THẾ GIỚI HÔM NAY : 26/11/2020 (The Economist)

 

Thế giới hôm nay : 26/11/2020

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

26/11/2020

http://nghiencuuquocte.org/2020/11/26/the-gioi-hom-nay-26-11-2020/

 

Số đơn xin trợ cấp thất nghiệp mới ở Mỹ tăng lên 778.000 vào tuần trước. Đây là lần tăng thứ hai theo tuần liên tiếp – một dấu hiệu cho thấy nền kinh tế Mỹ đình trệ khi làn sóng covid-19 thứ ba quét qua đất nước. Số đơn xin thấp hơn hẳn mức đỉnh hồi mùa xuân, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mức trước đại dịch.

 

Các dữ liệu khác của Mỹ lạc quan hơn. Đơn đặt hàng cho thiết bị sản xuất mới trong tháng 10 tốt hơn dự kiến. Chỉ số tăng trưởng GDP quý ba trong báo cáo lần hai không thay đổi, ở mức 7,4% (tỷ lệ theo năm là 33,1%) sau khi nền kinh tế suy thoái 9% trong quý hai. Tăng trưởng chi tiêu tiêu dùng trong tháng 10 cũng vượt nhẹ dự báo. Tuy nhiên, dữ liệu công bố đó cũng cho thấy thu nhập cá nhân ở Mỹ giảm 0,7% so với tháng trước, đảo ngược mức tăng 0,7% của tháng 9.

 

Bộ trưởng tài chính Anh Rishi Sunak cho biết thâm hụt ngân sách của nước này sẽ lên tới 394 tỷ bảng Anh (526 tỷ USD), tức 19% GDP, cao nhất trong thời bình. Các biện pháp thắt lưng buộc bụng được tiết lộ trong dự thảo ngân sách năm nay bao gồm đóng băng lương một số công chức và cắt giảm viện trợ nước ngoài. Còn nữa: “tình trạng khẩn cấp kinh tế” do đại dịch gây ra “chỉ mới bắt đầu”, ông Sunak nói.

 

Một quả thủy lôi đã phát nổ ngoài khơi bờ biển Ả Rập Saudi, làm hư hại một tàu chở dầu Hy Lạp. Thân tàu bị hư hại nhưng thủy thủ đoàn không hề hấn. Vụ nổ có thể là một cuộc tấn công của Houthi, nhóm phiến quân chiến đấu chống lại Ả Rập Saudi trong cuộc nội chiến Yemen và gần đây đã nhắm vào cơ sở hạ tầng dầu của nước này, theo lời liên minh do Ả Rập Saudi dẫn đầu đang chiến đấu chống lại họ.

 

Diego Maradona, thường được xem là cầu thủ bóng đá xuất sắc nhất trong thế hệ của mình và một trong những cầu thủ xuất sắc nhất mọi thời đại, đã qua đời ở tuổi 60. Tầm vóc thấp bé, tài năng rê bóng chói sáng và là người ghi những bàn thắng phi thường cho Argentinos Juniors, Boca Juniors, Barcelona, ​​Napoli và Argentina, Maradona giúp đưa đội tuyển quốc gia của ông lên ngôi vô địch tại World Cup 1986. Song trong cuộc sống, ông đã phải vật lộn với chứng nghiện cocaine và rượu.

 

Liên minh châu Âu tiết lộ luật mới sẽ thắt chặt các quy tắc quyền riêng tư về dữ liệu. Các đề xuất sẽ mang lại cho người châu Âu nhiều lựa chọn hơn về cách họ chia sẻ dữ liệu của mình và cho mục đích gì. Những gã khổng lồ Internet, chẳng hạn như Alphabet và Facebook, sử dụng dữ liệu cá nhân để nhắm mục tiêu quảng cáo đến người dùng, có thể sẽ mất hàng tỷ đô la doanh thu nếu các quy định mới trở thành luật.

 

Tổng thống Donald Trump được cho là đã nói với các phụ tá về kế hoạch ân xá cho Michael Flynn, cố vấn an ninh quốc gia đầu tiên của ông. Ông Flynn hai lần nhận tội nói dối FBI về các liên hệ với Nga trong cuộc điều tra của Robert Mueller về can thiệp bầu cử năm 2016. Ông Trump nói ông Flynn là nạn nhân của một âm mưu bởi chính quyền Obama. Ông Trump cũng vừa ân xá một con gà tây Lễ Tạ ơn có tên là Corn.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Đàm phán hậu Brexit có bước tiến nhưng sắp hết thời gian

Kỳ vọng rằng một thỏa thuận thương mại hậu Brexit giữa Anh và EU sẽ được ký trong vài ngày tới đang gia tăng. Các nhà đàm phán đã đồng ý về hầu hết các tài liệu pháp lý. Chỉ còn một số vấn đề lớn vẫn đang tranh cãi. Cả hai bên đều muốn có một thỏa thuận trước khi kết thúc giai đoạn chuyển đổi vào ngày 31 tháng 12. Tuy nhiên, vẫn còn đó khác biệt chính trị  lớn về các vấn đề nổi cộm, bao gồm nghề cá, một sân chơi bình đẳng về các quy tắc cạnh tranh và giám sát thỏa thuận.

 

Để đạt được các thỏa hiệp cần thiết có thể cần sự can thiệp ở cấp cao hơn nữa của các lãnh đạo chính trị quốc gia. Và thời gian đang cạn dần. Nếu đến đầu tháng 12 vẫn chưa có thỏa thuận, có thể sẽ không đủ thời gian để dịch thuật và kiểm tra văn bản, cũng như để được phê chuẩn bởi các chính phủ quốc gia và Nghị viện Châu Âu. Nguy cơ về một Brexit không thỏa thuận thương mại vào ngày 1 tháng 1 vẫn còn cao.

 

Penguin Random House và Simon & Schuster về một chủ

Bertelsmann, công ty Đức sở hữu Penguin Random House (PRH), có thể nói là nhà xuất bản sách tiếng Anh lớn nhất thế giới, thắng vụ mua lại Simon & Schuster, một trong năm nhà xuất bản lớn nhất. Sau sáp nhập, PRH sẽ có gần một phần ba doanh số bán sách tiếng Anh, và sẽ kiểm soát 70% thị trường tiểu thuyết văn học. Các cơ quan quản lý gần như chắc chắn sẽ xem xét kỹ lưỡng.

 

Nhưng vụ mua lại gần nhất khi Bertelsmann tiếp quản Penguin hồi năm 2013 đã không bị các quan chức chống độc quyền sờ gáy. Hơn nữa, năm công ty hàng đầu đã mất thị phần trong những năm gần đây, trong khi các nhà xuất bản nhỏ hơn tăng trưởng. Liệu Bertelsmann có trả quá cao không? Với 2,2 tỷ đô la, giá bỏ thầu cao hơn hẳn mức giá mà bên bán là ViacomCBS mong đợi. Nhưng xuất bản sách đã có một năm tốt đẹp bất chấp — hoặc chính là nhờ — đại dịch, khi nhiều người chuyển sang sách để giải trí hoặc học tập. Và những cuốn sách chính trị như “Rage” của S&S, của Bob Woodward về chính quyền Trump, đã giúp đáp ứng nhu cầu của những độc giả bế tắc và lo lắng.

 

Nội chiến Ethiopia leo thang

Hôm qua, các phái viên của Liên minh châu Phi đã đến Ethiopia, nơi cuộc chiến giữa lực lượng Ethiopia và khu vực Tigray ở miền bắc đang leo thang nhanh chóng. Hồi đầu tháng, thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed đã ra lệnh triển khai quân chống lại đảng cầm quyền của vùng, Mặt trận Giải phóng Nhân dân Tigray (TPLF), nhằm đáp trả cuộc tấn công vào các doanh trại quân đội liên bang ở đây. Kể từ đó, giao tranh đã giết chết hàng trăm (có thể hàng nghìn người) và khiến hơn 40.000 người phải chạy sang nước láng giềng Sudan.

 

Khoảng 600 thường dân đã thiệt mạng trong một cuộc thảm sát tiến hành bởi một lực lượng dân quân được cho là có liên hệ với TPLF vào ngày 9 tháng 11. Nhưng hiện tại quân đội liên bang đang bao vây Mekelle, thủ phủ Tigray, bằng xe tăng và pháo hạng nặng. Họ đe dọa tấn công toàn diện sau khi tối hậu thư 72 giờ cho TPLF hạ vũ khí đã hết hạn vào hôm qua. TPLF tuyên bố cư dân của thành phố sẽ sẵn sàng hi sinh để bảo vệ nó. Trong khi đó, Abiy không có dấu hiệu nào là sẽ dừng lại và từ chối mọi ” can thiệp quốc tế”. Khả năng xảy ra một cuộc tắm máu nữa là rất cao.

 

Trump thúc đẩy một số chính sách đối ngoại trong những ngày cuối cùng

Bên cạnh những lời than phiền liên tục về cuộc bầu cử, Tổng thống Donald Trump đã dành vài tuần qua để ấn định một số chính sách đối ngoại trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào tháng 1. Ông đã cấm các công ty Mỹ đầu tư vào các công ty có liên hệ với quân đội Trung Quốc, và công bố kế hoạch cắt giảm gần một nửa quân số Mỹ ở Afghanistan. Hôm nay, ông áp đặt các biện pháp cấm vận mới lên kiều hối đến Cuba, nối tiếp lập trường diều hâu của ông đối với kẻ thù truyền kiếp của Mỹ.

 

Chúng có thể không tồn tại lâu: Tổng thống đắc cử Joe Biden đã hứa sẽ chấm dứt một số biện pháp trừng phạt của ông Trump lên Cuba. Nhưng không rõ liệu Biden có tiếp tục quá trình làm tan băng mối quan hệ diễn ra dưới thời chính quyền Obama hay không. Các hành động phút cuối khác của ông Trump nhiều khả năng sẽ không mất đi. Việc Mỹ mắc kẹt ở Afghanistan và tiếp xúc nhiều với Trung Quốc đều  không được lòng công chúng — ngay cả với bản thân ông Biden.

 

Bất chấp đại dịch, người Mỹ vẫn đi lại khắp nơi mừng lễ Tạ ơn

Nước Mỹ đang trải qua làn sóng coronavirus thứ ba. Các bệnh viện chật kín bệnh nhân, trường học đóng cửa trong khi các quan chức địa phương đang cân nhắc các biện pháp phong tỏa mới. Nhưng đối với nhiều người, bữa tối Lễ Tạ ơn có vẻ đáng để mạo hiểm. Theo Hiệp hội Ô tô Hoa Kỳ, có tới 50 triệu người có thể đi lại trong kỳ nghỉ năm nay. Ít nhất 3 triệu đã bay về nhà. Điều này mâu thuẫn với lời khuyên từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, bên đã cầu xin mọi người ở nhà và giúp ngăn chặn virus lây lan.

 

Các chính trị gia đang bị cười nhạo vì nêu gương xấu. Thống đốc New York Andrew Cuomo, người đã viết một cuốn sách ca ngợi thành công trong kiềm chế đại dịch của mình, đã bị quở trách vì mời mẹ và các con gái đến ăn mừng. Không có điều gì nhạt nhẽo hơn ăn mừng gà tây và bánh bí ngô qua Zoom. Nhưng cũng có một mặt tốt. Thoát khỏi các cuộc tranh luận chính trị với người thân chưa bao giờ dễ dàng hơn vậy khi người ta chỉ cần nhấp chuột “rời khỏi cuộc họp”.