Trung
Quốc : Sự thất bại của Ngoại giao chiến lang
Đinh
Trầm Ca
2021-03-27
https://www.rfa.org/vietnamese/news/blog/the-failure-of-wolf-warrior-diplomacy-03272021102736.html
Hình minh hoạ. Ông
Dương Khiết Trì và Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị của Trung Quốc tại Thượng đỉnh
Mỹ Trung ở Alaska hôm 18/3/2021 . AP
“Ngoại giao chiến
lang” của Trung Quốc
Hình ảnh Dương Khiết Trì
“mồm phùng má trợn” nói “sùi bọt mép”, tay chỉ trỏ như sắp đánh lộn trong cuộc
đối thoại Mỹ - Trung tại Alaska hồi tuần trước được đài truyền hình Trung Quốc
CCTV chiếu đi chiếu lại. Hình ảnh này tiêu biểu rất rõ cho kiểu “ngoại giao chiến
lang” của Trung Quốc hiện nay. Trung Quốc muốn thể hiện rằng, giờ đây họ đã chuẩn
bị trở thành “siêu cường” cho nên không cần tuân thủ các nghi lễ và truyền thống
ngoại giao quốc tế của thế giới nữa.
Trước làn sóng chỉ trích
của quốc tế, nhiều nhà ngoại giao Trung Quốc đã tỏ rõ thái độ hiếu chiến, tố
cáo các chính trị gia và "các phương tiện truyền thông phương Tây chống
Trung Quốc" trên các phương tiện truyền thông và các mạng xã hội phương
Tây. Động thái phản công này nhằm bác bỏ những chỉ trích chống lại Trung Quốc,
và xoay chuyển thành những chỉ trích chống lại các cường quốc nước ngoài. Từ
tháng 4/2020, kiểu truyền thông hung hăng này được báo giới gọi là “ngoại giao
chiến lang”, với sự liên tưởng đến bộ phim "Chiến lang 2" (Wolf
Warrior 2), ra mắt năm 2017 và trở thành bộ phim ăn khách nhất ở Trung Quốc.
Gương mặt điển hình của “các
chiến lang” chắc chắn là Phó vụ trưởng Vụ thông tin người phát ngôn Bộ Ngoại
giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên: ông đã gây sự chú ý khi nhiều lần đặt
câu hỏi hoài nghi về nguồn gốc của virus và gợi ý rằng nó được phát triển trong
một phòng thí nghiệm của quân đội Mỹ và sau đó được đưa vào Trung Quốc. Và một
tin đồn như vậy đã được mạng lưới ngoại giao Trung Quốc lan truyền khắp thế giới.
Uỷ viên Bộ Chính trị
ĐCS Trung Quốc Dương Khiết Trì tại thượng đỉnh Mỹ Trung ở Alaska hôm 18/3/2021.
A
Ở nước ngoài, nhiều đại sứ quán và các trưởng cơ quan đại diện đã triển khai một
chiến dịch truyền thông chưa từng có bằng cách tranh luận trên các trang web của
họ và phát biểu thường xuyên trên các phương tiện truyền thông của nước sở tại,
như Thụy Điển, Đức, Ba Lan, Canada; nhưng Pháp chắc chắn là nơi họ tỏ rõ thái độ
gay gắt nhất. Mùa Xuân 2020, Đại sứ quán Trung Quốc tại Pháp đã tổ chức 5 diễn
đàn công kích giới truyền thông, các chuyên gia và các chính trị gia phương
Tây, cáo buộc họ tìm cách “vu khống” và “bôi nhọ hình ảnh” Trung Quốc.
Trong số những bình luận gây tranh cãi nhất, đại sứ quán Trung Quốc đã khẳng định “nhà
cầm quyền Đài Loan được hơn 80 nghị sĩ Pháp ủng hộ trong một tuyên bố đồng ký
tên, thậm chí đã dùng từ ‘negro’ (mọi đen) để công kích Tổng giám đốc WHO,
Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus", hay “các nhân viên điều dưỡng của
các cơ sở lưu trú dành cho người cao tuổi sống lệ thuộc (EHPAD) đã đồng loạt rời
bỏ nhiệm sở, để nhiều người già chết vì đói và bệnh tật”. Bài viết này, đăng
ngày 12/4 trên trang web của đại sứ quán Trung Quốc, đã khiến đại sứ nước này bị
triệu tập tới Bộ Ngoại giao Pháp.
Các nhà ngoại giao Trung
Quốc ở nước ngoài đã ồ ạt đăng tải những phát biểu chính thức của Bắc Kinh về
thành công đối phó với đại dịch của Trung Quốc, và về viện trợ y tế mà Trung Quốc
cung cấp cho phần còn lại của thế giới (họ không ngần ngại đánh đồng việc cho với
bán thiết bị y tế): chiến lược “ngoại giao khẩu trang" nổi tiếng.
Ngoài sử dụng các phương
tiện truyền thông truyền thống, hiện tượng mới là các nhà ngoại giao Trung Quốc
sử dụng mạng xã hội Twitter và Facebook (vốn bị cấm ở Trung Quốc), điều này cho
phép họ đáp trả những chỉ trích một cách trực tiếp hơn và ít che đậy hơn. Dĩ
nhiên, một trong những vấn đề gây quan tâm nhất trên mạng xã hội là nguồn gốc
virus. Các tài khoản ngoại giao Trung Quốc trên mạng đã không ngừng tìm cách
công kích, thường với thái độ hung hăng, phát biểu về "virus Trung Quốc"
chủ yếu của Donald Trump. Sau khi con trai Tổng thống Bolsonaro trên Twitter gọi
virus SARS-CoV-2 là “virus Trung Quốc”, Đại sứ Trung Quốc tại Brazil đã đáp trả: “Trong
lần trở về từ Miami, bạn đã không may nhiễm phải một loại virus tâm thần, hủy
hoại tình hữu nghị giữa các dân tộc chúng ta”. Đối với các quan chức Venezuela,
những người cũng đã đề cập đến “virus Trung Quốc”, Đại sứ Trung Quốc tại
Venezuela trả lời: “Hãy nhanh chóng tìm cách điều trị thích hợp. Bước đầu
tiên là đeo khẩu trang và câm miệng”.
Thái độ hung hăng và
khiêu khích hơn của các nhà ngoại giao Trung Quốc trên các phương tiện truyền
thông nước ngoài có thể được nhận thấy ngay từ năm 2019 và ngày càng gia tăng kể
từ đó, thường với những lời lẽ dọa nạt: Tháng 11/2019, khi Quế Mẫn Hải,
một nhà văn Thụy Điển gốc Hoa, được trao giải thưởng của hiệp hội bảo vệ quyền
tự do ngôn luận PEN Thụy Điển, Đại sứ Trung Quốc tại Thụy Điển Quê Tùng Hữu
đã tuyên bố trên một đài phát thanh công cộng: “Một số người ở Thụy Điển đừng
hy vọng có được sự thoải mái sau khi họ đã làm tổn thương những tình cảm của
nhân dân Trung Quốc và những lợi ích của Trung Quốc”.
Tháng 1/2019, trước chuyến
thăm của Chủ tịch Thượng viện Cộng hòa Séc đến Đài Loan, Đại sứ quán Trung Quốc
đã gửi một thông điệp với lời lẽ đe dọa tới Tổng thống Cộng hòa Séc: “Các
công ty Séc có lợi ích kinh tế ở Trung Quốc sẽ phải trả giá vì chuyến thăm Đài
Loan của Tổng thống Kubera. Cuối cùng, chuyến thăm đã không diễn ra do Kubera
qua đời, nhưng người kế nhiệm của ông đã đến Đài Loan vào tháng 8/2020. Trong
chuyến thăm châu Âu, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị khi đó đã tuyên
bố rằng Tổng thống Séc sẽ "phải trả giá đắt cho hành động thiển cận và
hành vi thao túng chính trị của ông.”
Hiệu ứng ngược của
“ngoại giao chiến lang”
Đặc thù của ngoại giao là
đại diện cho hình ảnh một quốc gia và thúc đẩy các quan hệ song phương, do vậy,
người ta có thể tự hỏi về tác động của chính sách "ngoại giao chiến
lang" đối với hình ảnh của Trung Quốc ở nước ngoài. Sự thiếu minh bạch của
Trung Quốc trong đại dịch COVID-19, việc áp đặt luật an ninh quốc gia và đàn áp
các phong trào dân chủ ở Hong Kong, những tiết lộ mới về kiểm soát sinh đẻ và
lao động cưỡng bức ở Tân Cương, cùng với các dã tâm và hành động hung hăng của
Trung Quốc ở Biển Đông, đã làm xấu đi hình ảnh của Trung Quốc trên thế giới.
Việt Nam cũng là một
trong những quốc gia mà Trung Quốc đang thúc đẩy “ngoại giao chiến lang”. Tài
khoản Facebook bằng tiếng Việt của Đại sứ quán Trung Quốc tại
Hà Nội và Lãnh sự quán Trung Quốc tại TPHCM liên tục tung ra các bài viết tiếng Việt để bôi xấu Mỹ và phương Tây, đồng
thời cảnh báo, đe doạ Việt Nam khi Việt Nam thúc đẩy các quan hệ với các quốc
gia này. Ngoài ra, Trung Quốc còn thuê các “dư luận viên” vào viết những nhận
xét chửi bới tục tĩu các quốc gia phương Tây, đề cao Trung Quốc.
Tuy nhiên, các hành động
hung hăng, coi thường luật pháp quốc tế, muốn độc chiếm biển Đông của Trung Quốc
đã khiến người dân Đông Nam Á nói chung và người Việt Nam ngày càng chán ghét
Trung Quốc.
Các tàu dân quân biển
của Trung Quốc ở đá Ba Đầu, quần đảo Trường Sa, hôm 23/3/2021. Hình vệ tinh của
Maxar/AP
Những hình ảnh mới đây mà
Philippines tung ra cho thấy Trung Quốc vẫn tiếp tục dùng “chiến thuật vùng
xám” với sự xuất hiện của các tàu dân quân biển nhằm quấy phá và xâm chiếm lãnh
thổ của các quốc gia khác. Chính những hành động này đã khiến tâm lý “bài Trung
Quốc” ngày càng gia tăng ở các nước Đông Nam Á.
Một cuộc thăm dò dư luận khác do Trung tâm Nghiên cứu ASEAN
(ISEAS) của Singapore công bố hôm 10/2/2021 cho thấy tỷ lệ tín nhiệm của người
dân Đông Nam Á đối với Trung Quốc đã "lao dốc", xuống còn 38,5% thay
vì 46,6% cách đây đúng 1 năm. Tệ hơn, có tới 62,4% những người được hỏi bày tỏ
lo ngại khi thấy Trung Quốc quân sự hóa các hải đảo ở Biển Đông và đánh giá đó
là những hành động “hung hăng”. Cũng đa số những người được tham khảo ý kiến
tỏ vẻ lo ngại trước việc Trung Quốc xâm chiếm thềm lục địa và các vùng đặc quyền
kinh tế của các nước trong khu vực Biển Đông.
Đối với riêng người Việt
Nam thì đa số rất lo ngại về ảnh hưởng của Trung Quốc; 90.4% lo ngại về ảnh hưởng
kinh tế (ASEAN = 72.3%) và càng lo ngại về ảnh hưởng chính trị và chiến lược của
Bắc Kinh (97.7%) (ASEAN = 88.6%); Trong khi đó số người Việt có thiện cảm và
chào đón Hoa Kỳ tăng từ 76.7% năm ngoái lên 91.7% năm nay. Trong những vấn đề cụ
thể như Biển Đông, thái độ chống Trung Quốc thân Hoa Kỳ của người Việt Nam càng
thể hiện rõ: 76% người Việt lo ngại Trung Quốc quân sự hóa và hung hăng trên Biển
Đông (ASEAN = 62.4%); 84.6% người Việt phản đối Trung Quốc xâm lấn thềm lục địa
và vùng đặc quyền kinh tế của các nước láng giềng ở Biển Đông (ASEAN = 59.1%).
Kết luận
Bộ mặt mới của ngoại giao
Trung Quốc năm 2020 được đặt nền móng trên chiến lược ngoại giao do Tập Cận
Bình phát triển kể từ khi ông lên nắm quyền. Chiến lược này xa rời nguyên tắc “giấu
mình chờ thời” có từ thời Đặng Tiểu Bình, cũng như những nỗ lực xây dựng quyền
lực mềm trong những năm 2000. Với sự thúc đẩy “tư tưởng ngoại giao Tập Cận
Bình” gần đây, người ta có thể đoán được rằng tư tưởng này sẽ vẫn là chuẩn mực
mới của ngoại giao Trung Quốc và nước này sẽ tiếp tục khẳng định theo hướng
“chiến lang” này. Tuy nhiên, cho dù nó có hiệu quả trong việc đề cao chủ nghĩa
dân tộc ở trong nước, thì những kết quả của nó trên bình diện quốc tế tỏ ra
hoàn toàn phản tác dụng.
-----------------------------
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự
Do
VIDEO : Nhìn toàn cảnh
40 năm Chiến tranh biên giới Việt-Trung
https://www.youtube.com/watch?v=6HpATJ-bxZs
No comments:
Post a Comment