Nguyễn
Đình Cống
27/01/2021
https://baotiengdan.com/2021/01/27/xin-dung-voi-trach/
Trong bài “Cầm bút và im lặng trước cái xấu” tác giả Lâm Bình Duy
Nhiên, trách một số người cầm bút ở VN, trong lúc mạnh dạn phê phán các sai lầm
của cộng sản lại “im lặng trước cái xấu của chính người Việt trong vụ bầu
cử ồn ào tại Mỹ vừa qua”. Đó là một lời trách vội vàng.
Tác giả có nhận xét: “Suy
cho cùng, lên án cộng sản vẫn dễ hơn là vạch trần những thói hư tật xấu của đồng
bào trong cuộc bầu cử vừa qua”. Nhận xét chỉ đúng một phần về hình thức, đó
là người cầm bút đã thấy rõ những sai lầm của cộng sản khi lên án, nhưng lại
không nắm được những thông tin cần và đủ về bầu cử (Thông tin có rất nhiều,
nhưng loạn cả lên).
Tác giả không thấy điều
sau: Sống tại VN mà lên án cộng sản là việc vô cùng nguy hiểm, bị đàn áp, bị bỏ
tù như chơi, không những có trí tuệ mà còn cần dũng cảm, còn vạch trần thói hư
tật xấu của đồng bào ít gặp phải nguy hiểm. Vậy nếu chỉ nghĩ đến an toàn cá
nhân, thì việc vạch trần thói hư tật xấu dễ hơn.
Thói hư tật xấu của người
Việt có nhiều (một vài bậc tiền bối và gần đây nhà văn Vương Trí Nhàn
đã viết sách về vấn đề này), chứ có phải chỉ trong chuyện bầu cử ở Mỹ đâu.
Một số người cầm bút
(trong đó có tôi) không vạch trần những thói hư tật xấu của đồng bào trong cuộc
bầu cử ở Mỹ vừa qua, không phải họ “khôn”, họ sợ bị ăn đạn hai bên hoặc giữ uy
tín, mà chỉ vì họ không có đủ thông tin cần thiết.
Phải thu thập đủ luận cứ
rồi mới dùng luận chứng để suy xét và kết luận. Chưa có đủ luận cứ mà cứ kết luận
là việc làm thiếu trách nhiệm. Không biết nhiều người cầm bút khác thì sao chứ
tôi thà bị những người như Lâm Bình Duy Nhiên mắng mỏ, chứ không dám viết về những
điều mà mình chưa nắm vững.
LB Duy Nhiên viết: “Họ
dư sức biết những lời tố cáo, chụp mũ hay bôi nhọ các chính khách người Mỹ là
những luận điệu vô căn cứ”. Không biết dựa vào đâu mà tác giả viết như
vậy. Với tôi và nhiều bạn bè, trong thời gian ngắn vừa qua không có cách nào để
biết được những lời tố cáo là có hay không có căn cứ. Tác giả khen nhà báo Đinh
Quang Anh Thái, phải chăng nhà báo đã viết những điều hợp với mong ước của
mình.
Tác giả cho rằng: “Khai
dân trí bắt đầu từ những viên gạch lát nền như thế”, nhưng tôi nghĩ, để
khai dân trí không nên vội vàng như thế.
================================
MỜI XEM LẠI
Giáo
sư Phạm Xuân Yêm: Để có một nền giáo dục - khoa học hiện đại, cần một nền văn
hóa khai phóng
Vương Trí Nhàn giới
thiệu
10 thg 1, 2021
https://vuongtrinhan.blogspot.com/2021/01/giao-su-pham-xuan-yem-e-co-mot-nen-giao.html
Tôi đọc được bài viết dưới
đây trên FB Phan
Văn Thắng 29 tháng 12, 2020 . Nhưng khi tìm lại nguyên văn bài viết đó trên
trang mạng Văn hóa Nghệ An thì không thấy. May mà còn trang dưới đây của Đại học
Hoa sen .
xin giới thiệu thiệu lại
với các bạn.
------------
Tiến sĩ Quốc gia Đại học
Paris, nguyên Giám đốc nghiên cứu thuộc Trung Tâm Quốc Gia Nghiên Cứu Khoa Học
(ngành Vật Lý lý thuyết), làm việc tại Đại học Pierre & Marie Curie, Paris,
giáo sư Phạm Xuân Yêm là một trí thức luôn quan tâm đến văn hóa, giáo dục
và khoa học của nước nhà.
Nhân Hội nghị lần thứ 6 của
Ban Chấp hành Trung ương Đảng đang nhóm họp
(năm 2013) để bàn về công tác giáo dục, khoa học, chúng tôi đã có cuộc trao đổi
với giáo sư về các lĩnh vực này. Chúng tôi quan niệm, để tiếp cận và nhận thức
vấn đề một cách khách quan, có thể, và cần lắng nghe nhiều ý kiến khác nhau để
có những kết luận và quyết định sáng suốt nhất. Với tinh thần đó, chúng tôi giới
thiệu cùng bạn đọc nội dung cuộc trao đổi này.
Phóng viên (PV): Thưa giáo sư, khoa học, giáo dục cũng là những bộ phận, những thành tố
cấu thành của một nền văn hóa, song trong nhận thức thông thường, bề ngoài,
theo cơ cấu hành chính thì đó là ba ngành, ba lĩnh vực hoạt động của đời sống
xã hội. Khoa học, giáo dục, văn hóa là ba chân kiềng tạo nên trí tuệ và phẩm chất,
tư cách của một cộng đồng, một dân tộc.
Là một nhà khoa học, đồng thời là nhà giáo,
người am hiểu và quan tâm nhiều đến đời sống văn hóa, nền văn hóa của đất nước,
lại làm việc ở Paris – một trung tâm văn hóa lớn của thế giới, xin đề nghị giáo
sư phân tích mối liên hệ hữu cơ của ba nhân tố này trong tổng thể một nền văn
hóa?
Yếu tố nào có vai trò
tiên phong, định hướng sự vận động của nền văn hóa? Và yếu tố nào đóng vai trò
động lực, chi phối sự vận động của nền văn hóa, của xã hội?
Giáo sư Phạm Xuân Yêm (GS. PXY):
Đúng như cách đặt vấn đề
của quý Tạp chí, thực sự có mối liên hệ hữu cơ giữa ba nhân tố (khoa học, giáo
dục, văn hóa) trong tổng thể một nền văn hiến, tôi thiển nghĩ chúng theo một tuần
tự trước sau.
Bằng cách đảo ngược vấn đề
như một cách tiếp cận, theo chân nhà Phật và cũng là phương pháp thường được
khai thác trong khoa học, tôi mạn phép dùng chữ Vô như vô văn hóa, vô giáo dục
mà không cần dài dòng vì chúng ta đều cảm nhận rất rõ ràng chúng là gì trong
muôn vàn khía cạnh phong phú của cuộc sống. Trái lại, ít ai dùng chữ vô khoa học,
nó hẹp hơn và chỉ hàm nghĩa thiếu logic, thiếu thuyết phục bằng lý luận và thực
nghiệm.
Văn hoá theo tôi hiểu
là cả một tiến trình để đạt tới chân thiện mỹ, nó bàng bạc bao trùm mọi suy tư,
hành động, ngôn từ, giao tiếp của con người cho đáng là người.
Văn hóa chỉ có thể thăng hoa khi được xây dựng
trên một nền tảng giáo dục cởi mở, không độc tôn, theo những tiêu chuẩn phổ
quát tiến bộ của thế giới để dẫn đường người học trở nên công dân trung thực, đạo
đức, có kiến thức đủ khả năng tự lập để suy xét và hành động; sau đó trong Giáo
dục thì yếu tố Khoa học (với cả hai chân là Nhân văn và Tự nhiên) đóng vai trò
hải đăng.
Sau đây tôi chỉ giới hạn
đến yếu tố Khoa học tự nhiên. Nó không phải ngẫu nhiên mà có như ngày nay chúng
ta biết. Khoa học được xem là khai sinh tại Hy Lạp cổ đại 2600 năm trước, nhưng
rồi từ thế kỷ thứ ba trước công nguyên nó phải nhường chỗ cho những quan tâm đạo
đức, siêu hình, thần học, tôn giáo; chúng chi phối độc tôn cả văn hóa lẫn tư
duy.
Hơn ngàn năm sau (750 –
1100) là thời đại khoa học mang dấu ấn Hồi giáo vàng son rồi tàn lụi, kéo dài
triền miên để vào thế kỷ 17 với Galilei, Kepler, Descartes, Newton, khoa học mới
bức phá thoát khỏi các sợi dây trói buộc nó. Nó luôn luôn phải trả giá đắt cho
những cuộc bức phá của mình.
Từ đó Khoa học trở thành có tính khai minh, ảnh
hưởng lan tỏa vào phong trào khai sáng ở thế kỷ 18 trên toàn lục địa Âu châu.
Từ thế kỷ 18 qua thế kỷ
19, khoa học đã phát triển ngày càng mạnh mẽ, và được thể chế hóa vào các trường
đại học, viện nghiên cứu, hàn lâm.
Khoa học có giá trị ngày
càng phổ quát. Giáo dục, Văn hóa và cả Kinh tế chịu ảnh hưởng ngày càng nhiều của
khoa học. Khoa học đã dần dần thay đổi thế giới quan Trung cổ từ Âu sang Á. Đầu
thế kỷ 19, với sự ra đời của đại học nghiên cứu Đức (Humboldt), khoa học được
đưa vào trung tâm của giáo dục đại học, lấy nghiên cứu khoa học làm nòng cốt hoạt
động. Chân lý không còn là bất biến, cái cấm kỵ, mà là “cái mãi mãi phải đi
tìm”.
Đại học do đó phải có tự
do, tự chủ để nghiên cứu và giảng dạy, Khoa học phát triển ngày càng mạnh mẽ.
Quyền lực tôn giáo mạnh mẽ
và cũng tàn bạo biết bao nhiêu nhưng cuối cùng đã không ngăn chặn được sự phát
triển khoa học của thời đại.
Sự xuất hiện và phát triển khoa học đã có một tác
dụng thâm nhập toàn khắp vào thế giới quan của con người và giúp con người nhận
biết quyền lực nào đáng được tin hay không.
Khoa học tự nó có hệ thống
giá trị đạo đức của nó, có nguồn gốc trong sự cởi mở đối với các ý tưởng mới,
và sự nghi ngờ trước những gì không được kiểm chứng bởi thực nghiệm và lý tính,
tôn trọng cuộc truy vấn có lương tâm những chân lý mới, có tính chăm chút, cẩn
trọng và hoàn hảo.
“Trong các bông hoa đạo đức
của khoa học thì không nghi ngờ tính trung thực là bông hoa cao cả nhất” như
Max Planck, người khai sáng thuyết lượng tử, viết.
Chính thể nào không am hiểu sự phát triển lành mạnh của khoa học sẽ tụt
hậu. Ở đâu không tôn trọng chân lý, mà lại bè phái, ở đó gian dối phát triển
tràn lan. Khoa học là “sức mạnh đại diện” trên trường quốc tế. Quốc gia nào có
khoa học phát triển lên đỉnh cao là có uy tín lớn trên trường quốc tế.
.
PV: Có thể lấy dẫn chứng từ lịch sử dân tộc Việt Nam? Và có thể dẫn chứng
từ các nước khác, nước Pháp chẳng hạn?
GS. PXY:
Điểm son của triết lý
giáo dục tiến bộ trên thế giới là sự bao dung, tôn trọng và bàn cãi tự do những
tư tưởng, triết lý, chính kiến, tín ngưỡng khác nhau, chúng bổ túc cho nhau.
Tư duy độc lập, phê phán,
phản biện, tự vấn không ngừng là những yếu tố quyết định của một nền giáo dục
tiến bộ và phổ quát. Không thể áp đặt độc tôn bất kỳ một hệ tư tưởng chính trị,
tôn giáo, triết học nào đó lên sự nghiệp giáo dục đào tạo con người. Nó kìm hãm
tư duy sáng tạo, đẩy lùi nền văn hóa và phát triển xã hội.
Triết lý giáo dục ở Pháp
dựa trên hai nền tảng: nhà trường thế tục và cộng hòa.
Nhà nước tôn trọng và
trung lập đối với mọi tín ngưỡng, chính kiến, tư tưởng, nhân sinh quan, triết học.
Nhà trường là nơi hòa trộn mọi thành phần,
không phân biệt nguồn gốc, chủng tộc, giai cấp xã hội, lý lịch của học sinh.
Ta thấy rõ sự khác biệt
so với thời phong kiến hàng ngàn năm bên Đông Á mà học thuyết cửa Khổng sân
Trình đã độc tôn thống trị tư duy thần dân.
Cũng như Cơ đốc giáo với giả thuyết địa tâm
sai lầm bên Âu châu đã đưa Giordano Bruno lên dàn hỏa thiêu và Galileo Galilei
phải quỳ gối tự chối bỏ tác phẩm đặt nền tảng cho Vật lý và Thiên văn hiện đại.
Điển hình gần đây hơn là
thời Stalin đã dùng quyền lực chính trị để áp đặt lý thuyết về di truyền của
Lysenko, gây tai hại trầm trọng cho nền khoa học của Liên Xô vào giữa thế kỷ 20
vậy. Cũng vậy, giáo điều phát xít Đức đã đẩy lùi nền khoa học Âu châu trong bao
năm, làm những tài năng phải di tản sang Mỹ châu.
Gần đây hơn là thời đen tối
của chủ nghĩa Mao bên Trung Quốc, của Taliban bên Afghanistan.
Ở Việt Nam, vụ Nhân văn -
Giai phẩm thời 1956 - 1958, dù muốn hay không đã ảnh hưởng đến văn hóa, đạo đức,
giáo dục, thậm chí khoa học kéo dài cả hàng thế hệ.
Việt Nam chưa có nền khoa
học xứng đáng với tiềm năng. Vài con én không làm nổi mùa xuân nên đất nước mãi
yếu kém.
Nhà khoa học chân chính,
lương thiện hiện nay có đồng lương không đủ sống cho gia đình. Làm sao có khoa
học phát triển mạnh mẽ được.
Nhà khoa học chưa phải
lúc nào cũng thuận lợi nói lên sự thật, thì làm sao phục vụ quốc gia hữu hiệu
được?
Việt Nam là một phản thí dụ của Hàn Quốc gần
Việt Nam nhất trong bối cảnh lịch sử cận đại: Thể chế kinh tế - chính trị chậm
cải cách đổi mới, tính phi-trung thực, tinh thần bè phái,
lợi ích cục bộ, không tôn
trọng tiếng nói nhân dân và trí thức, thích nghe một chiều, không ngước nhìn thế
giới để học và tự biên tự diễn, những cái đó giết chết văn hoá, khoa học và
giáo dục.Thăng trầm trong lịch sử của các nền văn hiến, đặc biệt Ai Cập, và của
khoa học nói riêng cứ đeo đuổi tôi hoài.
.
PV: Về văn hóa, giáo dục và khoa học Việt Nam hiện nay đang có những nhận
định khác nhau. Một xu hướng có vẻ nổi trội là cho rằng văn hóa - giáo dục -
khoa học của chúng ta đang có nhiều sa sút, khủng hoảng và tụt hậu so với thế
giới, thậm chí có mặt so với chính mình, nhất là về giáo dục. Về giáo dục chẳng
hạn, hình như là tư duy giáo dục còn lạc hậu hơn Đông Kinh nghĩa thục hồi đầu
thế kỷ trước hay hồi chính phủ Trần Trọng Kim với cải cách giáo dục của Hoàng
Xuân Hãn và các cộng sự. Giáo sư có bình luận gì về những nhận định này? Và
giáo sư có nhận định riêng của mình không?
GS. PXY:
Đúng quá đi chứ. Nếu làm mất đi tính khách
quan, trung thực của khoa học, thì làm sao có thể xây dựng được văn hóa, khoa học,
giáo dục lành mạnh? Điều kiện tiên quyết là phải trả lại sự khách quan cho xã hội.
Đó là tính khoa học, tính
trung thực, tính công bằng.
Cá nhân tôi có những kỷ
niệm vô cùng quý giá đối với nền giáo dục của thời kháng chiến giành độc lập
(1946 -1954) với các thầy Hoàng Ngọc Phách, Đinh Gia Khánh, Hà Sĩ Hồ… ở trường
Trung học cơ sở Hàn Thuyên từ Bắc Ninh di tản dần tới Thái Nguyên, đêm đêm học
hành dưới đèn dầu hỏa, thầy trò thương yêu nhau như một đại gia đình vì cùng
chia sẻ một niềm tin trong sáng là độc lập, tự do, hạnh phúc.
Chương trình giáo dục lúc
đó chủ yếu chỉ là sự kéo dài chương trình Hoàng Xuân Hãn.
Ngày nay khi giáo dục đi
lạc ra ngoài con đường chung của thế giới, như GS Hoàng Tụy nhận định, thì dân
giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh ngày càng xa lắc.
.
PV: Thế nào là một nền giáo dục hay một nền khoa học hiện đại hay là các
tiêu chí của một nền giáo dục - khoa học hiện đại?
GS. PXY:
Khách quan, định hướng theo khoa học, không giáo
điều, không quan liêu. Mọi người cần phải được tôn trọng, và được trọng dụng
theo tài năng chứ không theo tiêu chuẩn chính trị, tôn giáo, nguồn gốc gia
đình, bè phái lợi ích cục bộ. Giáo dục cần phải khoa học, khai phóng, dân chủ,
nhân văn, cởi mở với thế giới, không đóng kín, học hỏi thế giới, phi-ý thức hệ,
phi - chính trị hóa.
.
PV: Để có một nền giáo dục - khoa học hiện đại, cần một nền tảng văn hóa
như thế nào?
GS. PXY:
Một nền văn hóa khai
phóng, nghĩa là cởi mở với cái mới, tôn trọng chân lý, tôn trọng sự đa dạng của
ý kiến kể cả chính kiến, quý trọng cái tiến bộ, phải biết cái gì cũ, lạc hậu cần
phải bỏ và thay vào đó bằng cái mới, không ngừng đi tìm học hỏi ở các dân tộc
khác. Cần nhìn nhận hoạt động dân chủ, thảo luận thẳng thắn. Tôn trọng nhân tài
xứng đáng, vai trò trọng yếu của lực lượng khoa học, công nghệ.
.
PV: Phải chăng một nền/hệ thống giáo dục hay một nền khoa học sẽ tạo những
giá trị văn hóa của mình?
GS. PXY:
Đồng ý hoàn toàn, chỉ xin
thay … chữ hay bằng chữ và, giáo dục và một nền khoa học…
.
PV: Giáo dục và khoa học của các quốc gia/dân tộc có một nền tảng chung là
tri thức. Phân biệt các nền văn hóa là nhờ sự khác biệt truyền thống/bản sắc.
Theo giáo sư thì giáo dục và khoa học đòi hỏi những phẩm chất chung nào? Tại
sao?
GS. PXY:
Mỗi quốc gia đều có truyền
thống/ bản sắc. Hãy xem tấm gương Nhật Bản, Hàn Quốc. Họ hiện đại hóa đất nước
nhưng có mất mát truyền thống/ bản sắc của họ đâu? Còn Việt Nam với đường lối
chính trị hiện thời có phù hợp với bản sắc và văn hóa dân tộc không?
.
PV: Theo tôi, đường lối chính trị tất nhiên liên quan và tác động đến chính
sách văn hóa, ảnh hưởng đến sự vận động và bản sắc văn hóa. Tuy nhiên, các thể
chế chính trị dựa trên nền tảng các học thuyết chính trị khác nhau đều có thể
có chính sách phù hợp để bảo tồn và làm sâu sắc hơn, phong phú hơn truyền thống
và bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Việt Nam không là ngoại lệ. Xin giáo sư trở
lại những phẩm chất chung của giáo dục và khoa học?
GS PXY:
Trung thực, niềm say mê,
sự cần cù chăm chỉ, khắc nghiệt với chính mình, quyết tâm lao động, không sờn
khó khăn của từng cá nhân có lẽ là những phẩm chất chung đòi hỏi bởi một nền
giáo dục và nghiên cứu khoa học nghiêm chỉnh.
.
PV: Trong lịch sử, và cả trong thế giới hiện đại, cả văn hóa, giáo dục và
khoa học, nếu muốn phát triển phải phụ thuộc vào sự tiến bộ của cách thức tổ chức
và quản trị xã hội. Một xã hội nếu giải phóng và phát huy được tiềm năng sáng tạo
sẽ phát triển được giáo dục và khoa học, sẽ có một nền văn hóa tiến bộ và có
nhiều giá trị ưu việt. Nhìn vào thực tiễn của đất nước hiện nay, theo giáo sư
thì vấn đề nào, điều kiện nào có ý nghĩa quyết định để phát huy được những phẩm
chất tốt đẹp về trí tuệ và tinh thần, cả nguồn lực vật chất nữa nhằm khắc phục
tình trạng sa sút, lạc hậu của nền giáo dục, non yếu của nền khoa học và sự suy
thoái của văn hóa?
Gs. PXY:
Mỗi quốc gia muốn phát
triển thành công, cần phải có một loại khai sáng nhất định từ những nhà lãnh đạo
của các tổ chức và quản lý xã hội, càng cao càng phải có ý thức và trách nhiệm
lớn hơn đối với lịch sử, điều dĩ nhiên trong một xã hội công bằng dân chủ. Các
nhà lãnh đạo trước nhất phải là những nhà chính trị có tinh thần khai sáng, hiểu
biết văn hoá thế giới, có tầm nhìn, hiểu biết giá trị của giáo dục, khoa học, của
con người, của tính chính trực, của công bằng, của sự tôn trọng nhân cách, của
những quyền tự do cơ bản, như quyền phát biểu, quyền nghiên cứu chân lý và phổ
biến. Nhà nước cần tạo điều kiện để cùng với nhân dân tạo ra tri thức cần thiết
cho sự phát triển đất nước, và trị vì trên cơ sở đó, chứ không phải áp đặt. Cứ
nhìn sự khác biệt như mặt trăng mặt trời giữa hai cách thức tổ chức xã hội của
Bắc và Nam Triều Tiên.
Đất nước nào xây dựng
thành công đều có một triết lý của khai sáng: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan,
Singapore. Trung Quốc, trong chừng mực nào đó, cũng có một loại khai sáng. Họ
đã thành công. Họ hiểu quy luật của sự vận hành của khoa học trong xã hội, và
đã tạo điều kiện về văn hoá, giáo dục, cơ chế để cho khoa học, công nghệ phát
triển. Việt Nam còn lúng túng, chưa tìm ra một loại khai sáng cho mình, đổi mới
thế nào, cách mạng công nghiệp là gì, và làm sao để khoa học và công nghệ trở
thành động lực phát triển. Hội nghị lần 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI
cho thấy sự bế tắc trong việc thực hiện cuộc đổi mới toàn diện giáo dục-đào tạo,
phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách đã được đề ra từ 16 năm trước.
.
PV: Trên thế giới có những trường hợp tương tự, có những đặc điểm lịch sử
và văn hóa gần với chúng ta mà/và họ đã giải quyết thành công để phát triển về
văn hóa, giáo dục và khoa học?
Gs. PXY:
Hãy xem Nhật Bản từ thế kỷ
19 thời Minh Trị Duy Tân. Mới hơn là Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore và nhất là Hồng
Kông. Tại sao Việt Nam không học được gì hay của những quốc gia này? Việt Nam
đang sống giữa vùng đất có nhiều thần kỳ kinh tế hơn tất cả nơi khác, sao VN
không học được để cất cánh theo? Cải cách thể chế là quan trọng nhất, là chìa
khóa để giải quyết thành công sự phát triển văn hóa, giáo dục và khoa học, tuy
không thể một sớm một chiều, nhưng sẽ là tụ điểm của mọi thành phần dân tộc.
.
PV: Chúng ta có thể tham khảo và học tập được những gì ở các quốc gia -
dân tộc, các nền văn hóa đó?
Gs. PXY:
Hãy xem văn hoá đọc sách
và giáo dục của họ. Việt Nam chưa tỏ ra biết học, muốn học, cứ coi mỗi cuốn
sách xuất bản chỉ có chừng một, hai ngàn bản thì thấy rõ. Hãy xem khoảng cách
giữa Việt Nam và những quốc gia phát triển khu vực ngày càng xa ra, chứ không
thu hẹp lại. Học chính sách chọn nhân tài, đãi ngộ nhân tài, tinh thần công minh
chính trực, rất khoa học của họ từ trên xuống dưới. Ở Việt Nam không phải như
thế. Tiêu chuẩn chọn người không phải do tài năng, mà phần lớn do tham nhũng,
quan hệ.
.
PV: Cách tham khảo, học tập họ nên như thế nào để có hiệu quả nhất, vừa
phát triển được và vừa bảo vệ được truyền thống và bản sắc của mình?
Gs. PXY:
Câu này phải đặt ra cho
những nhà lãnh đạo. Thế giới hiện nay muốn học cái gì cũng được, miễn là có quyết
tâm. Hãy xem các quốc gia trong khu vực, họ phát triển thành rồng, nhưng có ai
nói họ mất bản sắc, hay không có bản sắc? Các bài học không thiếu. Nhật Bản
cũng từng học khắp nơi ở phương Tây, từng học của Trung Hoa một ngàn năm trước,
rồi lại học của phương Tây, ai chê Nhật Bản mất bản sắc? Họ giữ được truyền thống
Khổng giáo còn hơn quốc gia từng là nôi của Khổng giáo là Trung Hoa. Trung Hoa
đã phá nát các giá trị đạo đức của Khổng giáo, chứ không phải Nhật Bản đổi mới.
Sự sám hối của tổng thống
U Thein Sein xứ Myanmar và sự hòa giải với anh thư Aung San Suu Kyi bởi quyền lợi
tối cao của đất nước mà giải thưởng Phật hoàng Trần Nhân Tông vinh danh hai vị
vừa rồi ở Boston là một bài học quý báu cho tất cả chúng ta.
.
PV: Chúng tôi hy vọng khi đã nhận ra con đường đúng, cần đi, phải đi thì nhất
định tinh thần Việt, trí tuệ Việt sẽ là động lực đưa dân tộc ta thoát khỏi những
khó khăn, bế tắc hiện nay và phát triển để tiến kịp nhịp bước chung của thời đại,
của thế giới. Trân trọng cảm ơn giáo sư về cuộc trao đổi này!
PHAN VĂN THẮNG (thực hiện)
No comments:
Post a Comment