Đế
quốc bành trướng, đế quốc lụn bại – Phần 7: Hiện tượng Trump
16/11/2020
https://baotiengdan.com/2020/11/16/de-quoc-banh-truong-de-quoc-lun-bai-phan-7-hien-tuong-trump/
Tiếp theo
Phần 1: One China
Phần 2: Bài học Đài Loan
Phần 3: Empire rise and falls
Phần 4: Vài ngộ nhận
Phần 5: Nước Mỹ vĩ đại
Phần 6: Cột mốc mới
Ở bài trước, một số bạn
phê tôi: “Chớ vui vội”, hoặc “Hãy đợi đấy”.
Đọc kỹ sẽ thấy tôi không
hề vui, mà chỉ lo cho một thế giới đang bị đe dọa. Tôi cũng không vội. Dù biết
là Biden thắng cử, tôi nghĩ về một cuộc chuyển giao quyền lực sóng gió.
Những người ủng hộ Trump
đang vui mừng thì thầm rằng: Dù thua Dân chủ, nhưng các bang mà Cộng hòa vẫn nắm
cả nghị viện lẫn chính quyền sẽ cử các đại cử tri của họ đi bầu và kết quả sau
ngày 6.1.2021 sẽ khác. Họ còn mong Trump thao túng được bộ quốc phòng và tạo ra
tình trạng chiến tranh để giúp tổng tư lệnh ở lại ít nhất một năm nữa v.v và
v.v.
Trump dám làm tất cả, kể
cả đốt cháy nước Mỹ để bảo vệ quyền lực. Nhưng tôi tin là hiểu biết về dân chủ
và ý thức pháp quyền của những người quanh ông ta cũng như thể chế của Mỹ sẽ
không cho phép nổi loạn.
Nguy hiểm ở chỗ: Ai hy vọng
vào những hành động điên rồ nói trên, chưa cần hò reo vui mừng, đang hủy hoại
nhân cách của mình. Tội ác đến từ trong đầu, chứ không phải ở chân tay. Trước
đây vài tháng, đã có nhiều người cầu mong đập Tam Hiệp vỡ để giết chết cả tỷ
người Trung Quốc. Xin đừng nghĩ rằng hai cái ác đó không liên quan đến nhau.
Cũng may là số người như
vậy chưa nhiều. Trump có tài bẩm sinh là đọc được hơi thở của quần chúng và tìm
đúng cách thỏa mãn nguyện vọng của họ.
Một người chưa hề làm
chính trị bỗng trở thành chính khách ảnh hưởng nhất hành tinh chính nhờ đọc được
nguyện vọng của đám đông. Ngược lại, phong trào ủng hộ Trump luôn tạo ra làn
sóng nâng cảm hứng cho những hành động bất thường của ông chống lại trật tự
kinh tế và chính trị hiện hành. Sự tương hỗ chưa từng có này đã nhanh chóng đảo
lộn nền chính trị của Mỹ và thế giới. Nó sẽ không kết thúc sau ngày 20.1.2021.
Đó là hiện tượng mà người ta gọi là Trumpism trong những ngày gần đây. Theo tôi, Trumpism (Chủ nghĩa Trump) không tồn
tại. Chủ nghĩa phải dựa trên một hệ thống lý luận hay một học thuyết. Trump
không đưa ra học thuyết nào, chỉ hành động và phát biểu theo theo trực quan.
Người ta gọi người ủng hộ ông là Trumpist. Vì không có hệ tư tưởng thì không thể
coi Trumpist là người theo đuổi chủ nghĩa Trump, khác với Marxist (người theo
chủ nghĩa Marx), Xionist (người theo chủ nghĩa phục hưng Do Thái), hoặc
Chauvinist (người theo chủ nghĩa Xô-Vanh) chẳng hạn. Trumpist
chỉ là người hâm mộ hoặc yêu mến Trump.
Trump được họ yêu mến vì
ông khác hẳn các chính khách “Lịch lãm” xưa nay. Ông bộc lộ “hỷ nộ ái ố” mà
không cần kiểm soát.
Một người Việt Nam mà tôi
kính trọng viết “Là người nghiên cứu Tâm lý học, quan sát Trump, tôi thấy ông ấy
bộc lộ hết những tính xấu nêu trên là có thật. Thêm nữa, ông ta còn có thể láu
cá “trốn thuế” và “trốn nghĩa vụ quân sự” một cách hợp pháp”. Có lẽ ông yêu cái
tính khí “Cow boy Texas” ở Trump.
Tôi có nhiều bạn bè như vậy.
Tôi tôn trọng cảm xúc của họ, chừng nào họ không bị cái ác biến thành kẻ gieo rắc
hận thù.
Công bằng mà nói, không
phải mọi việc Trump làm đều dở.
Trước việc Trung Quốc trỗi
dậy, đe dọa vị trí siêu cường số một của Mỹ, cũng như để tránh sự quá tải của một
nước Mỹ mệt mỏi vì chiến tranh, Obama tuy không nói “America First”, nhưng đã
rút dần quân đội khỏi Iraq, Afghanistan. Tuy không chửi vỗ mặt Trung Quốc,
nhưng Obama đã có chiến lược “Châu Á-Thái Bình Dương”. Đã đưa ra vành đai kinh
tế TPP để cô lập Trung Quốc. Tuy không chửi các đồng minh NATO, Bush Junior đã
đòi họ phải chia sẻ gánh nặng quốc phòng.
Trump đã hành động quyết
liệt hơn trong các tiến trình này, đặc biệt là đưa ra chính sách bảo hộ mậu dịch
để chặn sự tụt dốc của kinh tế Mỹ và phát động cuộc chiến tranh thương mại với
Trung Quốc (và với tất cả các đồng minh).
Chúng ta sẽ cãi nhau đến
chết để khen hay chê các chính sách kinh tế của Trump. Sự thật là: Thâm hụt
thương mại với Trung Quốc chỉ giảm nhẹ, từ 375 tỷ năm 2017 có thể xuống 300 tỷ
năm nay. [1].
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2020/11/H4.jpg
Kết quả chiến tranh thương mại Mỹ-China cho thấy đây
không phải là cuộc chiến dễ ăn. Màu vàng là China xuất sang Mỹ, màu xanh đậm là
Mỹ xuất sang China. Màu xanh nhạt là nhập siêu của Mỹ. Nguồn Cơ quan thống kê
chính phủ Mỹ.
Có nghĩa là cuộc chiến sẽ
phải lâu dài và Trump chỉ có tối đa 8 năm, trong khi Tập còn trẻ hơn và sẽ ngồi
suốt đời. Vậy thì chớ biến phe đối lập thành kẻ thù mà phải chia sẻ với họ thì
mới hy vọng thắng.
Kết quả khiêm tốn này
cũng là hậu quả của toàn cầu hóa. Made in China cũng có thể là in Vietnam, in
India hay in Mexico. Vậy
thì một mặt trận đồng minh như TTP là điều cần thiết và khiêu chiến thương mại
tứ bề là điều dại dột.
Cũng chớ nên ảo tưởng là
tweet của tổng thống có thể bắt các nhà máy quay trở lại. Nước Mỹ không phải là
Liên Xô. Đổ tội cho các chính quyền trước “để chảy máu” là nhắm mắt trước quy
luật bất di bất dịch của CNTB: Lợi nhuận trên hết.
Gần hai năm sau khi Trump
lên cầm quyền, tháng 12.2018 Elon Musk, nhà tư bản xuất sắc nhất nước Mỹ đã khởi
công xây dựng nhà máy khổng lồ Giga-Shanghai để sản xuất ô-tô điện tại Trung Quốc[2]
Trump vô phương.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2020/11/H3.jpg
Nhà máy Gigafactory
3 của Elon Musk xây gần Thượng Hải giũa lúc chiến tranh thương mại xảy ra cuối
2018, bất chấp ý chí của tổng thống. Hiện nay nhà máy đã đi vào sản xuấ và bắt
đầu đẻ trứng vàng cho Musk.
Tuy nhiên tôi không phủ
nhận tăng trưởng của kinh tế Mỹ cho đến trước Corona. Dù có phê phán việc giảm
thuế làm tăng nợ công thì con số 7 triệu việc làm được tạo ra, đa số ở vùng
lương thấp đã khiến tỷ lệ người da mầu và da đen bầu cho Trump năm nay tăng (từ
8% 2016) lên 14%. Nhiều người da đen bầu cho Trump vì ủng hộ chính sách nhập cư
của ông giúp họ không bị mất việc làm bởi người mới đến.
Ngoài 70 tuổi, nhưng với
năng lực thông tin kinh ngạc, Trump đã khuynh đảo nền truyền thông Mỹ. Khi
Trump nói dối, họ vô phương, chỉ còn cách cắt tiếng của ông trên sóng. Điều đó
khiến họ mất tính thuyết phục đối với fan của ông.
Dưới thời Trump Twitter,
Facebook và Instagramm không những chỉ vượt mặt các tờ báo lớn mà còn qua mặt bộ
ngoại giao Mỹ để chỉ trong vòng 36 giờ đã tổ chức xong cuộc gặp Kim J. Un tại
đường biên Bàn Môn Điếm. Tweet của Trump bỏ qua bộ thương mại để ban bố các mức
thuế đánh vào hàng Trung Quốc và qua mặt văn phòng phủ Tổng thống mỗi khi đuổi
các cận thần tâm phúc. Fan của Trump rất khoái cách điều hành này, nhưng đó lại
chính là con dao hai lưỡi hại ông.
Một ưu điểm nữa của hiện
tượng Trump là nó giúp bộc lộ nhiều vấn đề của thời đại. Cả thế giới lúng túng
trước sự trỗi dây của đế quốc Trung Hoa, trước các mâu thuẫn của toàn cầu hóa
và của thảm họa môi sinh đang sừng sững tiến đến.
Điều oái oăm là Trump đối
diện với các vấn đề này hoàn toàn phản khoa học (ông vốn không thích bọn khoa bảng).
Tôi thì coi chính sách môi trường của Trump là phản động.
Để chống lại mô hình “Thịnh
vượng không cần tự do dân chủ” của Trung Quốc, thay vì phải dùng các giá trị của
nhân đạo và tự do thì Trump lại hành xử giống như Tập, Putin, Bolzonaro hay
Erdogan, chỉ khác là ầm ỹ hơn.
Hiện tượng Trump còn là
chiếc gương giúp chúng ta nhìn thấy rõ những người quanh mình và bản thân mình
(ví dụ như hy vọng vào đảo chính của Trump đã nói ở trên).
Trump giúp cho người Mỹ
nhìn thấy những bất cập trong thể chế dân chủ già 250 năm của họ. Đã nhiều lần,
phổ thông đầu phiếu không nói lên ý nguyện của nhân dân, trong khi quyền hạn của
tổng thống lớn đến mức có thể tha bổng cả tội phạm chiến tranh.
Tôi có xem phóng sự về
xung đột trong một gia đình trung lưu Mỹ. Con gái phản đối, còn ông bố ủng hộ
Trump. Ông không ưa tính khí của Trump, nhưng ghét đảng Dân chủ nên vẫn quyết bầu
Trump. Ông nói: Thôi thì bịt mũi bầu cho xong![3] Câu nói của ông chính là sự bế
tắc của nền chính tri Mỹ.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2020/11/H2-1.jpg
Xung đột gia đình.
Bố- fan của Trump, con gái cực lực chống Trump. Bố bảo con: Thôi thì bịt mũi lại
mà bầu cho xong! Ảnh: internet
Tuy có rất nhiều đảng
phái, nhưng người dân Mỹ chỉ có hai lựa chọn: Dân chủ hay Cộng hòa. Quyền lực
kèm theo tiền bạc và nhân tài cũng chỉ đổ vào hai cây đại thụ này. Một cánh rừng
nguyên sinh với nhiều loại cây khác nhau, từ cao xuống thấp mới có thể cân bằng
sinh thái, mới có tác dụng chống lũ, chống xói mòn. Một mảnh đất chỉ trồng cao
su và cà phê thì dù có bao nhiêu cây cũng không có các tác dụng trên.
Sau Trump rất có thể sẽ
có đảng mới cấp tiến hơn Biden để cánh tả khỏi phải cãi nhau. Ngược lại, nhiều
người cộng hòa sẽ tìm sân chơi mới, vẫn bảo thủ, nhưng không độc hại như Trump
để khỏi phải bịt mũi.
Cuối cùng thì Trump đã thất
bại một cách rõ ràng qua tranh cử. Dù có bao nhiêu triệu người khóc cho Trump
thì số người khóc vì mừng đã thoát khỏi cơn ác mộng mang tên ông ta còn cao hơn
nhiều. Trong số gần 79 triệu người bầu cho Biden, rất nhiều người chỉ muốn tống
cổ Trump. Dù rất có thiện cảm với con người Biden, tôi đã không nghĩ ông là đối
thủ ngang tầm với Trump.
Trump bị thua vì chính những “phẩm chất” được người ta ca ngợi. Ông chỉ
nghĩ đến kinh tế, đến tái cử để rồi giấu nhẹm nguy cơ của Covid-19, khiến hơn
251.000 người Mỹ thiệt mạng. Coi thường khoa học, không công nhận biến đổi môi
trường, ông đã khiêu khích những nạn nhân thiên tai ở Mỹ ba năm qua. Ông đổ dầu
vào lửa mỗi khi có xung đột chủng tộc. Ông đã bỏ qua mọi lời khuyên của các cố
vấn tâm phúc để bắt tay với tên độc tài kinh tởm nhất.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2020/11/H1-1.jpg
Hố chôn tập thể người
chết vì Corona tại Mỹ. Ảnh: internet
Người Việt chửi “Truyền
thông thổ tả” sao xúm lại hại ông. Nước Mỹ không có ban tuyên huấn và mỗi tờ
báo đều có những ông chủ với quyền lợi khác nhau. Chỉ vì không thích nghe phê
phán nên cứ ai nói ngược lỗ tai là ông đẩy sang phía Fake News và gọi họ là kẻ
thù của nhân dân. Một cuộc nổi dậy của tất cả báo chí, từ cực hữa đến tả, đã
khiến ông trùm truyền thông tối mặt.
Thất bại của Trump là thất bại của đạo đức và văn
hóa chính trị. Ngay trong ngày tuyên thệ
nhậm chức, ông đã cãi nhau với báo chí chỉ vì muốn coi là lễ của ông đông người
dự hơn Obama 2012.
Ông gây sự với cả cô bé
Thunberg 16 tuổi và ăn thua chữ nghĩa với những người tâm phúc bị ông sa thải.
Việc Trump thua cử ở Arizona và Georgia, hai thành trì của đảng cộng hòa không
phải là quả báo. Đó là câu trả lời của dân chúng khi ông xúc phạm những người họ
ngưỡng mộ: John MCain và John Lewis… Không thể kể hết.
Dù viêc kiện cáo của ông
kết quả đến đâu, thì nước Mỹ đã đánh mất uy tín của siêu cường số một. Ông thắng
sẽ chứng minh nước Mỹ là một quốc gia tồi tệ. Ông thua thì té ra…
Trong khi nước Mỹ như gà
mắc tóc thì hôm thứ tư Trung Quốc đã xóa sổ tiếng nói đối lập cuối cùng ở Nghị
viện Hong Kong.
Hôm qua hội nghị thượng đỉnh
Mỹ-ASEAN, chỉ có cố vấn an ninh quốc gia O’Brien thay mặt tổng thống (đang đi
đánh Golf) nói chuyện với các nguyên thủ khác.
Hôm nay hiệp đinh RECEP do Trung Quốc khởi xướng để chống
lại TPP của Mỹ đã được ký kết tại Hà Nội.
Chẳng có đáng hân hoan cả.
(Còn tiếp)
_____
[1] https://www.census.gov/foreign-trade/balance/c5700.html
[2]https://en.wikipedia.org/wiki/Giga_Shanghai
No comments:
Post a Comment