THẾ GIỚI HÔM NAY : 05/01/2021 (The Economist)

 

Thế giới hôm nay: 05/01/2020

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

http://nghiencuuquocte.org/2021/01/05/the-gioi-hom-nay-05-01-2020/

 

Thủ tướng Anh Boris Johnson tuyên bố phong tỏa nghiêm ngặt trên toàn nước Anh để hạn chế sự lây lan của Covid-19. Từ thứ Ba, hầu hết trường học sẽ đóng cửa và mọi người phải làm việc tại nhà nếu có thể. Biến thể mới của coronavirus khiến tỷ lệ lây nhiễm tăng cao, mà theo ông Johnson có thể làm quá tải dịch vụ y tế. Scotland cũng phong tỏa tương tự.

 

Trong khi đó, Anh bắt đầu phân phối vắc-xin do AstraZeneca và Đại học Oxford phát triển. Loại thuốc này dễ phân phối và lưu trữ hơn loại vắc-xin được cấp phép khác của Anh, do Pfizer sản xuất. Điều này cho phép các bác sĩ đa khoa và các viện dưỡng lão có thể tổ chức tiêm, điều chính phủ kỳ vọng là sẽ giúp tiêm chủng được tiến hành nhanh hơn.

 

Các thành viên đảng Dân chủ của Quốc hội Mỹ đã kêu gọi một cuộc điều tra hoặc luận tội lần thứ hai đối với Tổng thống Donald Trump, sau khi cuộc gọi điện thoại của ông Trump với Brad Raffensperger, tổng thư ký bang Georgia, bị lộ hôm Chủ nhật. Tổng thống yêu cầu ông Raffensperger “đi tìm” phiếu bầu để lật ngược kết quả bầu cử tổng thống của bang. (Ông Raffensperger từ chối.) Hai hạ nghị sĩ Dân chủ đã viết đơn đến FBI.

 

Hãng sòng bạc Mỹ MGM Resorts International được cho là đã đấu giá để mua Entain, một công ty trò chơi trực tuyến của Anh và là chủ sở hữu của Ladbrokes, một nhà cái cá cược. Tờ Wall Street Journal cho biết đề nghị mua hoàn toàn bằng tiền mặt trị giá 10 tỷ đô la của hãng đã bị từ chối. Các sòng bạc từ lâu đã coi cờ bạc trực tuyến là một mối đe dọa. Nhưng sau một năm khó khăn đóng cửa vì covid-19, giờ đây nhiều hãng đang đặt cược lớn vào mảng online đang bùng nổ.

 

Iran bắt giữ một tàu chở hóa chất của Hàn Quốc ngoài khơi bờ biển Oman, nói rằng vì gây ô nhiễm vùng Vịnh. Hàn Quốc đã yêu cầu trả tự do cho thủy thủ đoàn và tàu. Căng thẳng gia tăng gần đây giữa Iran với Mỹ và các đồng minh. Hôm thứ Hai, Iran tiếp tục làm giàu uranium lên mức 20%, vi phạm thỏa thuận hạt nhân mà nước này đã ký với các cường quốc thế giới vào năm 2015. Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ khỏi thỏa thuận này hồi năm 2018.

 

Một thẩm phán người Anh ra phán quyết Julian Assange, nhà sáng lập WikiLeaks, không nên bị dẫn độ tới Mỹ vì các cáo buộc hình sự do điều đó khiến ông có nguy cơ tự sát. Mỹ, nước cáo buộc ông Assange về 18 tội danh liên quan đến việc tiết lộ hồ sơ quân sự bí mật mà Mỹ tuyên bố là gây nguy hiểm cho tính mạng nhiều người, cho biết sẽ tiếp tục thúc ép việc dẫn độ ông.

 

Khoảng 230 nhân viên Google đã thành lập công đoàn. Nhóm này có liên kết với Hiệp hội Lao động Truyền thông của Mỹ, và muốn tác động đến lựa chọn khách hàng cũng như cách đối xử với nhân viên của gã khổng lồ công nghệ. Những năm gần đây, các nhân viên Google đã phản đối hợp đồng về trí tuệ nhân tạo gây tranh cãi với Lầu Năm Góc và kế hoạch xây dựng một công cụ tìm kiếm có kiểm duyệt ở Trung Quốc.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Bang Georgia tiến hành bầu thượng nghị sĩ vòng hai

Hôm nay cử tri bang Georgia của Mỹ sẽ quyết định cả hai thượng nghị sĩ của họ. Đảng Dân chủ đang hy vọng giành được cả hai ghế từ tay hai thượng nghị sĩ Cộng hòa đương nhiệm, Kelly Loeffler và David Perdue. Nếu thành công đảng Dân chủ sẽ giành quyền kiểm soát Thượng viện — một tin tốt lành cho chương trình nghị sự lập pháp của ông Biden. Các dữ liệu bỏ phiếu sớm cho thấy tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu cao ở nhóm gốc Phi, làm dấy lên hy vọng cho đảng Dân chủ.

 

Trong khi đó, bà Loeffler và ông Perdue lập luận họ là phòng tuyến cuối cùng chống lại chủ nghĩa cấp tiến và chủ nghĩa xã hội. Họ phải đảm bảo không làm phật lòng Donald Trump, tổng thống sắp mãn nhiệm, người mà họ dựa vào để thu hút cử tri. Cuối tuần qua, một bản ghi âm đáng xấu hổ đã bị lộ về việc tổng thống gây áp lực lên trưởng bộ phận bầu cử ở Georgia để “đi tìm” đủ số phiếu cho phép ông lật ngược thất bại của mình tại bang này trong cuộc bầu cử tháng 11. Ông đã gọi hai cuộc đua vòng hai sắp tới là “bất hợp pháp và không hợp lệ” – điều khó có thể khiến cử tri háo hức đi bầu.

 

Kyle Rittenhouse ra tòa

Hôm nay, hai ngày sau khi tròn 18 tuổi, Kyle Rittenhouse sẽ bị buộc tội giết hai người và làm bị thương một người khác trong cuộc bạo loạn nhấn chìm Kenosha, Wisconsin, sau khi một người đàn ông da đen bị cảnh sát bắn hồi tháng 8. Rittenhouse đã trở thành một “nhân vật chính nghĩa” của những người cánh hữu. Lời kêu gọi gây quỹ đã lan rộng trên Twitter, Facebook và các nền tảng khác như Telegram và Parler, huy động được 2 triệu đô la tiền bảo lãnh tại ngoại cho anh ta. Song các thành viên nổi bật trong nhóm pháp lý của người này lại không muốn tham gia vụ việc.

 

Một luật sư, John Pierce, đã rút lui khỏi quá trình bào chữa hình sự cho Rittenhouse sau khi một trợ lý luật sư quận Kenosha lập luận số tiền quyên góp có thể đã được dùng để trả nợ cho ông Pierce, trong khi một người khác, L Lin Wood, dường như ngày càng bận rộn với việc lan truyền các cáo buộc gian lận bầu cử và thuyết âm mưu QAnon. Bàn tán trên mạng xã hội về Rittenhouse lên đến đỉnh điểm vào cuối tháng 11 nhưng kể từ đó đã hạ nhiệt. Rittenhouse hẳn đã đón sinh nhật trong cô đơn.

 

Các nước Vùng Vịnh họp thượng đỉnh với sự tham dự của Qatar

Năm mới luôn là một thời điểm tốt lành để làm hòa với họ hàng. Các quan chức từ Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) gồm sáu thành viên sẽ tập trung hôm nay tại Ả Rập Saudi cho hội nghị thượng đỉnh lần thứ 41 của họ. Mọi năm sự kiện này thường rất tẻ nhạt, chứa đầy những lời hoa mỹ về mối quan hệ anh em khăng khít, nhưng năm nay có thể thú vị hơn: các bên tham dự sẽ thảo luận xem có nên kết nạp lại một người anh em bị xa lánh hay không.

 

Kể từ tháng 6 năm 2017, ba thành viên của GCC – Bahrain, Ả Rập Saudi và UAE – đã áp đặt lệnh cấm vận lên Qatar. Việc đóng cửa biên giới và không phận đã biến quốc gia bán đảo này thành một hòn đảo. Họ cũng yêu cầu Qatar cắt đứt quan hệ với các phần tử Hồi giáo và đóng cửa kênh tin tức vệ tinh Al Jazeera. Nước này không chấp nhận. Nhưng nhiều nhà lãnh đạo GCC đã chán nản với lệnh cấm vận gây chia rẽ và không hiệu quả này. Quốc vương Ả Rập Saudi đã mời tiểu vương Qatar đến hội nghị thượng đỉnh; và có thảo luận về việc mở lại không phận. Tuy nhiên đây chỉ mới là nới lỏng một phần. Hòa giải thực sự sẽ mất nhiều năm.

 

Đức có thể gia hạn phong tỏa

Hôm nay, Thủ tướng Angela Merkel và các thủ hiến 16 bang của Đức sẽ gặp nhau để xem xét lại các hạn chế coronavirus hiện tại của đất nước, mà theo lịch sẽ hết hạn vào ngày 10 tháng 1. Các báo cáo chắp vá trong dịp Giáng sinh và năm mới khiến khó có thể đưa ra kết luận chắc chắn về tình hình lây nhiễm gần đây của covid-19. Nhưng số ca nhiễm và tử vong đã phá kỷ lục vào giữa tháng 12.

 

Khả năng cao hôm nay các lãnh đạo sẽ gia hạn lệnh phong tỏa của Đức, trong đó yêu cầu đóng cửa các cửa hàng, nhà hàng, địa điểm giải trí và trường học, cho đến cuối tháng. Các cuộc tranh luận trước đây về phong tỏa diễn ra rất nóng bỏng, nhưng tranh luận lần này có vẻ sẽ tương đối ôn hòa. Thay vào đó, người dân Đức ngày càng tỏ ra lo lắng về tốc độ tiêm chủng chậm chạp – và một câu hỏi tế nhị, được một số chính trị gia nêu ra, về việc liệu Ủy ban châu Âu có lơ là công việc mua vắc-xin cho EU vào mùa hè năm ngoái hay không.

 

Bitcoin tăng nhưng khó có thể thay thế tiền chính phủ

Bitcoin giảm trong 12 tháng qua nhưng tăng giá chóng mặt gần đây. Loại tiền mã hóa này đã tăng hơn 50% kể từ đầu tháng 12. Với mỗi Bitcoin trị giá khoảng 31.000 đô la, tổng vốn hóa thị trường của nó hiện lớn hơn cả lượng tiền cơ sở của Canada. Một số nhà đầu tư tên tuổi như Larry Fink của Blackrock đã nói về triển vọng của nó trong những tháng gần đây, trong khi các quỹ phòng hộ nổi tiếng như Renaissance Capital đã đầu tư vào loại tiền này vào năm 2020.

 

Đặc điểm đó giúp phân biệt lần tăng giá này với những giai đoạn tăng nóng trước đây của Bitcoin. Nhưng mặc dù tiền mã hóa có thể sẽ vĩnh viễn có mặt trong danh mục của một số nhà đầu tư, nó vẫn rất rủi ro. Khả năng thay thế tiền chính phủ của nó là mỏng manh thậm chí bằng không, đặc biệt là do việc dùng loại tiền này để thanh toán quá phức tạp và không hiệu quả. Và ngày càng có nhiều cạnh tranh hơn đối với các loại tiền mã hóa trong bối cảnh nhiều ngân hàng trung ương đang xem xét phát hành đồng tiền kỹ thuật số của riêng họ.