THẾ GIỚI HÔM NAY : 29/01/2021 (The Economist)

 

 

 

Thế giới hôm nay : 29/01/2021

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

29/01/2021

http://nghiencuuquocte.org/2021/01/29/the-gioi-hom-nay-29-01-2021/

 

Một ủy ban độc lập ở Đức khuyến cáo không nên tiêm vắc-xin covid-19 của Oxford-AstraZeneca cho những người trên 65 tuổi. Hội đồng này, có nhiệm vụ tư vấn cho chính phủ, cho biết “không có đủ dữ liệu” về sự hiệu quả của vắc-xin này trong nhóm tuổi đó. AstraZeneca phản đối ý kiến trên. Điều này có thể làm phức tạp thêm tiến trình triển khai vắc-xin của Liên minh Châu Âu, vốn đã bị chậm so với kế hoạch.

 

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký một số sắc lệnh hành pháp liên quan đến y tế. Ông cho mở lại thị trường bảo hiểm liên bang của Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Vừa túi tiền trong ba tháng nhằm mang lại cho những người cần bảo hiểm trong thời gian đại dịch cơ hội mua các gói bảo hiểm. Quyết định này ảnh hưởng đến 46 tiểu bang phụ thuộc vào thị trường liên bang.

 

Trung Quốc cảnh báo Đài Loan rằng “độc lập đồng nghĩa chiến tranh”. Tuyên bố này được đưa ra sau khi Đài Loan thông báo về việc Trung Quốc gia tăng hoạt động quân sự gần vùng lãnh thổ này, bao gồm cả máy bay chiến đấu và máy bay ném bom tiến vào Eo biển Đài Loan. Các báo cáo đã khiến Washington lo ngại; Mỹ cam kết bảo vệ biên giới của Đài Loan. Trung Quốc tuyên bố Đài Loan, một nền dân chủ tự trị, là một phần lãnh thổ của họ.

 

Thủ tướng Anh Boris Johnson nói một Scotland độc lập có nguy cơ không còn được sử dụng đồng bảng Anh làm đồng tiền chính của mình. Trong một chuyến đi về phía bắc biên giới nhằm mục đích nhấn mạnh sức mạnh của liên minh, ông nói các câu hỏi về độc lập “không phù hợp” đối với hầu hết người Scotland. Nicola Sturgeon, thủ hiến ủng hộ độc lập của Scotland, chỉ trích quyết định đến thăm của ông Johnson giữa đại dịch, trong khi các hạn chế đi lại vẫn đang áp dụng.

 

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh châu Phi cho biết việc tiêm vắc-xin cho 60% dân Châu Phi chống lại covid-19 sẽ tốn từ 10 triệu đến 15 triệu đô la. Cho đến nay, châu Phi mới chỉ nhận được hơn một phần ba số liều cần thiết, với phần lớn được cung cấp bởi COVAX, một chương trình chia sẻ vắc-xin quốc tế. Hôm thứ Tư, tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa đã kêu gọi các doanh nghiệp giúp đỡ nỗ lực tiêm chủng của lục địa này.

 

Kinh tế Mỹ tăng trưởng 1% theo quý trong ba tháng cuối năm 2020 — giảm đáng kể so với mức tăng 7,5% của quý ba, khi nới lỏng phong tỏa thúc đẩy hoạt động kinh tế. Bộ Thương mại ước tính GDP giảm 3,5% cả năm. Tuần trước, 847,000 công nhân đã nộp đơn xin thất nghiệp mới — ít hơn 67,000 đơn so với một tuần trước đó, nhưng vẫn nhiều hơn nhiều so với trước đại dịch.

 

Cổ phiếu của GameStop, một hãng bán lẻ trò chơi điện tử, đã giảm hơn 60% sau khi Robinhood, một nền tảng giao dịch dành cho các nhà đầu tư cá nhân, hạn chế người dùng mua chúng. Giá cổ phiếu của GameStop tăng vọt bởi một lượng lớn các nhà đầu tư từ trang web truyền thông xã hội Reddit, với mục đích nhắm vào các cổ phiếu bị bán khống. American Airlines trở thành điểm đến mới nhất của họ. Giá cổ phiếu của hãng tăng gần một phần ba vào ngày hôm qua bất chấp mức lỗ quý kỷ lục.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Đài Loan tăng trưởng nhanh hơn Trung Quốc trong năm 2020

Lần đầu tiên sau ba thập niên, kinh tế Đài Loan có thể tăng trưởng nhanh hơn Trung Quốc trong năm 2020, theo dữ liệu được công bố hôm nay. Khoảng cách khá nhỏ: dự báo ở mức 2,6% đối với Đài Loan và 2,3% đối với nước láng giềng khổng lồ. Nhưng nó sẽ làm nổi bật cách xử lý covid-19 khéo léo của chính phủ. Từ trước khi những nước khác gióng hồi chuông cảnh báo, Đài Loan đã bắt đầu sàng lọc du khách đến từ Vũ Hán vào cuối năm 2019.

 

Nhờ truy vết tiếp xúc cẩn thận, cuộc sống ở hòn đảo này đã ít nhiều diễn ra bình thường. Điều đó đã cho phép các nhà sản xuất chạy hết tốc lực để đáp ứng nhu cầu toàn cầu dành cho các sản phẩm công nghệ cao của họ, đặc biệt là chất bán dẫn. Đài Loan cũng được hưởng lợi từ căng thẳng Trung-Mỹ, với nhiều công ty Đài Loan chuyển một số hoạt động tại Trung Quốc của họ về nước. Đài Loan vẫn phải đối mặt với những thách thức lớn, từ dân số già đến nguy cơ bị Trung Quốc tấn công. Nhưng họ đã có thể tự tin hơn vào khả năng của mình sau thời kỳ đại dịch.

 

Chương trình trợ cấp của Thái Lan bắt đầu nhận đơn đăng ký

Đăng ký tham gia chương trình trợ cấp cho 31 triệu người Thái – gần một nửa dân số – sẽ được mở hôm nay. Nằm trong số những nền kinh tế mở nhất ở châu Á, kinh tế Thái Lan thiệt hại lớn vì đại dịch. Theo chương trình Rao Chana (“Chúng ta cùng thắng”), những công dân đủ điều kiện kiếm được dưới 300.000 baht (10.000 đô la) — hầu hết là lao động phi chính thức — sẽ được chuyển hai lần khoản tiền hàng tháng 3.500 baht vào ví điện tử di động của họ. Người nhận phải chi khoản tiền này vào đi lại và các mặt hàng thiết yếu trước ngày 31 tháng 5.

 

Trợ cấp sẽ giúp xoa dịu phần nào khó khăn, nhưng nó không hạn chế được tình trạng thất nghiệp và khủng hoảng nợ hộ gia đình của đất nước. Các hộ gia đình Thái thuộc nhóm mắc nợ nhiều nhất châu Á. Thái Lan đã xử lý tốt đại dịch, với chỉ 16.000 ca nhiễm và 76 ca tử vong liên quan đến covid. Hầu hết các hạn chế phong tỏa trong nước đã được dỡ bỏ. Nhưng điều mà nước này thực sự cần là có thể mở cửa lại biên giới hoàn toàn – kinh tế của họ phụ thuộc nhiều vào du lịch và thương mại. Điều đó khó có thể xảy ra cho đến năm 2022.

 

EU gặp nhiều khó khăn khi triển khai vắc-xin

Hôm nay, Cơ quan Dược phẩm Châu Âu, bên quản lý thuốc của EU, sẽ nhóm họp để quyết định xem có nên cấp phép sử dụng khẩn cấp cho vắc-xin covid-19 của AstraZeneca hay không. Khối này đã bị chỉ trích rộng rãi vì khởi đầu chậm chạp của chương trình tiêm chủng. Cho đến nay, họ đã tiêm được 2 liều trên mỗi 100 người, so với gần 11 ở Anh và 7 ở Mỹ. Song các nước châu Âu phải đối mặt với một rào cản khác.

 

Cả AstraZeneca và Pfizer đều ghi nhận các vấn đề về sản xuất. EU đã đặt hàng 300 triệu liều AstraZeneca, trong đó có 100 triệu liều được hứa hẹn cho tháng 3. Nhưng dường như chỉ chưa đầy một nửa trong số này là sẽ được giao đúng hạn. Các nhà lãnh đạo châu Âu đang mât kiên nhẫn. Một số đang đe dọa hành động pháp lý đối với các nhà sản xuất vắc-xin. Những người khác đang yêu cầu ngăn xuất khẩu thuốc được sản xuất tại các cơ sở ở EU sang các nước ngoài EU. EU đặt mục tiêu tiêm chủng cho ít nhất 70% người lớn vào mùa hè này. Mục tiêu này đang ngày càng xa vời hơn.

 

Sàn Giao dịch Chứng khoán London mua Refinitiv

London có một tập đoàn tài chính mới. Hôm nay, London Stock Exchange Group (LSE) mua Refinitiv, một nhà cung cấp dữ liệu tài chính, chủ yếu từ một nhóm các quỹ đầu tư tư nhân. Thương vụ này rất tốn kém, lâu dài và phức tạp. Được công bố lần đầu vào tháng 8 năm 2019, thỏa thuận này có giá 27 tỷ đô la. Sau đó, LSE đã phải bán Borsa Italiana, một tập đoàn của Ý quản lý sàn giao dịch duy nhất của nước này, để đáp ứng những lo ngại của các nhà quản lý châu Âu về sức mạnh thị trường mà pháp nhân kết hợp sẽ tạo ra trên thị trường trái phiếu của lục địa.

 

Dù vậy, thương vụ Refinitiv sẽ tạo ra một siêu cường dữ liệu tài chính lớn nhất châu Âu, liên kết sàn giao dịch của LSE, nơi có tổng giá trị cổ phiếu niêm yết hơn 3 nghìn tỷ bảng Anh (4 nghìn tỷ USD) và các thiết bị dữ liệu đầu cuối của Refinitiv, xếp thứ hai trên thị trường sau Bloomberg. Vụ mua lại là một phần trong chiến lược của sàn giao dịch chứng khoán này nhằm chuyển hướng sang các dịch vụ dữ liệu, vốn ổn định và có tỷ suất lợi nhuận cao hơn so với hoạt động kinh doanh lõi của LSE.

 

Người Ba Lan biểu tình phản đối luật hạn chế phá thai

Phụ nữ trên khắp Ba Lan tuần này xuống đường biểu tình để phản đối các hạn chế tiếp cận phá thai. Hôm thứ Tư, chính phủ thông qua một phán quyết của tòa án từ tháng 10, theo đó coi phá thai trong những trường hợp thai nhi dị tật nghiêm trọng, vốn chiếm tới 98% các vụ phá thai ở Ba Lan, là vi hiến. Nước này có một số luật phá thai khắt khe nhất ở châu Âu, và các bác sĩ thường từ chối thực hiện phá thai hợp pháp vì lý do tôn giáo.

 

Các chính trị gia thuộc Đảng Công lý và Pháp luật cầm quyền từ lâu đã kêu gọi các quy định chặt chẽ hơn về phá thai, với sự hậu thuẫn của Giáo hội Công giáo. Giờ đây, phá thai sẽ chỉ được phép nếu tính mạng của người mẹ gặp nguy hiểm hoặc trong các trường hợp hiếp dâm và loạn luân. Phán quyết hồi tháng 10 đã châm ngòi cho một số cuộc biểu tình lớn nhất ở Ba Lan kể từ năm 1989, khiến chính phủ phải trì hoãn việc thực thi. Nhiều cuộc biểu tình hơn đang được lên kế hoạch cho những ngày tới, nhưng quyết định đã được thông qua.