Nhiệm
kỳ đầu của ông Donald Trump tại Nhà Trắng: Thắng và thua
Người
Lao Động
1/11/2020
‘THẮNG ÍT, THUA NHIỀU’
Tổng thống Mỹ Donald
Trump sắp bước vào cuộc bầu cử với hy vọng ở lại Nhà Trắng thêm 4 năm nữa bất
chấp các cuộc thăm dò mới cho thấy ông đang bị đối thủ Joe Biden dẫn trước.
Trước thềm cuộc bầu cử được
chờ đón này, truyền thông Mỹ đã điểm lại những dấu ấn nổi bật của Tổng thống
Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên được đánh giá là gây nhiều tranh cãi của ông.
Tái định hình ngành tư pháp
liên bang
Tác động lâu dài nhất của
ông Trump đối với đất nước sẽ là tái định hình ngành tư pháp liên bang. Cho đến
nay, nhà lãnh đạo này đã đề cử hai thẩm phán Tòa án Tối cao và 205 thẩm phán
vào các tòa án liên bang. Tất cả họ đều có nhiệm kỳ trọn đời.
Những tòa án này có tiếng
nói cuối cùng trong chính trường Mỹ, đặt ra những tiền lệ có thể định hình đất
nước trong nhiều năm tới. Ngay cả khi ông Trump không tái đắc cử, nhiệm kỳ tổng
thống của ông sẽ tiếp tục tác động đến hướng đi của nước Mỹ do số lượng thẩm
phán liên bang bảo thủ được ông lựa chọn.
Lực lượng không gian
Với việc ký ban hành luật
chi tiêu quốc phòng 738 tỉ USD vào cuối năm 2019, ông Trump đã chính thức lập Lực
lượng Không gian, quân chủng thứ 6 của lực lượng vũ trang Mỹ. Đây là quân chủng
mới nhất của Mỹ kể từ khi Không quân được thành lập năm 1947.
Lực lượng này ra đời nhằm
bảo vệ các tài sản của quân đội Mỹ trên không gian. Tướng John Raymond, người
được chọn đứng đầu Lực lượng Không gian, cho biết lực lượng đóng vai trò quan
trọng đối với an ninh của quốc gia, các đồng minh và đối tác.
Cải cách thuế
Đạo luật Cắt giảm Thuế và
Việc làm (TCJA) ký ban hành năm 2017 được xem là thành tựu lập pháp của ông
Trump khi nó đánh dấu sự cải tổ mạnh mẽ nhất đối với thuế của Mỹ trong 30 năm
qua.
Người ủng hộ cho rằng
TCJA sẽ giúp GDP tăng trưởng 3% (riêng ông Trump nói đến mức tăng trưởng 6%) và
thúc đẩy sự thịnh vượng. Trong khi đó, những người chỉ trích cho rằng đạo luật
chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp trong lúc khiến tầng lớp trung lưu chịu
thiệt.
Rốt cuộc, đạo luật cho đến giờ vẫn chưa đạt được bất kỳ mục tiêu tham vọng
nào mà đảng Cộng hòa đề ra.
Đạo luật Bước đầu tiên
Tổng thống Trump ký ban
hành Đạo luật Bước đầu
tiên (First Step Act) vào tháng 12-2018, đánh dấu thắng lợi pháp lý của
những người tìm kiếm việc cải cách hệ thống tư pháp hình sự. Được sự ủng hộ của
cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ, đạo luật đưa ra những thay đổi tương đối khiêm
tốn đối với hệ thống nhà tù liên bang. Dù vậy, các nhà hoạt động xem đây là bước
đi quan trọng để hướng đến việc chấm dứt tình trạng tống giam hàng loạt.
Đạo luật chăm sóc sức khỏe hợp
túi tiền
Nỗ lực thay thế Đạo luật
chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (Obamacare) của ông Trump bị trúng đòn mạnh tại
cuộc bỏ phiếu của Quốc hội hồi tháng 7-2019 khi ngón tay trỏ chĩa xuống của Thượng
nghị sĩ John McCain (đã mất) ra dấu hiệu ông bỏ phiếu chống đối với dự luật bãi
bỏ Obamacare. Dù vậy, Tổng thống Trump vẫn thành công trong việc dỡ bỏ một số
phần của đạo luật.
Charlottesville và George
Floyd
Phản ứng của Tổng thống
Trump đối với một cuộc tuần hành chết người của những kẻ tân phát xít ở TP
Charlottesville, bang Virginia, vào tháng 8-2017 vẫn là một trong những sự kiện
gây tranh cãi nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông. Những gì xảy ra nêu
bật chuyện nhà lãnh đạo này gặp khó khăn trong việc đoàn kết nước Mỹ, nhất là
sau khi xảy ra các thảm kịch.
Cuộc tuần hành dẫn đến
cái chết của một người phản đối phe tân phát xít. Tuy nhiên, ông Trump cho rằng
trách nhiệm là của "nhiều bên" về tình trạng bạo lực tại cuộc tuần
hành, dẫn đến chỉ trích mạnh mẽ của cả hai đảng Cộng hòa, Dân chủ và sự lên án
mạnh mẽ chủ nghĩa da trắng thượng đẳng.
Đến năm 2020, ông Trump bị
chỉ trích vì gây chia rẽ nhiều hơn là hàn gắn đất nước khi phản ứng về cái chết
của một người da màu tên George Floyd trong lúc bị cảnh sát khống chế ở TP
Minneapolis hồi tháng 5. Vụ việc đã dẫn đến làn sóng biểu tình phản đối mạnh mẽ
nhằm vào tình trạng lạm dụng bạo lực của cảnh sát.
Bị luận tội
Tổng thống Trump chính thức
bị luận tội tại Hạ viện Mỹ hôm 18-12-2019. Các hạ nghị sĩ đã thông qua 2 điều
khoản luận tội nhằm vào ông Trump: Lạm quyền trong việc xử lý quan hệ với
Ukraine và cản trở Quốc hội tiến hành điều tra luận tội.
Dù thượng viện sau đó
tuyên Tổng thống Mỹ Donald Trump trắng án, nhà lãnh đạo này vẫn đi vào lịch sử như là tổng thống thứ
3 bị luận tội.
Đại dịch Covid-19
Cách thức ứng phó dịch
Covid-19 của chính quyền Tổng thống Trump bị chỉ trích sau khi Mỹ trở
thành nước đứng đầu thế giới về số ca nhiễm và trường hợp tử vong vì dịch bệnh.
Covid-19 cũng khiến hàng triệu người lâm vào cảnh thất nghiệp.
Ông Trump thường xuyên giảm
nhẹ mối đe dọa của virus SARS-CoV-2, phớt lờ khuyến nghị của các cố vấn thuộc lực
lượng đặc nhiệm chống Covid-19 của Nhà Trắng. Nhà lãnh đạo Mỹ không thừa nhận trách nhiệm vì đối phó
kém với Covid-19 mà cho rằng trách nhiệm do Trung Quốc, quốc gia khởi phát dịch
bệnh.
Một tháng trước cuộc bỏ
phiếu chính thức, ông
Trump trở thành tâm điểm chú ý khi bị xác định mắc Covid-19 trong diễn
biến làm gián đoạn nỗ lực tái tranh cử của mình.
Kinh tế Mỹ.
Mỹ đang đối mặt một trong
những cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất lịch sử do tác động của dịch
Covid-19. Các biện pháp phong tỏa đã khiến hàng chục triệu người mất việc
làm. Tỉ lệ thất nghiệp trong tháng 8 là 8,4%. Trong khi đó, nợ quốc gia Mỹ đang
ở mức cao nhất kể từ Thế chiến II.
Tiêu diệt Abu Bakr al-Baghdadi
Tổ chức Nhà nước Hồi giáo
(IS) tự xưng khiến thế giới bị sốc khi chiếm một vùng lãnh thổ rộng lớn ở Iraq
và Syria rồi tuyên bố thành lập cái gọi là đế chế Hồi giáo.
Dù vậy, nỗ lực kéo dài 5
năm do Mỹ đứng đầu cuối cùng đã đánh bại được IS vào tháng 3-2019. Tổng thống
Trump thỉnh thoảng vẫn tuyên bố i rằng IS đã bị đánh bại hoàn toàn. Thực tế là
IS ước tính vẫn còn đến 18.000 tay súng ở Iraq và Syria.
Vào tháng 10-2019, thủ
lĩnh tối cao IS Abu Bakr al-Baghdadi đã thiệt mạng trong một cuộc bố ráp của Mỹ,
giáng một đòn mạnh lên nhóm khủng bố này,
Hình ảnh nước Mỹ trên thế giới
Hình ảnh của nước Mỹ trên
thế giới bị ảnh hưởng sau khi ông Trump có khuynh hướng chọc giận các đồng minh
quan trọng và cô lập Washington, như rút khỏi các thỏa thuận quốc tế quan trọng.
Cách thức xử lý dịch Covid-19 của chính quyền ông Trump cũng khiến Mỹ để lại
khoảng trống về vai trò lãnh đạo toàn cầu.
Quan hệ Mỹ - Trung
Quan hệ Mỹ - Trung lao dốc
không phanh sau khi ông Trump vào Nhà Trắng. Thậm chí, ngày càng có nhiều
chuyên gia cảnh báo về nguy cơ nổ ra chiến tranh lạnh giữa 2 nền kinh tế hàng đầu
thế giới.
Dấu ấn đậm nét trong
chính sách của Washington đối với Bắc Kinh thời ông Trump chính là cuộc chiến
tranh thương mại được phát động vào năm 2018, dẫn đến động thái áp thuế trừng
phạt để trả đũa nhau giữa 2 nước.
Theo giới chức Mỹ, mục
tiêu của cuộc chiến là buộc Bắc Kinh thay đổi "những tập quán thương mại
không công bằng", như buộc chuyển giao công nghệ Mỹ cho Trung Quốc, cáo buộc
đánh cắp tài sản trí tuệ, để thặng dư thương mại với Washington ngày một
tăng... Dù vậy, một số ý
kiến cho rằng thương chiến Mỹ - Trung và thỏa thuận giai đoạn một đạt được đã
gây thiệt hại đáng kể cho nền kinh tế Mỹ nhưng lại không đạt được mục tiêu đề
ra.
Ngoài ra, Mỹ và Trung Quốc
còn bất đồng về nhiều vấn đề, trong đó có đại dịch Covid-19, công nghệ, sở hữu
trí tuệ, Hồng Kông, tình hình biển Đông... Đáng chú ý, Washington đã bác bỏ hầu
hết tuyên bố chủ quyền phi lý của Bắc Kinh đối với biển Đông.
Iran, Syria và Afghanistan
Động thái đơn phương rút
Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân quốc tế ký với Iran năm 2015 của ông Trump đã gây hỗn
loạn ở Trung Đông và vấp phải phản ứng mạnh từ nhiều đồng minh của Washington.
Dù vậy, quyết định đưa ra
hồi tháng 5-2018 này và chiến dịch gây sức ép tối đa sau đó không giúp Mỹ đạt
được mục tiêu buộc Tehran thương thảo về một thỏa thuận thay thế. Thay vào đó,
căng thẳng Mỹ - Iran không ngừng leo thang, dẫn đến nỗi lo về nguy cơ nổ ra chiến
tranh.
Không dừng lại ở đó, việc
ông Trump ra lệnh rút binh sĩ Mỹ khỏi miền Bắc Syria vào tháng 10-2019 cũng bị
chỉ trích vì Washington coi như đã bỏ rơi lực lượng người Kurd từng tham gia cuộc
chiến chống IS trước chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ và tạo ra khoảng trống
an ninh tại khu vực.
Nhà lãnh đạo Mỹ cũng
không ít lần cam kết chấm dứt cuộc chiến ở Afghanistan và đưa mọi binh sĩ Mỹ khỏi
đó trước cuộc bầu cử dự kiến diễn ra vào ngày 3-11 tới, một mục tiêu gần như bất
khả thi lúc này.
Thực hiện:
Phương Võ - Lê Duy
No comments:
Post a Comment