HIỆU TRƯỞNG – LÃNH CHÚA
TRƯỜNG HỌC, HAY VIỄN CẢNH THẤT BẠI CỦA ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=952636802212175&id=100023975920044
Phải nói ngay, việc trở
thành “lãnh chúa” không phải lỗi của hiệu trưởng. Ông ta được bậc đế/vương ban
cho quyền lực vô tận trong tay để trở nên độc đoán và chuyên quyền mà không có
bất kỳ thế lực nào có thể ngăn cản nổi. Đọc Luật giáo dục và điều lệ trường học
sẽ rõ.
Tại sao có sự ân sủng kỳ
cục như vậy trong môi trường giáo dục? Có phải chính phủ (và trên chính phủ?)
đã lầm lạc hay ngây thơ mà quy định như vậy? Không đâu, cái này hoàn toàn thống
nhất nếu chúng ta hiểu biết chút ít về thể chế hiện hành. Chính cái tôn chỉ “lãnh
đạo toàn diện và tuyệt đối” đã dẫn tới việc thiết định tất cả những “hệ
thống con” hoàn toàn nhất quán với nó.
Về cơ bản, hiệu trưởng
đồng thời sẽ là bí thư đảng của một trường học, vì đảng cần lãnh đạo, chỉ đạo
tuyệt đối để tất cả đều phải đi trên 1 đường ray duy nhất, bất kể cái đường ray
ấy có dẫn về đâu, mặc lòng. Và thế là người ta cấp cho hiệu trưởng quyền lực
tuyệt đối, đến cả việc tuyển dụng và can thiệp vào chuyên môn của giáo viên.
Ông muốn làm gì thì làm,
nhưng chân lý là thứ không thể được định hướng, chân lý là khách quan. Giáo dục
có sứ mệnh mang con người tới với sự thật và ánh sáng, từ đó mà nhân cách hình
thành và lớn dậy. Anh không thể “dạy người” bằng các bài học giáo điều về đạo
đức – đó là một quy trình ngược thể hiện sự thiếu hiểu biết về con người và quy
luật tâm lý của con người. Chính vì thế, có một lãnh địa thiêng liêng mà không
ai được phép nhân danh bất kỳ thứ gì để xâm phạm: Chuyên môn.
Tuy vậy, hiện tại hiệu
trưởng (và Ban giám hiệu) vẫn thò tay vào tất cả. Họ tự cho mình cái quyền yêu
cầu người giáo viên phải dạy gì, dạy như thế nào; họ thanh tra, kiểm tra, dự
giờ, nhận xét băng băng dù không hề có chuyên môn trong lĩnh vực ấy. Rồi họ
đánh giá, phán xét, dán nhãn; họ gây nên sự hoang mang và sự hãi; họ tấn công
vào bục giảng của người giáo viên…
Trong bài “Một số việc
cần làm ngay đối với ngành giáo dục”, tôi đã nói “cần thay đổi phân cấp/phân
quyền quản lý”, bởi quản lý nhà nước về giáo dục đang trở thành bước cản lớn
nhất đối với công cuộc đổi mới giáo dục (chứ không phải chương trình và sách
giáo khoa đâu!). Không thiết kế lại bộ máy và phân chia quyền lực hợp lý thì
cái “công cuộc” kia không bao giờ có thể “thành công” được. Chắc chắn là như
thế.
Với một ông trời con một
mình một cõi, ngồi chót vót trên tòa nhà cao nhất, lăm lăm búa và bánh mì trong
tay; ở dưới là lúc nhúc những chúng sinh thân mềm thì dù đảng có “thiên tài”
thật đi chăng nữa, có trăm tay ngàn mắt đi chăng nữa cũng không cách gì thực
hiện được những thay đổi, dù nhỏ nhất.
Thay vì đổ xô đi soạn
sách giáo khoa, tổ chức tập huấn rình rang với bao nhiêu cái ngàn tỉ đồng tiền
mồ hôi và nước mắt của dân đen, những người có trách nhiệm cao nhất hãy làm cái
việc nên làm nhất lúc này: Kéo ông hiệu trưởng xuống đất, lấy cây búa trong tay
ông ta đi và trao bánh mì cho một kẻ khác giữ.
Dù đã có quy định mới, từ
1/7/2020 hiệu trưởng không còn là công chức mà sẽ trở thành viên chức, nhưng
cái điều chỉnh này chưa tạo ra bất kỳ sự thay đổi nào về chất. Cần một động tác
quyết liệt hơn, nếu chính phủ và ngành giáo dục thực tâm đổi mới.
Tôi đã nói cái điều mà
tôi cho là cần nói nhất với tư cách một công dân và một người từng lăn lộn
trong giáo dục, bởi cái điều ấy là chỗ sống còn.
Đừng tiếp tục bỏ ngoài
tai nữa.
No comments:
Post a Comment