Vì sao phong trào dân chủ Việt Nam
mất dần sức sống?
Thứ Sáu, 12/18/2020 -
04:57 — VietTuSaiGon
https://www.rfavietnam.com/node/6617
Sau hàng chục năm hình
thành và hoạt động, với hàng trăm nhóm nhỏ, hàng chục đảng phái hình thành
(không “chính qui”) và hàng chục tổ chức mang tên theo chủ trương hành động
phong trào, hàng trăm hoạt động từ kêu gọi bảo vệ môi trường đến chống độc tài,
chống bất công… Để rồi, cho đến ngày hôm nay, nếu nói về dân chủ Việt Nam, người
ta chỉ còn nhắc đến một biểu tượng khả thể là Trần Huỳnh Duy Thức, một người
đang ngồi tù chế độ và chưa biết sức khỏe, trí huệ, sinh mệnh ra sao. Đáng buồn
hơn là tôi đã đọc được khá nhiều status và comment của cư dân mạng tỏ ra hả hê
khi một nhà đấu tranh dân chủ ở miệt Tây Nam bộ bị bắt, bị ghép tội 331 Bộ Luật
hình sự xã hội chủ nghĩa. Điều này cho thấy gì?
Có thể nói rằng phong
trào dân chủ Việt Nam là một phong trào tự nhiên và thành công ngoài mong đợi.
Nhưng nó cũng cho thấy rằng các nhà hoạt động, đấu tranh dân chủ tại Việt Nam
đã thất bại. Vậy thành công chỗ nào? Thất bại chỗ nào?
Thành công ở chỗ ý thức về
dân chủ, hiểu biết và hành sự một cách dân chủ ngày càng lan tỏa trong mọi khía
cạnh, thành phần xã hội. Một người nông dân hay anh phu xe vốn dĩ sống trong
cam chịu, chấp nhận, dựa vào mồ hôi, cần lao và cả nước mắt để tồn tại qua
ngày, chính quyền bảo đứng thì đứng, bảo ngồi thì ngồi, bảo đi thì đi, dừng thì
dừng… Bỗng dưng trở nên mạnh mẽ, hiểu được giá trị bản thân và sẵn sàng đấu
tranh cho lẽ phải, sẵn sàng đứng lên nói tiếng nói bảo vệ công lý cho bản thân
và cộng đồng.
Để có được hành động này,
người nông dân hay anh phu xe phải có một quá trình thụ đắc các tri thức và giá
trị dân chủ, và để có được sự thụ đắc này, đương nhiên sự lan tỏa của các nhà
dân chủ là thiết yếu, nếu không có họ hoạt động, phổ biến và làm mẫu về dân chủ,
chắc chắn không có các hiệu ứng nói trên.
Sự thành công của các
phong trào dân chủ Việt Nam không chỉ dừng ở khía cạnh người lao động mà ngay cả
các trí thức, văn nghệ sĩ trực thuộc nhà nước, thậm chí ngay cả các cán bộ, đảng
viên Cộng sản cũng được đánh thức bởi phong trào dân chủ, họ có nếp nghĩ và tư
duy cởi mở, hiện đại hơn. Hay nói khác đi là họ bớt rừng rú trong hành xử nhờ
vào các giá trị và thước đo dân chủ mà họ tình cờ nhặt được trong lúc truy đuổi
các giá trị này.
Và còn một thành công
khác, đảng, chính phủ hiện hành bắt buộc phải điều chỉnh các qui định, mặc dù sự
điều chỉnh này không đáng kể nhưng rõ ràng là có điều chỉnh nhằm đảm bảo quyền
con người và các giá trị tự do không bị bóp nghẹt đến mức như trước. Giả sử trước
đây hai mươi năm, bạn ngồi nói chuyện với bạn bè, chê đảng Cộng sản xấu, bảo đảm
trong vòng chưa đầy hai giờ đồng hồ sau công an có mặt và tóm bạn lên ủy ban,
nhẹ thì đập gãy hết răng, nặng thì mạng sống của bạn bị đe dọa. Sở dĩ có chuyện
này bởi không chừng, chính bạn của bạn đi tố cáo bạn, vì họ thấy bạn là kẻ phản
động, vì họ không hiểu điều bạn đã nói là nằm trong quyền tự do ngôn luận của cả
bạn và họ. Nhưng đó là chuyện của hai mươi năm trước, nếu mười năm trước, thì bạn
sẽ bị bắt vì trốn thuế hoặc bắt trong nhà trọ bởi cái bao cao su đã qua sử dụng
hoặc bắt vì có người tố cáo bạn ăn cắp gà, buôn ma túy… Hiện tại, mọi chuyện
không đến nỗi như trước, vẫn có bắt bớ, nhốt tù nhưng lý do nghe có vẻ sang trọng
hơn cho bạn, đó cũng đã là một bước thành công của phong trào dân chủ.
Thế nhưng, bên cạnh sự
thành công này lại có một sự thất bại đáng sợ: Khi dân chủ đã len lỏi vào được
tâm thức quần chúng, nhân dân, thì chính các nhà dân chủ lại có thể trở thành
cái gai trong mắt của người dân đã tỉnh thức bất kì lúc nào. Vì sao lại có chuyện
tréo ngoe, mâu thuẫn này?
Ở vấn đề thứ nhất, về
phía các nhà hoạt động dân chủ, dường như các bạn luôn tự thấy mình là nhà cấp
tiến, các bạn đã tự đặt mình trên nhân dân một vài bậc, và trong một số dự án về
dân chủ, các bạn cũng không ngần ngại biến người dân thành công cụ lấy điểm của
các bạn với một số tổ chức bên ngoài, thậm chí các bạn không ngần ngại đánh
bóng tên tuổi của mình như một ngôi sao. Điều này đương nhiên có thể mang đến
thành công cho nhà hoạt động, một số nhà hoạt động trở thành ngôi sao trong mắt
nhiều người trước khi họ lòi đuôi và có dấu hiệu trở cờ (ở đây, khái niệm trở cờ
nên hiểu rằng họ đã phản lại nhân dân vì các quyền lợi bản thân và dễ thỏa hiệp
chứ không phải họ phản lại lý tưởng ban đầu để làm chân rết cho đảng Cộng sản),
và ở mức độ nặng hơn, nhiều người trở cờ, lộ rõ chân tướng làm chân rết cho nhà
độc tài của họ. Điều này dẫn đến hệ quả hình ảnh các nhà dân chủ có gì đó không
đáng tin cậy và không đủ thuyết phục.
Bên cạnh đó, tình trạng
nhà dân chủ tự thấy mình như một lãnh tụ tinh thần trong tầm ảnh hưởng của mình
và có những phát biểu mang đậm dấu ấn giáo chủ, thậm chí mạ lị các nhà lãnh đạo
độc tài một cách không còn gì để bàn, vô hình trung, lời mạ lị này giúp cho nhiều
người hả hê, thỏa chí, nhưng tự sâu thẳm bên trong, nó lại hình thành, nhen
nhóm một sự tan vỡ hình ảnh, một sự thất vọng…
Rồi thêm chuyện mục tiêu
cuối của một số nhà dân chủ là đi Mỹ, việc hoạt động dân chủ là một cách lấy đà
và mỗi cái giấy mời, giấy triệu tập của công an như là một tấm vé để bổ sung bộ
sưu tập vé tị nạn chính trị ngày càng dày thêm, khi đủ điểm thì vù. Điều này
càng rõ hơn khi một số nhà đấu tranh tại Việt Nam rất hăng hái, chịu mọi khổ cực
và họ đương nhiên là một biểu tượng về sự hi sinh trong đấu rtanh, thế nhưng
khi sang đến Mỹ, những gì họ nói ra đều có tính phản dân chủ, đầy tị hiềm và
mang hơi hướm xôi thịt… Điều này gây thất vọng cho cả người Việt trong nước và
ngoài nước.
Trong khi các nhà dân chủ
như vậy, thì về phía chính quyền Cộng sản, mặc dù họ đang diễn thôi, nhưng mức
độ gần dân và lắng nghe nhân dân, không áp đặt nhân dân của họ ngày càng cao.
Các nhà dân chủ gân guốc, thậm chí thách thức quyền lực, người dân cũng gân
theo, nhưng khi bị bắt, không thiếu người yểu xìu, kêu cứu, cầu cạnh… Các cán bộ
địa phương của Cộng sản (diễn) xơ xác, hèn nhát, nhưng khi họ nói ra điều gì, đằng
sau câu nói của họ có sự sắc lạnh, đe nẹt và hàm chứa cả sự trừng phạt… Người
dân có không muốn nghe cũng phải theo. Và nếu lựa chọn thuần túy của một người
dân, đương nhiên là đời sống bình an, yên ổn, làm ăn suông sẻ, dễ thở… Họ sẽ
không chọn nhà hoạt động đấu tranh dân chủ mặc dù về mặt tâm lý, họ bị thuyết
phục bởi nhà dân chủ hơn… Điểm yếu của hầu hết các nhà dân chủ là không tạo ra
được một sức mạnh tinh thần cho những người họ tương tác, và có một số trường hợp,
các nhà hoạt động còn làm những người được tương tác đánh mất niềm tin, xem việc
từng qua lại với họ như một vết đen, một sự tự gây khó.
Vì sao, vì hình như đa phần
các nhà hoạt động dân chủ, tiến bộ đều vấp phải sự phản biện quá đà, lố đà, chê
cái xấu, chửi cái xấu thì hay, nhưng cái chưa biết xấu, tốt cũng gân lên chửi,
như chuyện chống dịch Covid-19 là một sự thất bại của những người đã cười cợt,
chửi… Thậm chí, không phải nhà cầm quyền không có cái hay, nếu không hay, họ sẽ
không tồn tại đến bây giờ, đó là sự thật, nhưng hầu như trong mắt nhà hoạt động,
bất kì cái gì của nhà nước, nhà cầm quyền đều là sai, dở, không ra gì… Điều này
động chạm không thương tiếc đến rất nhiều người và nhanh chóng làm cho mọi thứ
trở nên méo mó, khó nhận dạng.
Cho đến lúc này, cuối năm
2020, khi mà một lãnh đạo tối cao Cộng sản sau cơn tai biến, nói năng không
bình thường vẫn vững chãi trên ghế quyền lực, khi mà mọi trò chơi đốt lò chỉ
chuyển tiền và quyền lực từ túi này sang túi khác, người này sang người khác và
mọi cuộc chơi đều được điều khiển bởi cây gậy của người bệnh này mà nhân dân vẫn
cảm thấy đó là chuyện thường tình, chẳng có gì để hi vọng mà cũng chẳng còn gì
để thất vọng. Thì có vẻ như, các nhà hoạt động dân chủ Việt Nam vẫn chưa có ai
chạm ngưỡng cần có để đi đến một cuộc cách mạng làm thay đổi toàn triệt! Và nó
cũng cho thấy rằng phong trào dân chủ Việt Nam đang mất dần sức sống, đang chuyển
hóa sang một bước mới, thuộc về thế hệ khác!
No comments:
Post a Comment