Covid-19:
Tổng hợp về các biến thể virus, hậu quả và vac-xin
Thu
Hằng -
RFI
Đăng
ngày: 28/03/2021 - 16:29
https://www.rfi.fr/vi/khoa-h%E1%BB%8Dc/20210328-tong-hop-ve-sars-cov-2
Dịch Covid-19 đang bùng trở lại tại nhiều nước trên
thế giới. Châu Âu phải đối mặt với làn sóng thứ 3, lây lan mạnh hơn do nhiều biến
thể khác nhau của virus corona, trong đó có biến thể Anh. AFP ngày 26/03/2021 tổng
hợp một số điểm về những biến thể này cũng như tác dụng của vac-xin.
Virus SARS-CoV-2
gây bệnh COVID-19 dưới kính hiển vi. Ảnh năm 2020 của Viện Quốc gia về Dị ứng
và Bệnh truyền nhiễm - Phòng thí nghiệm Rocky Mountain, Mỹ. AP
Có bao nhiêu biến thể ?
Nhóm đầu tiên được Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) gọi là “biến thể
đáng quan ngại”. Nhóm này gồm ba biến thể
được phát hiện ở Anh, Nam Phi và Nhật Bản (biến thể phát hiện ở Nhật Bản là do
du khách đến từ Brazil mang vào, nên còn được gọi là “biến thể Brazil”) và lần
lượt lây nhiễm tại 125, 75 và 41 nước. Ba biến thể này bị đánh giá là “đáng
quan ngại” do khả năng lây nhiễm và độc tính cao khiến dịch thêm trầm
trọng và khó kiểm soát.
Ở cấp độ thấp hơn một chút là nhóm “biến thể cần lưu ý” do các đặc điểm di truyền có vấn đề tiềm
ẩn nên cần được giám sát. Nhóm này cũng có 3 biến thể, được phát hiện đầu tiên ở
Scotland, Mỹ và Brazil.
Cuối cùng, có rất nhiều
biến thể khác nhau vẫn lây lan trên khắp thế giới. Cộng đồng khoa học vẫn đang
nghiên cứu và “cần nhiều tuần hoặc nhiều tháng” để đánh giá liệu
những biến thể này thuộc dạng “đáng quan ngại” hay chỉ là những
biến thể thông thường.
Tất cả những biến thể này
đều được liệt kê theo “họ” hoặc “dòng họ” và
được xếp theo cây phả hệ của virus SARS-CoV-2 ban đầu.
Hậu quả của những
biến thể này ?
Theo trang web của bộ Y Tế Anh, “hơn 4.000 biến thể của
SARS-CoV-2 đã được xác định trên khắp thế giới”. Tổ Chức Y Tế Thế Giới đánh giá “phần
lớn không gây tác động về mặt y tế cộng đồng”, nhưng còn tùy thuộc vào những
đột biến của biến thể đó.
Ví dụ trường hợp một đột
biến, được đặt tên là N501Y, và được gọi thông thường là các biến thể Anh, Nam
Phi và Brazil. Đột biến này được cho là khiến biến thể có tốc độ lây nhiễm
nhanh hơn. Ngoài ra, các biến thể Nam Phi và Brazil có một đột biến khác, E484K,
được cho là làm giảm khả năng miễn dịch do đã bị nhiễm trước đó hoặc nhờ
vac-xin. Vì vậy, khả năng tái nhiễm khá cao.
Tất cả những biến thể đều
có tên gọi rất kỹ thuật, như biến thể Anh được đặt tên là 501Y.V1 hoặc
VOC2020/01 và thuộc “dòng họ” B.1.1.7. Đối với công chúng, rất
khó nhớ được những tên gọi này và thường gọi đơn giản là “biến thể Anh”, “biến
thể Brazil”, “biến thể Nam Phi” nhưng các nhà khoa học
không đồng tình vì mang tính kỳ thị đối với những nước đó.
Dễ lây nhiễm hơn,
nguy hiểm hơn ?
Ba biến thể thuộc loại “đáng
ngại” dễ lây nhiễm hơn và nhanh hơn. Dựa trên nhiều nghiên cứu khác
nhau, Tổ Chức Y Tế Thế Giới cho rằng biến thể Anh dễ lây nhiễm hơn từ 36% đến
75%. Các nhà khoa học vẫn nghiên cứu nhiều giả thuyết : Do lượng virus nhiều hơn
? Do biến thể dễ thâm nhập hơn vào tế bào và nhân lên nhanh hơn ?...
Theo một giả thuyết khác,
được nhiều nhà khoa học thuộc đại học Mỹ Havard đưa ra, khả năng lây nhiễm do
biến thể Anh gây ra có lẽ lâu hơn : thời gian lây bệnh của một người nhiễm virus
biến thể Anh lâu hơn so với việc nhiễm virus corona thông thường. Vì thế cần phải
kéo dài thời gian cách ly.
Hiện tại, có thể biến thể
Anh nguy hiểm hơn. Biến thể này có khả năng gây tử vong hơn 64% so với virus
corona thông thường, theo một nghiên cứu công bố ngày 10/03. Ví dụ, trên 1.000
ca nhiễm, biến thể Anh khiến 4,1 người tử vong, so với 2,5 đối với virus corona
thông thường.
Trong khi đó, biến thể
Nam Phi “tăng 20% nguy cơ tử vong tại bệnh viện”, theo Tổ Chức Y Tế
Thế Giới, dựa trên nhiều nghiên cứu ở Nam Phi.
Hiệu quả của
vac-xin đối với những biến thể này ?
Kết quả nghiên cứu trong ống
nghiệm cho rằng hiệu quả của vac-xin không bị giảm đáng kể đối với biến thể
Anh. Nhưng những vac-xin hiện nay có lẽ không hiệu quả với các biến thể Nam Phi
và Brazil, do đột biến E484K gây ra. Dù không hiệu quả đối với một số biến thể,
thì không thể nói là vac-xin không có hiệu quả gì hết.
Các nhà sản xuất đang
nghiên cứu nhiều phiên bản mới vac-xin của họ để thích ứng với các biến thể.
Ngày 10/03, Moderna thông báo bắt đầu tiêm vac-xin thế hệ mới cho những bệnh
nhân đầu tiên trong khuôn khổ thử nghiệm lâm sàng để đánh giá hiệu quả đối với
biến thể Nam Phi.
======================================
CÙNG CHỦ ĐỀ
Nikkei:
Nhật Bản sắp cấp hộ chiếu vắc xin kỹ thuật số
VOA Tiếng Việt
Mỹ lên kế hoạch chia sẻ
vaccine Covid với hai nước láng giềng
VOA Tiếng Việt
COVID-19
một năm nhìn lại: Câu chuyện từ 5 lục địa
VOA Tiếng Việt
No comments:
Post a Comment