THẾ GIỚI HÔM NAY : 13/01/2021 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 13/01/2020

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

13/01/2021

http://nghiencuuquocte.org/2021/01/13/the-gioi-hom-nay-13-01-2020/

 

Tổng thống Donald Trump tuyên bố không chịu trách nhiệm về việc người ủng hộ ông gây bạo loạn ở Washington vào thứ Tư tuần trước, nói rằng bài phát biểu khi ấy của ông – trong đó ông khẳng định mình đã thắng cuộc bầu cử và nói với đám đông “hãy tuần hành đến Điện Capitol [và] hãy cứng rắn lên” – là “hoàn toàn phù hợp”. Sau đó, ông gọi điều khoản luận tội mà Hạ viện sẽ sớm bỏ phiếu là “tiếp diễn cuộc săn phù thủy lớn nhất trong lịch sử chính trị” và “nguy hiểm cho đất nước”.

 

Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga sẽ ban bố tình trạng khẩn cấp ở ít nhất ba tỉnh để giúp kiềm chế đà tăng mạnh của covid-19. Các cơ sở y tế trên khắp đất nước đã phải vật lộn khi áp lực gia tăng, với số ca nhiễm mới vượt 4.900 hôm thứ Hai. Malaysia cũng ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia, lần đầu tiên trong vòng 50 năm.

 

Liu Jin, một nhân viên giao hàng 45 tuổi ở Trung Quốc, đã tự thiêu để phản đối vì không được trả lương. Ông Liu được cho là nhân viên của Ele.me, một dịch vụ giao đồ ăn thuộc sở hữu của gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba. Video về cuộc biểu tình của ông Liu, trong đó ông bị bỏng độ ba nhưng sống sót, đang lan tỏa trên khắp mạng xã hội Trung Quốc. Các dịch vụ giao hàng ở Trung Quốc đã bị chỉ trích vì thuê ngoài việc quản lý và thanh toán lương cho nhân viên giao hàng.

 

Chính phủ Ireland công bố một báo cáo về các vụ lạm dụng tại các ngôi nhà dành cho bà mẹ và em bé (nơi sinh sống tập thể của phụ nữ đơn thân và con của họ)  ở Ireland từ năm 1922 đến năm 1998. Báo cáo cho thấy khoảng 9.000 trẻ em — tức một phần bảy số trẻ — đã chết trong 18 cơ sở như vậy trong thời gian này. Báo cáo được thực hiện sau khi hài cốt của hơn 800 trẻ em được phát hiện trong một ngôi mộ tập thể tại một ngôi nhà dành cho bà mẹ và em bé ở Tuam.

 

Một tòa án Pháp ra phán quyết cho phép một người đàn ông Bangladesh vốn bị  trục xuất nhưng mắc bệnh hen suyễn được phép ở lại Pháp sau khi luật sư của anh ta bào chữa rằng tình trạng bệnh của anh ta có thể xấu đi nghiêm trọng ở quê nhà. Đây là lần đầu tiên một tòa án Pháp dùng môi trường làm tiêu chí trong phán quyết trục xuất. Bangladesh có chất lượng không khí tệ nhất trên thế giới.

 

Sheldon Adelson, một ông trùm sòng bạc người Mỹ và là nhà tài trợ cho các ứng viên chính trị cánh hữu, đã qua đời vì ung thư hôm thứ Hai ở tuổi 87. Ông Adelson, người sở hữu các sòng bạc ở Las Vegas, Macau và Singapore, là nhà tài trợ cá nhân lớn nhất cho chiến dịch tranh cử năm 2016 của Donald Trump, và đã chi hơn 183 triệu đô la giúp ông Trump cùng các đảng viên Cộng hòa khác trong năm 2020.

 

Tòa án Tối cao Ấn Độ tạm dừng ban hành các luật nông nghiệp mới vốn châm ngòi biểu tình rộng khắp của nông dân. Thủ tướng Narendra Modi khẳng định những cải cách này sẽ làm cho ngành nông nghiệp cạnh tranh hơn, nhưng nông dân nói nó làm tổn hại lợi nhuận của họ. Chánh án tòa tối cao đã hứa thành lập một hội đồng để lắng nghe những bất bình của nông dân.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Indonesia bắt đầu tiêm chủng bằng vắc-xin của Sinovac

Hôm qua, quốc gia đông dân thứ tư thế giới trải qua ngày chết chóc nhất từ đầu đại dịch đến nay. Hôm nay Indonesia bắt đầu tiêm ngừa cho công dân của mình. Tổng thống Joko Widodo sẽ là người đầu tiên tiêm vắc xin covid-19, tiếp theo là 1,3 triệu nhân viên y tế và sau đó là nhóm dân số trong độ tuổi lao động. Chính phủ đặt hy vọng vào CoronaVac, một loại vắc-xin được phát triển bởi hãng dược Sinovac của Trung Quốc.

 

Hầu hết các nước đang ưu tiên người cao tuổi trong chiến dịch tiêm chủng hàng loạt. Nhưng chính phủ Indonesia đã quyết định rằng không có đủ dữ liệu cho thấy liệu CoronaVac có hiệu quả ở người cao tuổi hay không. Thay vào đó, họ sẽ tiêm chủng cho những người trong độ tuổi lao động. Chính phủ kỳ vọng cách làm này sẽ giúp nhanh chóng vực dậy nền kinh tế đang suy thoái lần đầu tiên sau hai thập niên. Đã có sẵn ba triệu liều thuốc, và khoảng 120 triệu liều nữa sẽ được cung cấp. Nhưng thách thức lớn là thuyết phục người Indonesia đi tiêm. Chỉ có 37% sẵn sàng làm vậy, theo một cuộc thăm dò thực hiện hồi tháng 12.

 

Hạ viện Mỹ sẽ bỏ phiếu luận tội ông Trump

Hạ viện Mỹ có thể bỏ phiếu luận tội Tổng thống Donald Trump sớm nhất là hôm nay. Ông bị buộc tội “xúi giục nổi loạn” vì vai trò của ông trong vụ bạo loạn tại Đồi Capitol hồi tuần trước. Nếu cuộc bỏ phiếu thành công, ông sẽ trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên bị luận tội hai lần. Nhưng phiên tòa của Thượng viện, diễn ra sau khi Hạ viện đã bỏ phiếu, sẽ không thể bắt đầu trước ngày 19 tháng 1, một ngày trước lễ nhậm chức của Joe Biden.

 

Nếu mục đích là loại bỏ tổng thống thì tại sao vẫn luận tội ông Trump ngay cả khi ông đã rời nhiệm sở? Hiến pháp Mỹ không cấm điều đó. Động lực của đảng Dân chủ dường như một phần mang tính biểu tượng, buộc ông phải chịu trách nhiệm cho vụ bạo loạn dẫn đến cái chết của sáu người. Và nó cũng rất thực tế: nếu 2/3 Thượng viện bỏ phiếu kết tội ông, ông Trump sẽ không còn cơ hội ra tranh cử. Đồng thời bằng cách buộc các đảng viên Cộng hòa phải chọn hoặc đứng về phía tổng thống hoặc tố cáo ông, cuộc bỏ phiếu sẽ tạo ra vết nứt trong nội bộ đảng này.

 

Lạm phát Mỹ vẫn thấp so với kỳ vọng của Fed

Khi nền kinh tế một lần nữa bị coronavirus tàn phá, dữ liệu lạm phát hôm nay sẽ không phải là chỉ báo kinh tế được người Mỹ quan tâm nhất. Tuy nhiên, áp lực lạm phát có vẻ sẽ tăng vào cuối năm nay. Giá hàng hóa đang bùng nổ. Chính quyền của Tổng thống đắc cử Joe Biden có khả năng đưa ra nhiều biện pháp kích thích hơn nữa. Và hầu hết số việc làm bị mất trong tháng 12 tập trung vào lĩnh vực giải trí và khách sạn, những ngành sẽ nhanh chóng hồi phục khi hầu hết người Mỹ được tiêm phòng.

 

“Điểm hòa vốn” lạm phát 10 năm, tức chênh lệch lợi suất hàng năm giữa trái phiếu có tính chỉ số giá tiêu dùng và trái phiếu thông thường, gần đây đã vượt 2%. Tuy nhiên, con số này có lẽ vẫn thấp hơn mức mà Cục Dự trữ Liên bang mong muốn, vì thước đo lạm phát theo mục tiêu 2% thường có độ trễ so với chỉ số giá tiêu dùng, và vì họ muốn đặt mục tiêu cao hơn để bù đắp cho phần bị mất. Còn bây giờ, phần bị mất đó đang ngày càng lớn ra. Dữ liệu CPI tháng 12 công bố hôm nay có khả năng cho thấy lạm phát năm thấp, chỉ khoảng 1,3%.

 

Phiên tòa tập thể xét xử 355 mafia Ý

Trong một phòng xử án được chuyển đổi đặc biệt có an ninh nghiêm ngặt, hôm nay 355 người sẽ xuất hiện trước các thẩm phán ở thành phố Lamezia Terme, miền nam nước Ý, trong phiên tòa xét xử mafia lớn nhất nước này kể từ những năm 1980. Các bị cáo bao gồm Luigi Mancuso, được cho là trùm của ‘Ndrangheta, một tổ chức tội phạm có tổ chức đặt trụ sở tại Calabria, “chân” của “chiếc ủng” Ý”. Phiên tòa hôm nay có một tiền lệ là “phiên tòa tối cao” ở Palermo vào năm 1986 với gần 500 bị cáo.

 

Phiên tòa khi đó nhắm vào các thành viên của mafia Sicily, Cosa Nostra. Nhưng nhiều bị cáo trong phiên tòa hôm nay lại bị buộc tội giúp đỡ ‘Ndrangheta, chứ không tham gia nó. Một trong số đó là Giancarlo Pittelli, cựu cấp phó của đảng Forza Italia của Silvio Berlusconi. Ông này phủ nhận hành vi sai trái. ‘Ndrangheta được các cơ quan hành pháp đánh giá là đã vượt xa Cosa Nostra về tiền bạc và ảnh hưởng, chủ yếu nhờ thu nhập từ buôn bán cocaine.

 

Virgin Orbit của Mỹ phóng vệ tinh từ máy bay

Hôm nay những người yêu thích không gian sẽ được xem trực tiếp một vụ phóng vệ tinh thú vị. Virgin Orbit của California có kế hoạch thả một tên lửa mang tên LauncherOne từ một chiếc Boeing 747 bay ở độ cao 10.700 mét. Một lát sau, tên lửa, với động cơ đẩy, sẽ bay lên để phóng mười vệ tinh lên quỹ đạo. Một cuộc thử nghiệm không có vệ tinh hồi năm 2020 đã thất bại. Nếu mọi việc suôn sẻ lần này, thì Virgin Orbit sẽ được ăn mừng thành tích dạng phóng vệ tinh như vậy thành công lần đầu tiên, qua đó mở ra 20 vụ phóng như vậy mỗi năm, theo kỳ vọng của hãng.

 

Tuy nhiên, sự bùng nổ các vụ phóng và sự tích tụ mảnh vỡ trên quỹ đạo đang làm tăng nguy cơ va chạm với rác không gian. Theo một tính toán, các vụ suýt va chạm với tàu vũ trụ đang hoạt động đã tăng gấp đôi trong ba năm qua. Một giải pháp là đẩy các vật thể vô chủ xuống bầu khí quyển bên dưới để đốt cháy chúng. Astroscale, một công ty Nhật Bản, đang lên kế hoạch cho hai sứ mệnh nhằm thực hiện điều này. Trong khi đó, ClearSpace, một đối thủ từ Thụy Sĩ, có kế hoạch bắt đầu loại bỏ các mảnh vỡ khỏi không gian từ năm 2025.