Những
điều “Đan” giãi bày hay giữ kín khi chia tay
Đinh
Hoàng Thắng
16/04/2021
https://baotiengdan.com/2021/04/16/nhung-dieu-dan-giai-bay-hay-giu-kin-khi-chia-tay/
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/04/H1.jpeg
Dan và tác giả. Người
chụp: Nguyễn X Nguyên (TLS)
Tôi muốn gọi Đại sứ Hoa Kỳ ở Việt Nam Daniel
Kritenbrink một cách thân mật như người Mỹ “ới nhau” khi đã quen nhau lâu ngày.
Hy vọng “Đan” không phản đối. Nhiều câu chuyện Đại sứ không kể ra, theo tôi,
quan trọng không kém những điều ông phát biểu. Vấn đề là sở tại có bắt được
“sóng” hay không…
Những câu có cánh của Đại sứ Kritenbrink tràn
ngập truyền thông Việt Nam mấy tháng qua. Liệu có cần nhắc lại ở đây tất cả những
lời “có cánh” ấy? Bài dưới đây được viết theo một thể loại khác – một ít “xe
cán người”, còn chủ yếu là “người cán xe”. Và những điều dù “Đan” thổ lộ hay giữ
kín trước khi rời Hà Nội, phần lớn đều mang âm hưởng chung: Khuyến khích bản sắc
và sức đề kháng của người Việt trước “bóng đè” bành trướng của ngoại bang.
Chỉ có bầu trời là
giới hạn
Hà Nội có thể hài lòng với tuyên bố tối 13/4 của
Đại sứ Kritenbrink tại buổi tiếp tân chia tay do Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ –
ASEAN tổ chức, rằng, chỉ có bầu trời là giới hạn cho mối quan hệ Việt Nam – Hoa
Kỳ. “Đan” cũng cho biết, dưới thời Tổng thống Biden, Mỹ coi trọng việc tăng cường
quan hệ với các đồng minh và đối tác. “Đan” khẳng định, Việt Nam là một trong
những người bạn tốt nhất của nước Mỹ, nhấn mạnh quan hệ hợp tác quốc phòng được
thắt chặt với chuyến thăm đầu tiên của tàu sân bay Hoa Kỳ tới Việt Nam sau chiến
tranh và năm ngoái đã có hai chuyến thăm như vậy.
Mỹ và Việt Nam đã ký kết các thỏa thuận thương
mại trị giá 45 tỷ USD cho đến nay và con số này có thể sẽ cao hơn nhiều trong
năm nay. Thương mại là khía cạnh nổi bật trong quan hệ song phương. Việt Nam là
thị trường xuất khẩu tăng nhanh nhất của Hoa Kỳ và Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu
lớn nhất của Việt Nam: Xuất khẩu của Mỹ sang Việt Nam là 10 tỷ USD vào năm 2020
và nhập khẩu của Mỹ vào năm 2020 là 79,6 tỷ USD. Năm 2019, đầu tư của Hoa Kỳ
vào Việt Nam là 2,6 tỷ USD.
Nhưng
Báo cáo về quan hệ Việt – Mỹ của Cơ quan Nghiên cứu của Quốc hội Mỹ (CRS), một
cơ quan lưỡng đảng phục vụ ngành lập pháp, lại xác nhận tình hình đàn áp nhân
quyền tại Việt Nam gia tăng trong thời gian vừa qua. Dù rằng, trong trả lời phỏng
vấn trên báo Zing cuối năm ngoái, ông Daniel Kritenbrink đã không nhắc gì đến
các vụ vi phạm nhân quyền được cho là đang diễn ra ở Việt Nam từ trước tới nay
khi trả lời rất nhiều các câu hỏi của truyền thông “lề phải”.
Tuy Tổng thống Biden từng cam kết khôi phục
vai trò của Mỹ với tư cách là người bảo vệ dân chủ và nhân quyền trên toàn thế
giới, đánh giá các quốc gia dựa trên hồ sơ về các vấn đề nhân quyền của họ.
Nhưng ông Biden vẫn phải cân nhắc giữa việc đấu tranh cho các vấn đề nhân quyền
ở các nước và đối trọng với sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc.
Đề cập quan hệ song phương, ngày 24/12/2020,
ông Kritenbrink giãi bày: “Chúng ta tập trung vào nội dung và mức độ hợp tác
giữa hai nước. Tính chất chiến lược trong mối quan hệ Việt – Mỹ được phản ánh
qua cách chúng ta tiếp cận thế giới và quá trình cộng tác cùng nhau. Do đó, tôi
không quá câu nệ về vấn đề tên gọi. Nhiều người Mỹ hẳn cũng nghĩ như vậy”.
Câu chuyện “Đan” không kể ra đây là tại sao
bang giao Việt – Mỹ quan trọng nhường ấy, mà trải qua bao đời các đại sứ Mỹ từ
trước tới nay đã không thành tựu nổi một “đứa con tinh thần” của các chiến lược
gia từ các cơ quan hoạch định chính sách ở cả hai nước. “Đối tác Chiến lược Mỹ
– Việt” rốt cuộc vẫn còn “treo” đấy. Vâng, có thể “Đan” không quá câu nệ
về tên gọi, nhưng người Việt lại nghĩ “danh có chính thì ngôn mới thuận”.
Tại sao “danh chưa chính?” thì bản Báo cáo
ngày 16/2/2021 do Viện Nghiên cứu Chính sách công của Quốc hội Mỹ đã cho biết,
đáng ra quan hệ sẽ còn phát triển hơn thế nữa nhưng hai nước còn bị hạn chế bởi:
Thứ nhất là do sức ép từ Trung Quốc. Lãnh đạo
Việt Nam vẫn nghĩ rằng không nên “thân thiện” Hoa Kỳ nhiều quá, vì đơn giản là
Trung Quốc không muốn vậy.
Thứ hai – mà điều này mới quan trọng – vẫn còn
nhiều lãnh đạo Việt Nam “nghi ngờ mục tiêu lâu dài của Hoa Kỳ là muốn thấy sự
chấm dứt quyền lực độc tôn của Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua ‘diễn biến hoà
bình’.” Não trạng về “diễn biến hoà bình” là tư duy lỗi thời từ Trung Quốc, nhằm
phủ nhận các giá trị quan trọng của nhân loại như tự do và dân chủ.
Hiểu nhầm “nho nhỏ”
Người viết bài này không khỏi giật mình khi một
YouTuber (không rõ nguồn gốc) đã “bẻ cong” nhận xét của “Đan”. Nguyên văn câu của
“Đan” được status ấy trích dẫn: Tình huống nghiêm trọng nhất trong quan hệ quốc
tế là khi chân lý thuộc kẻ mạnh, không có luật pháp, người mạnh nhất, hung hăng
nhất sẽ luôn thắng. Thực tế chúng ta có trật tự quốc tế dựa trên luật pháp, nơi
các quốc gia phải chơi đúng luật…
Dẫn đoạn trích xong, nhân vật xưng tên là Sơn
Ngọc St. giải thích luôn, sỡ dĩ ông Kritenbrink phát biểu như vậy là vì, trước
đây Mỹ đã sử dụng thế mạnh của kẻ mạnh, “nuôi” chế độ Việt Nam Cộng Hoà, nhưng
cuối cùng Mỹ vẫn thất bại ở Việt Nam. Phải thừa nhận bình luận viên này có tiến
bộ, không gọi Việt Nam Cộng Hoà là “nguỵ”. Nhưng hỡi ôi, câu trích dẫn nói trên
không phải “Đan” phê phán chính phủ Mỹ.
Thông điệp ấy là “Đan” muốn dành cho các đồng
chí “nước lạ” trong cách đối xử với Việt Nam hiện nay. Từ năm ngoái, tại buổi
tiếp báo chí ở Hà Nội ngày 2/7/2020, Đại sứ Kritenbrink từng khẳng định rằng, Mỹ
không muốn ASEAN hay bất kỳ quốc gia nào khác phải chọn phe.
“Điều chúng tôi mong mỏi là các nước sớm nhận
ra rằng họ muốn có trật tự ổn định và đạt được những lợi ích trong tuân thủ luật
pháp quốc tế. Chúng tôi phản đối các quốc gia lớn bắt nạt các quốc gia khác, và
kỳ vọng vào sự hợp tác để thúc đẩy hòa bình và thượng tôn pháp luật. Chúng tôi
chào đón Trung Quốc tham gia vào các nỗ lực đảm bảo trật tự thế giới”.
Hồi cuối tháng 10/2020, một nhà báo khác muốn
“diễn” lập trường cũng đã “đá xoáy” vị Đại sứ, khi đòi hỏi “Đan” phải bình luận
về quan điểm cho rằng: “Khi cần bạn bè đồng minh để đảm bảo lợi ích và duy
trì vai trò số một trên thế giới, nước Mỹ luôn sẵn sàng chìa tay ra. Nhưng khi
không cần nữa thì nước Mỹ sẵn sàng thỏa thuận trên lưng đồng minh khiến những
nước nhỏ phải trả giá đắt”.
“Đan” đã “lướt sóng” khá ngoạn mục khi gạt mũi
giáo sang một bên để trả lời một cách tự tin: “Điều cốt lõi trong chính sách
ngoại giao của chúng tôi, đó là chúng tôi có lợi ích trong việc có thêm những đồng
minh, đối tác và bạn bè tự chủ, thịnh vượng. Có lẽ trên thế giới không có quốc
gia nào có sự đầu tư và đem tới sự thịnh vượng tới nhiều vùng khác nhau trên thế
giới như nước Mỹ”.
“Nhân bất học bất
tri lý”
Đích thân “Đan” đề tặng dòng chữ trên đây
trong chuyến thăm Văn Miếu – Quốc Tử Giám trước dịp 20/11 năm ngoái mang nhiều
biểu tượng. Đại sứ Mỹ đã mượn bài học quý giá rút ra từ cách nhìn nhận con người
(để hiểu về đất nước) được lưu truyền qua hàng ngàn năm lịch sử, thể hiện sự
trân trọng đối với truyền thống văn hoá Việt Nam nói riêng và Đông Á nói chung.
Truyền thống văn hoá ấy cũng như sự giao lưu
giữa các tộc người ấy chính là cội nguồn của ý thức quốc gia Việt Nam. Phải
chăng Đại sứ Kritenbrink đã đặt niềm tin vào những giá trị trường tồn của chủ
nghĩa quốc gia xuyên suốt không – thời gian. Do chủ động thích ứng nên chủ
nghĩa quốc gia ấy đã được bồi đắp và lớn mạnh qua các triều đại, và “Đan” hy vọng
nước Việt nhờ đó mà ngày càng tự trưởng thành, tự cường và thịnh vượng hơn.
Cũng năm ngoái, Đại sứ Kritenbrink đã làm một
việc chưa từng có tiền lệ là tới thăm Nghĩa trang Trường Sơn ở tỉnh Quảng Trị
và Nghĩa trang Liệt sỹ ở tp Hồ Chí Minh. Và ông cũng đến thắp hương tại Nghĩa
trang Quân đội Sài Gòn. Trang Facebook của Tòa Đại sứ Mỹ ở Việt Nam đưa bản tin
ngắn kèm theo bốn tấm hình “Đan” ở Nghĩa trang Biên Hoà.
Thăm cả hai nghĩa trang Sài Gòn và Biên Hoà
cùng một ngày (21/6) là để “bày tỏ lòng tôn kính” đối với tất cả những người
lính đã hy sinh từ cả hai phía. FB Đại sứ quán Mỹ viết: “Khi cùng nhau hàn gắn
vết thương chiến tranh thì lòng tin và tình bạn chúng ta sẽ ngày càng vững mạnh
hơn. Là một phần trong quá trình hàn gắn cùng tinh thần hòa giải và tôn trọng lẫn
nhau, chúng tôi thể hiện sự kính trọng đối với tất cả những người đã hy sinh, bất
kể họ đứng về phía nào”.
Trong tất cả những lời giải bày, không thấy
ông Kritenbrink nói gì về công việc sắp tới ở Washington DC, với tư cách là một
Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương. Trước đến
giờ, cương vị này thường được Tổng thống Mỹ dành cho các Đại sứ Hoa Kỳ từ Tokyo
hoặc Bắc Kinh.
Với các kinh nghiệm được tích luỹ ở Việt Nam,
lại nói thông thạo tiếng Trung Quốc và tiếng Nhật Bản, nay Đại sứ Kritenbrink
được đề cử lên một cương vị ngoại giao cao nhất của Mỹ tại khu vực, chưa rõ hồ
sơ Việt Nam rồi đây sẽ có vị trí nào trong bộn bề công việc liên quan đến “Chiến
lược Ấn Thái Dương” (IPS) của “Bộ tứ”? Trong khi “Quad” đang rất muốn Việt Nam
sẽ trở thành một “thành viên theo sát” (shadow member).
Hãy chờ đấy, xem “hồi sau” sẽ rõ!
_____
Tham khảo:
SƠN NGỌC ST.
Đại sứ Mỹ Daniel J. Kritenbrink chia tay Việt Nam.
https://www.youtube.com/watch?v=DGOKIfwAXn0
Đại sứ Mỹ không nhắc đến “vi phạm nhân quyền”
trước khi rời Việt Nam: https://www.nguoi-viet.com/viet-nam/dai-su-my-khong-nhac-den-vi-pham-nhan-quyen-truoc-khi-roi-viet-nam/
U.S.-Vietnam Relations: https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF10209
Đại sứ Mỹ thăm Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa để
“bày tỏ lòng tôn kính”: https://www.nguoi-viet.com/viet-nam/dai-su-my-tham-nghia-trang-quan-doi-bien-hoa-bay-to-long-ton-kinh/
No comments:
Post a Comment