TÔI
ĐÃ VỠ LẼ VỀ SỰ THẤT BẠI TẤT YẾU CỦA ĐỔI MỚI GIÁO DỤC NHƯ THẾ NÀO?
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=905525086923347&id=100023975920044
TỔNG KẾT
NĂM 2020
TÔI ĐÃ VỠ LẼ
VỀ SỰ THẤT BẠI TẤT YẾU CỦA ĐỔI MỚI GIÁO DỤC NHƯ THẾ NÀO ?
[Trước khi đọc, xin các bạn
đừng tự hỏi tôi đang nhắc tới câu chuyện ở trường nào, địa phương nào; vì tôi
không kể câu chuyện cá nhân, tôi không có vấn đề cá nhân với ai cả, tôi chỉ muốn
phản ánh thực trạng của nền giáo dục – nơi mà con cháu chúng ta đang ở đó. Và
mong muốn những hành động hữu ích từ những người làm giáo dục, từ phụ huynh và
cộng động].
Năm 2016, lúc đang dạy học
tại một trường chuyên, tôi bỏ việc vì những căn bệnh trầm kha của giáo dục, căn
bệnh mà di hại của nó sẽ để lại một cách vĩnh viễn trong nhân cách người học,
trong khi mình không thể làm gì để để cứu vãn được. Tình trạng ấy nếu kéo dài
thêm sẽ gây nên một bi kịch tinh thần không thể chữa lành trong nội tâm người
thầy giáo.
Năm 2018 tôi quay trở lại
với giáo dục từ lời mời của hiệu trưởng, với điều kiện duy nhất phải được đáp ứng:
tôi được quyền tự chủ về chuyên môn cho mình và tổ bộ môn của mình. Và tôi bắt
tay vào những “đổi mới” trong chương trình và phương pháp dạy học cho môn văn
trong toàn trường. Tư tưởng khởi phát cho mọi hoạt động giáo dục của tôi là
“Giáo dục khai phóng”. Mọi thứ diễn ra khá thuận lợi vì sự “đáp ứng” của lãnh đạo
nhà trường đối với các đòi hỏi của tôi về mặt hành chính và tư tưởng, phương
pháp tổ chức lớp học (tất nhiên, cũng không ít khó khăn, nhưng những khó khăn ấy
với tôi chỉ là chuyện thời gian và không quan trọng).
Sau chưa đầy nửa năm từ
những thay đổi quyết liệt, chúng tôi bắt đầu nhận được sự hưởng ứng một cách tự
giác và và thấy được niềm vui trong dạy và học của đồng nghiệp và học sinh. Với
đường lối của lao động thực sự trong học tập, của trao đổi đối thoại, của phản
biện và tranh luận v.v.. học trò của chúng tôi bắt đầu trưởng thành khi hình
thành quan điểm cá nhân và bước đầu biết cách bảo vệ quan điểm của mình. Chúng
tôi kiên quyết bỏ chương trình dạy thêm trong trường và đánh giá kết quả học tập
của học sinh một cách linh hoạt; chú trọng vào các khâu tạo lập văn bản, thuyết
trình quan điểm, tranh luận bảo vệ quan điểm và văn hóa tranh luận…
Những u ám mệt mỏi dần được
xua tan và thay bằng không khí tranh luận thảo luận sôi nổi. Học sinh có tư duy
độc lập và bắt đầu biết “xét lại” những giáo điều. Tôi cảm nhận được những giằng
xé trong các em khi các tín điều lộ diện trong sự mâu thuẫn với thực tế và đã
gây nên rất nhiều hoang mang trong nhận thức. Tuy nhiên tình trạng ấy được khắc
phục một cách tích cực, vì học sinh đã thật sự “nghĩ bằng cái đầu của mình”.
Nhưng mọi việc bắt đầu diễn
tiến theo chiều xấu đi khi năm học đầu tiên sau “đổi mới” kết thúc. Có nhiều
nguyên nhân cho tình trạng này, nhưng nhìn sâu vào bản chất, chúng tôi thấy rằng:
khi học trò đã tự biết “nhìn bằng mắt của mình, nghe bằng tai của mình, nghĩ bằng
đầu của mình” – nghĩa là đã thức tỉnh – thì chúng không còn “ngoan” nữa. Chúng
bắt đầu phản ứng và “bất tuân dân sự” trong nhiều trường hợp đối với thầy cô và
các hoạt động khác trong nhà trường.
Có một tình trạng mà người
ta gọi là “bất trị” đang dần lớn lên. Nhiều học trò đã lên tiếng phản đối các
khoản thu vô lý, phản ứng với cách hành xử của giáo viên và nội dung dạy học
các môn; nhiều học trò “dám sống” với cá tính và con người cá nhân của nó v.v..
Môi trường giáo dục im ắng, tuân phục, “đồng phục” suốt bao nhiêu năm qua bắt đầu
bị phá vỡ. Và người ta sợ. Có vô vàn nỗi sợ. Người ta bắt đầu tìm lý do để hủy
bỏ những đổi mới của chúng tôi và dập tắt mọi thứ.
Và tôi chợt
hiều ra rằng: trong mọi môi trường chuyên chế và bưng bít, nỗi sợ lớn nhất của
người cai trị là sợ dân chúng thức tỉnh. Mà một đường lối giáo dục tiến bộ thì
bao giờ cũng đưa tới sự thức tỉnh một cách tất yếu, không thể khác được. Tôi vỡ
lẽ tiếp rằng, không bao giờ có chuyện đổi mới thành công nếu không có tự do hay
không chấp nhận tự do tư tưởng được cơ sở trên sự tôn trọng con người cá nhân.
Mọi đổi mới sẽ tất yếu thất bại vì tính cách nửa vời của nó khi “vừa đổi mới vừa
sợ”, và khi nỗi sợ lớn hơn chút nữa thì họ sẽ sẵn sàng hủy hết mọi khẩu hiệu
trước đó để đổi lại sự bình yên giả tạo dựa trên sự ngu dốt và sợ hãi của dân
chúng.
Tại sao tôi nói “một nền
giáo dục ngu dân” là vì thế.
Tôi đã cảm thấu những bi
kịch của nền giáo dục Việt Nam khi nó chọn cách phá hủy nhân cách con người để
đổi lại những quyền lợi cho một thiểu số. Tôi đã rời bỏ nó, nhưng thật lòng,
tôi vẫn không sao hiểu được về những người cúc cung trong hệ thống để duy trì
cho một đường lối dã man như thế đối với thế hệ trẻ.
Tôi nghĩ, và tha thiết rằng,
chúng ta không thể im lặng để nuôi dưỡng cho một nền giáo dục độc ác như thế. Mỗi
người phải làm “một cái gì đó” và cùng nhau làm một cái gì đó để thay đổi nó.
Im lặng trước cái ác là đồng lõa với nó. Nếu chúng ta không thể có hành động
nào mạnh mẽ hơn thì ít ra cũng phải “mở miệng” trước những sai trái và hủ bại
trong môi trường giáo dục của mình và con cái mình. Không thể nhắm mắt được nữa
trước những gì đang diễn ra.
No comments:
Post a Comment