THẾ GIỚI HÔM NAY : 21/04/2021 (The Economist)

 

Thế giới hôm nay: 21/04/2021

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

21/04/2021

http://nghiencuuquocte.org/2021/04/21/the-gioi-hom-nay-21-04-2021/

 

Tổng thống Chad Idriss Déby thiệt mạng trong một cuộc đụng độ giữa quân đội của ông và quân nổi dậy ở miền bắc đất nước, theo lời quân đội. Giao tranh đã bùng nổ từ sau cuộc bầu cử ngày 11 tháng 4, trong đó chính trị gia 68 tuổi này được tuyên bố chiến thắng. Quân đội cho biết 5 binh sĩ và 300 phiến quân cũng thiệt mạng. Chính phủ của Chad đã bị giải thể; một hội đồng quân sự do Mahamat Idriss Déby, con trai 37 tuổi của ông Déby, lãnh đạo sẽ điều hành nước này, một đồng minh của Mỹ và Pháp.

 

Tương lai của European Super League dường như đứng trên bờ vực sau khi Chelsea và Manchester City, hai trong số 12 câu lạc bộ tham gia, được cho là sẽ rút khỏi giải đấu. Người hâm mộ, quản trị viên, cựu cầu thủ, các câu lạc bộ khác, và cả các chính trị gia đều đã kịch liệt chỉ trích dự án này. Mấu chốt đó là các câu lạc bộ sáng lập được đảm bảo tham gia mỗi mùa – trái với truyền thống của bóng đá châu Âu.

 

Các hình ảnh vệ tinh mới cho thấy Nga đã điều máy bay chiến đấu đến Crimea và tới các căn cứ gần Ukraine, nơi đang có hơn 80.000 quân Nga. Điều này đánh dấu đợt triển khai quân sự lớn nhất trong khu vực kể từ khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea hồi năm 2014. Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba đã kêu gọi trừng phạt kinh tế mới nhằm ngăn chặn “leo thang thêm”.

 

Johnson & Johnson cho biết sẽ tiếp tục triển khai vắc-xin covid-19 ở châu Âu sau khi Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) phán quyết lợi ích tiêm chủng là vượt trội so với rủi ro. Cơ quan này cũng yêu cầu Johnson & Johnson phải bổ sung cảnh báo về cục máu đông hiếm gặp lên nhãn vắc-xin. Trước đó họ đã đưa ra yêu cầu tương tự cho AstraZeneca. EMA phát hiện rằng các trường hợp đông máu xảy ra ở những người dưới 60 tuổi, chủ yếu là phụ nữ. Gần đây, Mỹ đã cho dừng triển khai vắc-xin Johnson & Johnson vì lo ngại tương tự.

 

Tỷ lệ thất nghiệp của Anh giảm xuống 4,9% trong ba tháng tính đến cuối tháng 2, mức giảm nhẹ từ 5% của quý kết thúc vào tháng 1. Việc làm được nâng đỡ bởi chương trình trả lương hộ của chính phủ, theo đó hỗ trợ gần 5 triệu việc làm. Nhưng không phải mọi thứ đều sáng sủa, khi có tới 56.000 người mất việc trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 3.

 

Một nhóm các nhà lãnh đạo nhà thờ đã kêu gọi tẩy chay Home Depot, một chuỗi cửa hàng sửa nhà có trụ sở tại Georgia, vì cho rằng công ty đã không làm đủ để phản đối luật bỏ phiếu mới của bang. Các lãnh đạo nhà thờ đã họp với các doanh nghiệp khác trong tiểu bang về luật này, mà họ cho là phân biệt đối xử với cử tri da đen. Thống đốc đảng Cộng hòa Brian Kemp tweet rằng cuộc tẩy chay là “hoàn toàn vô lý”.

 

Canadian National Railway đề nghị mua Kansas City Southern với giá 33,7 tỷ đô la, cao hơn 21% so với con số mà họ đưa ra hồi tháng trước. Động thái này có khả năng mở màn cho một cuộc chiến đấu giá mua công ty Mỹ, vốn đang thống trị ngành vận tải đường sắt xuyên biên giới với Mexico. Chuỗi cung ứng phục hồi và căng thẳng thương mại hạ nhiệt đã khiến Kansas City Southern trở thành mục tiêu mua lại hấp dẫn.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Mỹ tổng hợp các luật đối phó Trung Quốc

Phiên điều trần của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện hôm nay sẽ tập trung vào một loạt các thách thức Mỹ phải đối mặt khi Trung Quốc trỗi dậy. Trong chương trình nghị sự là “Đạo luật Cạnh tranh Chiến lược 2021”, một dự luật dài 281 trang được lưỡng đảng ủng hộ. Nó bao gồm các dự luật được coi là “những luật quan trọng nhất” trong chiến lược đối phó Trung Quốc, bao gồm hơn 1 tỷ đô la cho an ninh Ấn Độ – Thái Bình Dương, 300 triệu đô la cho “Quỹ Phản kháng Ảnh hưởng của Trung Quốc nhằm chống lại tác động xấu của Đảng Cộng sản Trung Quốc trên toàn cầu,” cũng như thiết lập một vị trí mới trong Bộ Ngoại giao với nhiệm vụ giám sát “ảnh hưởng quá mức [của Trung Quốc]” tại Liên Hợp Quốc.

 

Một số người tại Quốc hội nói dự luật có rất ít nội dung mới. Nhưng nó có thể sẽ được sửa đổi để thêm các ý tưởng mới của một số thượng nghị sĩ. Cho đến thời điểm dự luật được bỏ phiếu ở Thượng viện, mọi thượng nghị sĩ muốn được tiếng “cứng rắn với Trung Quốc” đều sẽ ít nhất có một bài phát biểu về nó.

 

Nửa triệu người Nga đăng ký biểu tình ủng hộ Navalny

Tính mạng của Alexei Navalny đang treo lơ lửng trong một bệnh xá nhà tù. Phong trào chính trị của ông đang đối diện nguy cơ bị xóa sổ. Nhưng nhóm của ông chưa bỏ cuộc. Hôm nay, họ đã kêu gọi một cuộc biểu tình lớn nhất trong lịch sử nước Nga. Hơn 460.000 người đã đăng ký biểu tình ủng hộ ông Navalny, người đã tuyệt thực ba tuần nay.

 

Cuộc biểu tình được lên kế hoạch để trùng với bài phát biểu toàn quốc của Vladimir Putin vào hôm nay. Không rõ tổng thống sẽ nói gì. Nhưng rõ ràng ông đang tìm cách giành lại quyền kiểm soát chương trình nghị sự chính trị, vốn đã bị chi phối bởi cuộc chiến dai dẳng của ông Navalny.

 

Chiến lược của ông Putin có thể liên quan đến kinh tế, chính trị và quân sự. Điện Kremlin hiện đang triển khai quân đội ở biên giới Ukraine và ở Crimea, lãnh thổ Ukraine mà Nga sáp nhập hồi năm 2014. Rõ ràng ông Putin muốn thế giới quên đi ông Navalny. Các cuộc biểu tình hôm nay sẽ khiến kế hoạch của Putin thất bại.

 

EU sắp công bố tiêu chuẩn phân loại xanh

Hôm nay Ủy ban Châu Âu dự kiến sẽ công bố bản dự thảo thứ hai về đề xuất của họ cho một “tiêu chuẩn phân loại” xanh. Hệ thống phân loại này có nhiệm vụ xác định các hoạt động kinh tế nào được coi là bền vững trong các lĩnh vực phát thải cao. Nó là một phần của Thỏa thuận Xanh của EU, bao gồm các quy tắc ngăn chặn “rửa xanh” (greenwashing) — tức các hoạt động tiếp thị mang danh thân thiện với môi trường nhưng trên thực tế là không — và bơm thêm tiền vào các dự án thân thiện với khí hậu.

 

Tuy nhiên, các bản dự thảo rò rỉ về tiêu chuẩn phân loại mới cho thấy các quyết định quan trọng về phân loại nhà máy điện hạt nhân và khí đốt tự nhiên sẽ bị trì hoãn cho đến cuối năm nay. Các nước thành viên đã vận động hành lang tích cực cho việc này. Một số, bao gồm Ba Lan, muốn khí tự nhiên được coi là xanh. Những nước khác, chẳng hạn như Pháp, cũng yêu cầu điều tương tự đối với năng lượng hạt nhân.

 

Đây là một vấn đề rất quan trọng. Đến năm 2023, các công ty lớn sẽ phải công bố thông tin về cam kết xanh của họ theo tiêu chuẩn phân loại mới; những công ty không xanh có thể bị nhà đầu tư ngoảnh mặt. Do vậy EU cần nhanh chóng quy định rõ cái gì là xanh.

 

Tổng thống Chad đột ngột qua đời

Bỗng nhiên các đài truyền hình Chad bị gián đoạn bởi một nhóm quân nhân. Họ lên TV để thông báo Tổng thống Idriss Déby đã “trút hơi thở cuối cùng.” Ông Déby, người lên nắm quyền trong một cuộc nổi dậy vũ trang cách đây 30 năm, đã chết theo cách tương tự: được cho vì vết thương khi đi thăm tiền tuyến của cuộc chiến đấu chống phiến quân xâm nhập vốn bắt đầu từ ngày 11 tháng 4. Đó là ngày bầu cử của Chad, khi kết quả cho thấy ông Déby tiếp tục tại vị.

 

Dưới thời ông Déby, nổi loạn ở Chad diễn ra còn nhiều hơn bầu cử tự do. Dù vậy, ông là bạn của Mỹ và Pháp, những nước đã coi ông như đồng minh trong cuộc chiến chống chủ nghĩa thánh chiến ở khu vực Sahel. Trong một tuyên bố sau khi ông Déby qua đời, nước Pháp thương tiếc “một người bạn dũng cảm.”

 

Có lẽ họ sẽ yên tâm vì nhân vật kế vị chính là con trai ông. Mahamat Idriss Déby, vị tướng đứng đầu hội đồng quân sự, đã bất chấp hiến pháp một cách trắng trợn khi tuyên bố sẽ điều hành đất nước trong 18 tháng tới.

 

Ra mắt sách “I am a Girl from Africa”

Elizabeth Nyamayaro chỉ mới 8 tuổi khi lần đầu biết tới Liên Hợp Quốc. Hạn hán tàn phá ngôi làng của cô ở Zimbabwe và Nyamayaro đã cận kề cái chết khi UNICEF, cơ quan nhân đạo của Liên Hợp Quốc về trẻ em, đem thực phẩm đến cứu giúp. Khi được nhận bát cháo ấm và nước uống từ nhân viên cứu trợ, cô nguyện cống hiến cuộc đời mình cho công việc nhân đạo.

 

Trong “Tôi là một cô gái đến từ Châu Phi”, một cuốn hồi ký được xuất bản hôm qua, Nyamayaro, hiện 30 tuổi, mô tả cuộc đời và sự nghiệp của cô kể từ thời điểm đó. Học tại Harare và London, cô đã làm việc cho Ngân hàng Thế giới, WHO, UNAIDS và UN Women. Năm 2014, cô khởi động HeForShe, một sáng kiến khuyến khích nam giới cam kết chấm dứt bất bình đẳng giới. “Tôi được nuôi dạy là hãy sống phù hợp với giá trị châu Phi và triết học ubuntu,” cô viết, “nghĩa là khi nâng đỡ người khác, chính chúng ta cũng được nâng đỡ”.