TT
Biden vừa tìm cách gia hạn hiệp ước vũ khí hạt nhân vừa trừng phạt Nga
Hiếu Chân (theo Washington
Post)
Jan 21, 2021
https://saigonnhonews.com/tt-biden-vua-tim-cach-gia-han-hiep-uoc-vu-khi-hat-nhan-vua-trung-phat-nga/
Tổng thống Joe Biden đang tìm cách gia hạn hiệp ước
hạn chế vũ khí hạt nhân với Nga thêm năm năm nữa chỉ vài ngày trước khi nó hết
hạn. Đây là hiệp ước duy nhất còn lại có mục tiêu giới hạn hai kho vũ khí hạt
nhân lớn nhất thế giới của Nga và Mỹ.
Ngay trong ngày làm
việc đầu tiên Tổng thống Biden đã phải giải quyết những vướng mắc trong quan hệ
với Nga. Ảnh Skynews.
Trong thời gian này,
chính quyền Biden cũng chuẩn bị áp đặt các biện pháp trừng phạt mới với Nga
trong khi chờ kết quả đánh giá tình báo về các hoạt động gần đây của nước này,
đặc biệt là vụ
tấn công điện toán vào các cơ quan chính phủ và các tập đoàn công ty của Mỹ mới
được phát hiện. Các quan chức chính phủ cũng cho biết ông Biden loại trừ việc
“thiết lập lại” (reset) quan hệ song phương với Moscow như cách nhiều tổng thống
Mỹ đã làm kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.
“Khi làm việc với Nga,
chúng tôi sẽ nỗ lực buộc Nga phải chịu trách nhiệm về những hành động liều lĩnh
và hung hăng mà chúng tôi phát hiện trong vài tháng gần đây,” một quan chức cấp
cao của Mỹ cho biết với điều kiện ẩn danh.
Những vướng mắc
quanh Hiệp ước New START
Hiệp ước New START
Pact (Strategic Arms Reduction Treaty) là hiệp ước cắt giảm vũ
khí hạt nhân ký kết giữa Liên bang Nga và Mỹ tại Prague tháng Tư năm 2010 và
sau khi được quốc hội hai nước phê chuẩn bắt đầu thực hiện từ tháng Hai 2011,
có hiệu lực tới tháng Hai năm 2021. Hiệp ước quy định hai nước phải giảm số lượng
các giàn phóng hỏa tiễn hạt nhân chiến lược xuống còn một nửa, thiết lập cơ chế
giám sát, kiểm tra và xác nhận việc thực hiện hiệp ước, nhưng không giới hạn số
đầu đạn hạt nhân không hoạt động (inactive) chứa trong kho của Nga và Mỹ, có thể
lên đến nhiều ngàn đầu đạn.
Chính phủ Nga ủng hộ việc
gia hạn hiệp ước sau tháng 2-2021 nhưng cho đến nay chính quyền Biden – vì mới
nhậm chức được một ngày – chưa nối lại đàm phán dù hiệp ước sẽ chấm dứt hiệu lực
trong nửa tháng nữa, vào ngày 05-02-2021.
Trong những tháng cuối
cùng của nhiệm kỳ tổng thống, ông Donald Trump cũng đã cố gắng đàm phán với
Moscow để gia hạn hiệp ước với thời hạn ngắn hơn, nhưng không đạt được thỏa thuận
sau khi đặc phái viên hạt nhân của ông là Marshall Billingslea đã không thuyết
phục được Trung Quốc tham gia hiệp ước.
Nếu hiệp ước hết hiệu lực
vào đầu tháng sau, Moscow và Washington sẽ có quyền triển khai không giới hạn
các tàu ngầm, máy bay ném bom và hỏa tiễn hạt nhân trên toàn cầu mà nhiều
chuyên gia lo ngại có thể châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân và
làm trầm trọng thêm quan hệ Mỹ-Nga.
Người được Tổng thống
Biden đề cử làm Ngoại trưởng Hoa Kỳ, ông Antony Blinken, cho biết hiệp ước
New START hạn chế số đầu đạn hạt nhân chiến lược được triển khai của mỗi nước ở
mức 1.550 và hệ thống phân phối chiến lược ở mức 700, mang lại cho Hoa Kỳ “quyền
truy cập lớn vào dữ liệu và kiểm tra” và việc gia hạn hiệp ước “chắc
chắn là vì lợi ích quốc gia”.
Nhưng không phải tất cả
các trợ lý của Tổng thống Biden đều ủng hộ ý tưởng gia hạn năm năm cho hiệp ước
New START.
Bà Victoria Nuland – một chuyên gia từ lâu đã có quan điểm cứng
rắn với Nga, người được Tổng thống Biden đề cử làm quan chức số ba tại Bộ Ngoại
giao – đã viết trên tạp chí Foreign
Affairs hồi mùa hè rằng Mỹ chỉ nên gia hạn hiệp ước New START một
hoặc hai năm để giữ đòn bẩy đối với Điện Kremlin. “Washington không nên
cấp cho Moscow những gì họ muốn nhất: gia hạn New START mà không có bất kỳ cuộc
đàm phán nào để giải quyết việc gần đây Nga đầu tư rất nhiều vào các hệ thống
vũ khí hạt nhân tầm ngắn và tầm trung và vũ khí thông thường mới”, bà
Nuland viết.
Cựu đặc phái viên của Tổng
thống Trump về đàm phán hạt nhân, ông Marshall Billingslea, cũng chỉ
trích quyết định gia hạn 5 năm hiệp ước New START, nói rằng nó “cho thấy
sự thiếu kỹ năng đàm phán đáng kinh ngạc.” “Tập thể của Biden chỉ mất 24 giờ để
lãng phí đòn bẩy quan trọng nhất mà chúng ta có đối với Nga,” ông viết
trên Twitter. Nhưng các quan chức Mỹ lưu ý, bản thân ông Billingslea đã cố đàm
phán một thỏa thuận gia hạn ngắn hơn với người đồng cấp của Nga, Thứ trưởng Ngoại
giao Sergei Ryabkov, nhưng không thành công và phải để cho một hiệp định quan
trọng có nguy cơ hết hiệu lực.
Những người ủng hộ việc
kiểm soát vũ khí cũng phản đối việc gia hạn New START với thời gian ngắn. Daryl
Kimball, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí nhận xét: “Việc
gia hạn năm năm sẽ cung cấp cho tổng thống mới một chiến thắng sớm và tạo ra động
lực tích cực, giúp khôi phục lòng tin cậy vào Hoa Kỳ trong vấn đề kiểm soát vũ
khí, xác lập tiềm năng cho các bước tham vọng hơn nhằm giảm nguy cơ hạt nhân và
đưa chúng ta đến gần hơn với một thế giới không có vũ khí hạt nhân,” .
Các quan chức Mỹ cho biết
họ hy vọng việc nhanh chóng gia hạn hiệp ước New START có thể tạo nền tảng cho
các thỏa thuận kiểm soát vũ khí mới, có thể bao gồm cả Trung Quốc. “Chúng
tôi tin điều hết sức cấp bách là Trung Quốc phải thể hiện có trách nhiệm hơn,
minh bạch hơn và kiềm chế hơn đối với kho vũ khí hạt nhân của họ”.
Tuy vậy, chính quyền
Biden không quan tâm đến chuyện Trung Quốc có thể lợi dụng việc gia hạn hiệp ước
New START, do kho vũ khí của
Moscow “ít nhất là lớn gấp 10 lần quy mô của Trung Quốc”.
Hồi tháng Mười, trong các
cuộc đàm phán với đặc sứ Billingslea của Tổng thống Trump, Nga tỏ ý sẵn sàng
đóng băng tổng số đầu đạn hạt nhân của mình – một động tác mà các quan chức
chính quyền Biden đánh giá là một “sự phát triển tích cực” mà
họ hy vọng có thể dựa vào, mặc dù chưa thể xác minh chi tiết ý định của Nga.
Cân nhắc trừng phạt
Nga
Ngoài ý định gia hạn hiệp
ước New START, chính quyền Biden đang cân nhắc việc trả đũa các hành động gần
đây của Nga được cho là gây nguy hại cho quyền lợi của Mỹ.
Tổng thống Biden được biết
đã ra lệnh cho Giám đốc Tình báo Quốc gia Avril Haines – nhân vật mới được
Thượng viện phê chuẩn hôm qua thứ Tư 20-01 – cung cấp cho ông một bản đánh giá
tình báo đầy đủ về cáo buộc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2020, sử dụng vũ
khí hóa học chống lại nhà lãnh đạo đối lập Alexei Navalny và thưởng
tiền cho hành động giết chết các binh sĩ Mỹ ở Afghanistan.
Tổng thống Biden cũng yêu
cầu bà Haines đánh giá cuộc tấn công mạng lớn nhằm vào các cơ quan chính phủ
liên bang qua việc xâm nhập phần mềm SolarWinds mà nhiều nhà phân tích và quan
chức chính phủ đổ lỗi cho tin tặc của quân đội Nga. Hồi đầu tháng 12, khi vụ tấn
công được phát hiện, ông Biden đã tuyên bố chính
phủ của ông “sẽ không ngồi yên.” trong khi Tổng thống Trump cố gắng coi
nhẹ tác hại và đổ lỗi cho truyền thông. Các quan chức cho biết yêu cầu đánh
giá thông tin tình báo sẽ được ông Biden đưa ra trong tuần này. “Chúng tôi sẽ sử
dụng những đánh giá tình báo này để thông báo phản ứng của chúng tôi đối với sự
hung hăng của Nga trong những tuần tới”, một quan chức cấp cao cho biết.
Sự kiện chính quyền Biden
ngay trong những ngày đầu đã loan báo kế hoạch về các hành động trừng phạt Nga
là chuyện khá hiếm; những người tiền nhiệm gần đây của ông Biden đều cố gắng lật
sang một trang mới trong quan hệ với Điện Kremlin với hy vọng kích thích một mối
quan hệ hiệu quả hơn.
Đảng Dân chủ đã ôm mối
thù địch suốt bốn năm qua với Nga vì cho rằng Điện Kremlin đã can thiệp vào cuộc
bầu cử tổng thống năm 2016 chống lại ứng cử viên tổng thống của đảng là bà
Hillary Clinton. Ông Trump lên làm tổng thống đã muốn có một mối quan hệ
nồng ấm với nước Nga của ông Vladimir Putin, nhưng sự phản đối mạnh mẽ ngay
trong đảng Cộng hòa và các nghị sĩ Dân chủ trong Quốc hội đã cản trở nỗ lực đó.
Tuy nhiên, khả năng của
chính quyền Biden vừa hợp tác với Nga về kiểm soát vũ khí vừa đối đầu về một loạt
các vấn đề khác ngay từ khởi thủy đã tỏ ra không hề dễ dàng.
Hôm Chủ nhật, Cố vấn An
ninh Quốc gia của ông Biden, ông Jake Sullivan đã kêu gọi trả tự do ngay
lập tức cho Alexei Navalny, nhà lãnh đạo đối lập Nga đang bị giam giữ ở
Moscow. Ông
Navalny vừa trở về sau khi được điều trị y tế ở Đức sau một vụ tấn công bằng chất
độc thần kinh hồi mùa hè. Nhà chức trách Nga cho rằng ông Navalny đã vi phạm
các điều khoản của bản án trước đó liên quan đến tội tham ô. “Ông Navalny nên
được trả tự do ngay lập tức, và thủ phạm của cuộc tấn công ác độc vào cuộc sống
của ông ấy phải chịu trách nhiệm ”, ông Sullivan viết trên Twitter. “Các cuộc tấn
công của Điện Kremlin nhằm vào ông Navalny không chỉ vi phạm nhân quyền mà còn
là sự sỉ nhục đối với những người dân Nga muốn tiếng nói của họ được lắng
nghe”.
(theo Washington
Post)
No comments:
Post a Comment