The
Economist
Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch
28/12/2020
http://nghiencuuquocte.org/2020/12/28/the-gioi-hom-nay-28-12-2020/
Trợ cấp thất nghiệp khẩn
cấp đã hết hiệu lực đối với hàng triệu người Mỹ sau khi Tổng
thống Donald Trump từ chối ký dự luật chi tiêu đã được Quốc hội thông qua, vì
ông nhấn mạnh chi phiếu kích thích 600 USD/người phải được tăng lên 2.000 USD.
Dự luật trị giá 2,3 nghìn tỷ đô la cũng đảm bảo ngân sách cho hoạt động của
chính phủ liên bang, vốn sẽ phải đóng cửa vào thứ Ba nếu không đạt được thỏa
thuận.
Hãng fintech Trung Quốc Ant
Group cho biết sẽ thành lập một nhóm làm việc “chấn chỉnh” để giúp
công ty tuân thủ đầy đủ các quy định của chính phủ Trung Quốc. Công ty dự định
IPO vào tháng trước với hy vọng gọi được 37 tỷ đô la – một kỷ lục thế giới –
song bị các cơ quan quản lý Trung Quốc tuýt còi.
EU bắt đầu chiến dịch tiêm chủng hàng loạt, với vắc-xin
Pfizer-BioNTech sẵn sàng ở tất cả 27 nước thành viên. Chủ tịch Ủy ban Châu Âu
Ursula von der Leyen mô tả nỗ lực phối hợp triển khai này là “một khoảnh khắc cảm
động của tinh thần đoàn kết”. Châu Âu đã ghi nhận hơn 14 triệu ca mắc covid-19
và hơn 335.000 trường hợp tử vong.
Cộng hòa Trung
Phi đã tổ chức bầu cử tổng thống và cơ quan lập pháp lần đầu tiên kể từ
khi chính phủ đương nhiệm ký thỏa thuận hòa bình với lực lượng nổi dậy vào
tháng 2 năm 2019. Cuộc bầu cử chìm trong các cáo buộc gian lận bầu cử và bạo lực,
bao gồm vụ giết ba lính gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Trong khi đó, cử
tri ở Niger cũng đi bỏ phiếu. Cuộc bầu cử có thể đưa đến cuộc chuyển giao quyền
lực tổng thống trong hòa bình đầu tiên của đất nước.
Sau khi đạt được một thỏa
thuận thương mại với EU, chính phủ Anh giờ tìm cách thuyết phục
người dân. Thủ tướng Boris Johnson tuyên bố đã bảo đảm thương mại tự do mà
không bị “kéo vào quỹ đạo lập pháp hoặc quản lý của [EU]”. Bộ trưởng Tài chính
Rishi Sunak thì nói về việc biến Thành phố London trở thành “nơi hấp dẫn nhất để
niêm yết công ty mới trên thế giới”.
Theo một báo cáo mới của
Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh, Trung Quốc sẽ vượt Mỹ trở
thành nền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm 2028, sớm hơn 5 năm so với ước tính
trước đây. Điều này xuất phát từ phản ứng trái ngược nhau của hai nước trước
thiệt hại kinh tế do covid-19 gây ra.
TIÊU
ĐIỂM
Sau đại dịch là cơ hội lớn để
cải cách?
Một đại dịch trăm năm có
một đã tạo ra cơ hội cải cách kinh tế và xã hội. Câu hỏi lớn của năm 2021 là liệu
các chính trị gia có đủ mạnh dạn để nắm bắt nó không. Covid-19 không chỉ gây chấn
động nền kinh tế toàn cầu. Nó đã thay đổi quỹ đạo của ba nhân tố lớn đang định
hình thế giới hiện đại. Toàn cầu hóa chậm lại. Cuộc cách mạng kỹ thuật số tăng
tốc. Và cạnh tranh địa chính trị Mỹ-Trung ngày càng leo thang.
Đồng thời, đại dịch đã
làm trầm trọng thêm một trong những tai họa lớn của ngày nay: bất bình đẳng. Nó cũng
khiến người ta chú ý hơn vào thảm họa không thể tránh khỏi và thậm chí nghiêm
trọng hơn của thế kỷ tới: biến
đổi khí hậu. Tất cả điều này đồng nghĩa không thể nào quay về thế giới
tiền covid. Nước Mỹ, một lần nữa, có cơ hội lớn nhất để định hình thế giới hậu
đại dịch. Câu hỏi đặt ra là liệu Tổng thống Biden có chớp lấy nó hay không. Nếu
không hành động, rụt rè và trì trệ, thì đó sẽ là một sự xấu hổ khủng khiếp đối
với Mỹ và cả thế giới.
Triển vọng chính sách ngoại
giao của Mỹ
Ai sẽ lãnh đạo thế giới
vào năm 2021? Nga là kẻ cản đường, không phải kẻ dẫn đầu. Ở châu Âu, Boris
Johnson sẽ rất bận rộn với Brexit, Angela Merkel của Đức từ chức và Emmanuel
Macron của Pháp không có nhiều phương tiện trong tay để thực hiện các ý tưởng lớn
của ông. Trung Quốc là siêu cường đang lên, nhưng chưa đủ khả năng để gánh vác
vai trò lãnh đạo thế giới. Câu hỏi đặt ra là liệu Mỹ có sẵn sàng quay lại vai
trò này hay không.
Trong những năm gần đây
vai trò lãnh đạo của Mỹ mờ nhạt đi. Barack Obama tập trung vào “xây dựng đất nước
từ bên trong”, trong khi Donald Trump rút khỏi nhiều thỏa thuận quốc tế. Và khi
nhu cầu ngoại giao của Mỹ tăng lên, năng lực đối ngoại của nước này đang giảm dần.
Bộ Ngoại giao đang khủng hoảng và bị chảy máu nhân tài. Sẽ mất một khoảng thời
gian để hồi phục. Vì tương lai của mình và lợi ích của thế giới, Mỹ cần tái đầu
tư vào ngoại giao từ năm 2021.
Đánh giá triển vọng kinh tế thế
giới năm 2021
Gần đây chưa bao giờ tăng
trưởng toàn cầu lại bất định như hiện nay. Tác động khổng lồ của covid-19 đã được
giảm nhẹ bởi can thiệp khẩn cấp quy mô lớn của chính phủ nhằm cứu các công ty
và hỗ trợ người lao động. Chỉ khi vòi sữa hỗ trợ bị rút lại thì mới thấy hết được
bức tranh thiệt hại. Ở Mỹ, hãy theo dõi tình trạng thất nghiệp dài hạn thay vì
xem tỷ lệ thất nghiệp tức thời đang giảm để xem liệu thị trường việc làm có thực
sự đã hồi sinh hay không.
Đừng xem dữ liệu lạm phát
vốn bị bóp méo bởi các thay đổi tạm thời trong nền kinh tế, cũng như lợi suất
trái phiếu, vốn được các ngân hàng trung ương kéo xuống, mà hãy xem kỳ vọng lạm
phát. Chính sách tiền tệ là có thể dự đoán được: lãi suất của các nước giàu
trên thế giới sẽ không sớm tăng lên. Thay vào đó, nhiều nền kinh tế sẽ thử nghiệm
lãi suất âm. Các chính phủ phải đánh giá xem liệu có cần bơm hỗ trợ cho phục hồi
kinh tế – do đó hãy theo dõi các bộ tài chính hơn là nghiên cứu các ngân hàng
trung ương. Và cuối cùng, hãy để mắt đến vấn đề vốn đã định hình năm 2020 cho đến
khi đại dịch xuất hiện: chiến
tranh thương mại Mỹ-Trung. Hãy chú ý đến thặng dư thương mại của Trung
Quốc.
Các nhà lãnh đạo dân túy sẽ lu
mờ?
Các lãnh đạo dân túy đối
phó với coronavirus không được khéo léo cho lắm. Tổng thống Donald Trump hạ thấp
nó, quảng cáo các phương pháp chữa bệnh ngược đời và chế giễu khẩu trang. Thủ
tướng Ấn Độ Narendra Modi muốn được xem là hành động dứt khoát nên đã không cân
nhắc đến hậu quả của việc áp đặt một trong những lệnh phong tỏa ngặt nghèo nhất
thế giới tại một quốc gia có quá nhiều người nghèo. Hàng triệu người đã di cư từ
các thành phố bị mất việc làm và trở về quê nhà ở nông thôn, làm lây lan virus.
Tổng thống Brazil Jair
Bolsonaro thì bác bỏ covid-19 là “bệnh khịt mũi” trong khi quảng cáo các phương
pháp chữa trị ngược đời. Và Tổng thống John Magufuli cảm ơn thần thánh vì đã
giúp Tanzania sạch covid, trong khi các thi thể được bí mật xếp chồng lên nhau
trong nghĩa trang. Xu hướng
bác bỏ giới chuyên môn của chủ nghĩa dân túy gây hại nhất chính tại thời điểm
này. Trong đại dịch nó là thảm họa. Để đánh bại virus đòi hỏi những đức
tính mà họ coi thường: lý trí, cởi mở và hợp tác quốc tế. Nhiệm vụ của những
người theo chủ nghĩa tự do vào năm 2021 là thổi luồng gió mới và cản bước những
người dân túy.
Suy thoái 2020 sẽ thay đổi luật
chơi của chủ nghĩa tư bản toàn cầu?
Suy thoái là cơ chế thanh
lọc của chủ nghĩa tư bản. Các doanh nghiệp yếu kém nhỏ lại hoặc phá sản trong
khi các công ty mạnh hơn mở rộng. Trong năm 2021, thiệt hại của đại dịch sẽ trở
nên rõ ràng hơn khi các biện pháp kích thích giảm và nhiều công ty yếu lộ diện.
Các doanh nghiệp lành mạnh sẽ tăng cường đầu tư, mang lại lợi thế lâu dài cho họ.
Các quán quân sẽ là những công ty được hưởng lợi từ gián đoạn công nghệ và được
tiếp xúc với các nền kinh tế hoạt động tốt hơn, đặc biệt là châu Á và châu Mỹ.
Tuy nhiên, kỳ vọng xã hội
đối với các doanh nghiệp sẽ thay đổi sau đại dịch. Các công ty sẽ ít quan tâm
hơn đến cổ đông và nhiều hơn đối với người lao động. Lượt mua lại cổ phiếu trên
toàn cầu đã giảm gần một nửa vào giữa năm 2020 và sẽ không phục hồi hoàn toàn
ngay cả khi lợi nhuận hồi phục. Trong bối cảnh toàn cầu hóa đình trệ, nhiều
công ty đa quốc gia sẽ phải hoạt động như một liên đoàn các doanh nghiệp ở tầm
quốc gia, không thể thu được lợi thế hiệu quả từ mô hình tổ chức hội nhập toàn
cầu. Và khi quy mô chính phủ mở rộng ở mọi nơi, quy định và thuế sẽ chắc chắn
tăng lên. Cuộc suy thoái này sẽ không chỉ làm rung chuyển thế giới kinh doanh
mà còn cả luật chơi của chủ nghĩa tư bản.
No comments:
Post a Comment