is enough” – quá đủ rồi.
Các lãnh đạo đảng Cộng
hòa, những người trong bốn năm qua mắt nhắm mắt mở trước những lời nói dối của
Trump rốt cuộc cũng công khai phản đối các hành động của ông.
Quốc hội cuối cùng cũng
xác nhận Joe Biden là tổng thống mới. Trump, trước áp lực có thể bị buộc phải từ
chức sớm trước hai tuần, cũng phải xuống nước “xác nhận chuyển giao quyền lực trong trật
tự”.
Những fan trung thành nhất
của Trump ở Mỹ, cho dù không chịu thức tỉnh, cũng không gặp phải hậu quả gì lớn.
Họ dù sao cũng được sống trong một thể chế dân chủ. Dù bản thân họ có thể cả đời
sẽ không nhận ra, nhưng quyền lợi của họ được những người tự do dân chủ khác đảm
bảo.
Chỉ cần muốn tìm sự thật,
họ luôn có thể được tiếp cận với nó, khi báo chí và sách vở không hề bị kiểm
duyệt. Có đi lạc sang minh chủ, họ vẫn luôn có dân chủ – nhờ những người khác
quyết tâm bảo vệ – để quay về.
Nhưng những người Việt
Nam đặt trọn niềm tin nơi Trump thì khác. Ngoài Trump ra, họ lại phải tiếp tục
bấu víu vào đâu?
Nếu không dám nhận cái
sai, cái dốt và đặc biệt là cái sợ của mình, họ sẽ chỉ chạy từ minh chủ này sang
minh chủ khác, càng lúc càng xa rời những giá trị thực sự của dân chủ.
Sai và dốt không bao giờ
là vấn đề, vì ai cũng sai và ai cũng dốt.
Nhưng sợ – sợ sai, sợ dốt,
sợ người khác chỉ ra cái sai cái dốt của bản thân, sợ gánh vác trách nhiệm thay
đổi, cứ phải tìm kiếm một minh chủ để gửi gắm – đó mới là bãi lầy nuốt chửng mỗi
người.
Nỗi sợ đó khiến cho những
người có ăn có học có trình độ nhất trở thành những fan hâm mộ cuồng loạn nhất
của các minh chủ. Họ là các luật sư, các doanh nhân, những trí thức, hay thậm
chí là các nhà khoa học. Giống như những kẻ cuồng tín xông vào đập phá tòa nhà
Quốc hội Mỹ, họ cũng tin rằng mình đang bảo vệ công lý, tin rằng mình là những
người yêu nước chân chính.
Sự thật: họ chỉ là những
người không dám nhảy ra khỏi bãi lầy của bản thân.
Và không giống như cái “đầm
lầy” tưởng tượng mà Trump đã vẽ ra để hứa hẹn sẽ “quét sạch”, bãi lầy này là thứ
có thật.
Họ chỉ cần nhìn vào
gương, và không tiếp tục nhắm mắt.
***
Bài phản ánh quan điểm riêng của tác giả. Mọi bài
bình luận xin gửi cho Luật Khoa tại đây.
No comments:
Post a Comment