Làm
thẻ căn cước: Các nước bỏ khai tôn giáo, người Việt phải trình giấy chứng nhận
tín đồ
Thái
Thanh - Luật Khoa
08/04/2021
Yêu cầu này sẽ loại
trừ tín đồ thuộc các tổ chức tôn giáo không được chính quyền công nhận.
Đồ họa: Luật Khoa. Ảnh:
Báo Giác Ngộ, VnExpress.
***
Năm 2002, Hy Lạp bỏ yêu cầu kê khai tôn giáo khi làm thẻ căn cước. Năm 2009,
người Ai Cập có thể không khai tôn giáo khi làm thẻ căn cước. Năm 2012,
chính quyền Palestine bỏ yêu cầu kê khai tôn giáo để tránh phân biệt đối xử giữa
người Hồi giáo và Kitô giáo.
Nhưng năm 2021, Việt Nam lại chọn một hướng đi thụt lùi. Người Việt Nam khi kê khai tôn giáo để làm thẻ
căn cước phải trình giấy chứng nhận tín đồ tôn giáo ở một số nơi.
Mặc dù quy định về tín đồ
tôn giáo đã nằm trong Pháp lệnh Tín ngưỡng, Tôn giáo năm 2004 và Luật Tôn giáo, Tín ngưỡng năm 2016, nhưng năm nay nó mới thật
sự làm các tín đồ bị sốc, nhất là người theo đạo Phật.
Vào 5 năm trước, Giáo hội
Phật giáo Việt Nam đã không lên tiếng về quy định này khi Bộ Nội vụ soạn thảo
Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo.
Hơn một tháng nay, Giáo hội
Phật giáo Việt Nam đã giục tín đồ liên hệ các chùa để xin giấy chứng nhận phật tử/
quy y nhằm khai tôn giáo khi làm thẻ căn cước mới đối với nơi nào công an yêu cầu.
Trên vết xe đổ của
nước khác
Mục tôn giáo đã không còn
được in trực tiếp lên thẻ căn cước từ năm 2012, khi Việt Nam áp dụng mẫu thẻ 12
số.
Tuy nhiên, khi làm thẻ
căn cước trước đây và cả bây giờ, người dân đều phải khai tôn giáo qua “Tờ khai
căn cước công dân”. Dữ liệu sẽ được nhập vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Cơ quan chức năng có thể tra cứu dữ liệu này và biết ai theo tôn giáo nào.
Trước khi bỏ yêu cầu kê
khai tôn giáo vào năm 2002, cảnh sát Hy Lạp từng bị cáo buộc là sử dụng cơ sở dữ
liệu căn cước công dân để phân biệt đối xử với những người không theo Chính Thống
giáo – tôn giáo của hơn 90% dân số Hy Lạp.
Tòa án Hành chính Tối cao
của Hy Lạp đã tuyên bố rằng buộc người dân kê khai tôn giáo là trái với luật bảo vệ dữ liệu cá nhân và Hiến pháp của nước này.
Còn tại Ai Cập, Helmy
Eman, một nhà hoạt động nhân quyền nói với Luật Khoa rằng Hiến pháp nước này
quy định chỉ có ba tôn giáo chính là Hồi giáo, Kitô giáo và Do Thái giáo.
Từ những năm 2000, chính
quyền Ai Cập đã thắt chặt hơn việc kê khai tôn giáo qua máy tính thay cho viết
tay. Chính quyền mặc định ba tôn giáo theo hiến pháp trên máy tính để người
dân chọn, và không còn lựa chọn để trống như trước. Người Ai Cập theo đạo
Baha’i không thể làm thẻ căn cước nếu để trống mục tôn giáo của mình, hoặc phải
chọn một trong ba tôn giáo trên.
Năm 2009, Tòa án Hành
chính Tối cao Ai Cập đã giữ nguyên phán quyết của tòa hành chính cấp dưới rằng mọi
công dân Ai Cập được quyền có các giấy tờ tùy thân mà không cần phải kê khai
tôn giáo.
Tại Việt Nam hiện nay, có 16 tôn giáo với 36 giáo hội được nhà nước công nhận.
Giáo hội Phật giáo
Hòa Hảo Thuần túy là một tổ chức tôn giáo không được chính quyền Việt Nam công
nhận. Trong ảnh, các tín đồ tổ chức kỷ niệm ngày Đức Huỳnh Giáo chủ thọ nạn năm
2013. Ảnh: Nhật báo Văn hóa.
Trong Pháp lệnh Tín ngưỡng,
Tôn giáo năm 2004 và Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo năm 2016, tín đồ được định nghĩa
là “người tin, theo một tôn giáo và được tổ chức tôn giáo đó thừa nhận”.
Mặc dù quy định về tín đồ
tôn giáo đã có từ năm 2004, năm nay chính quyền bắt đầu thực hiện mạnh tay hơn,
đặc biệt trong đợt cấp căn cước mới đang diễn ra. Động thái này đang làm nảy
sinh nhiều vấn đề.
Kê khai tôn giáo
phải kèm giấy chứng nhận thì có vấn đề gì?
Ông Nguyễn Phúc Nguyên, Vụ
trưởng Vụ Phật giáo thuộc Ban Tôn giáo Chính phủ, nói trên báo Giác Ngộ rằng: “Yêu cầu trưng dẫn giấy chứng nhận Phật tử
là điều không có gì phiền hà”.
Tuy nhiên trên thực tế,
nhiều người đã gặp phiền phức với quy định này. Yêu cầu này cũng có thể dẫn đến
phân biệt đối xử một cách có hệ thống trong tương lai.
Sau cuộc Tổng điều tra
dân số và nhà ở năm 2019, cộng đồng Phật giáo đã dấy
lên nghi ngờ, rằng có lẽ do chính quyền buộc người kê khai đạo Phật phải có
giấy chứng nhận quy y nên tổng số tín đồ sụt giảm nghiêm trọng, chỉ còn khoảng
4,78% dân số cả nước.
Hòa thượng Danh Lung, Ủy
viên Thư ký Hội đồng Trị sự của Giáo hội Phật giáo Việt Nam cho rằng quy định
khai tôn giáo phải kèm giấy chứng nhận sẽ gây khó khăn cho người Khmer.
“Người Khmer ở Nam Bộ đã
theo đạo Phật từ hàng ngàn năm qua, họ cũng chỉ có Phật giáo là tôn giáo chính
mà thôi… Phật tử Khmer chỉ đến chùa làm lễ quy y Tam bảo, mãi về sau này, cùng
với sự tiếp biến văn hóa, Phật tử Khmer mới được thầy bổn sư cho pháp danh
nhưng vẫn không có giấy tờ nào kèm theo cả”, Hòa thượng Danh Lung nói trên báo Giác Ngộ.
Nếu nhìn sâu hơn, ý định
của chính quyền Việt Nam có thể không phải là thống kê số tín đồ tôn giáo, mà
là thống kê số người theo các tổ chức tôn giáo đã được nhà nước công nhận.
Từ sau năm 1975, bên cạnh
các tổ chức tôn giáo được nhà nước công nhận, còn có nhiều tổ chức tôn giáo
không được công nhận.
Yêu cầu khai tôn giáo kèm
theo giấy chứng nhận tín đồ của các tổ chức tôn giáo sẽ loại bỏ những tín đồ
thuộc các tôn giáo không được công nhận. Đó là những tín đồ thuộc Giáo hội Phật
giáo Hòa Hảo Thuần túy, Giáo hội Phật giáo Việt Nam độc lập, các hội thánh Cao
Đài độc lập, các nhóm Phật giáo Hòa Hảo độc lập, Hội thánh Tin Lành Đấng Christ
của người Thượng, các nhóm Tin Lành tự phát ở Tây Nguyên,…
Năm 2004, Báo cáo viên đặc
biệt về Tự do Tôn giáo, tín ngưỡng của Liên Hiệp Quốc Asma Jahangir đã
khuyến nghị Israel và vùng Palestine bị nước này chiếm đóng về việc kê khai
tôn giáo trên các loại giấy tờ tùy thân.
Báo cáo viên nhắc lại với
Israel rằng việc thể hiện tôn giáo trên thẻ căn cước sẽ có nguy cơ bị lạm dụng
hoặc dẫn đến phân biệt đối xử nghiêm trọng dựa trên tôn giáo, tín ngưỡng của
người đó. Việc giới hạn các lựa chọn tôn giáo khi kê khai là hành động phân biệt
đối xử. Báo cáo cũng khẳng định rằng việc kê khai tôn giáo trên bất kỳ các loại
giấy tờ hành chính nào phải dựa trên sự tự nguyện.
No comments:
Post a Comment