Thanh Hà – RFI
Đăng ngày 18-10-2018
Cái
chết mờ ám của nhà báo người Ả Rập Xê Út Jamal Khashoggi đang thách thức bang
giao giữa Washington với Riyad, một đồng minh truyền thống của Mỹ tại Trung
Đông. Nhà Trắng tránh để mang tiếng là bao che cho Ả Rập Xê Út bịt miệng một tiếng
nói đối lập, nhưng cũng không thể làm phật lòng thái tử Mohammed Ben Salman, lá
chủ bài của Hoa Kỳ để kềm tỏa ảnh hưởng của Iran trong vùng Vịnh. Về mặt kinh tế,
dầu hỏa và những hợp đồng khổng lồ với Riyad là hai yếu tố buộc chính quyền
Trump phải thận trọng.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cử Ngoại trưởng Mike Pompeo sang Riyad trao
đổi với thái tử Mohammed Ben Salman để giải quyết cuộc khủng hoảng về vụ mất
tích của nhà báo Khashoggi. REUTERS/Leah Millis/Pool
Sau khi lên cầm quyền, tổng thống Donald Trump đã
dành chuyến xuất ngoại đầu tiên đến Ả Rập Xê Út, nơi quyền lực thực sự được đặt
trong tay thái tử Mohammed Ben Salman. Đành rằng Riyad là một đồng minh lâu đời
của Washington trong khu vực vùng Vịnh và nhiều đời tổng thống Mỹ liên tiếp đứng
về phía vương quốc dầu hỏa này, nhưng chính quyền Trump đã có những bước tiến rất
xa và kỳ vọng nhiều vào Ả Rập Xê Út để thực hiện một chiến lược "đầy
tham vọng" ở Trung Đông.
Phải đợi nhiều ngày sau khi nhà báo người Ả Rập Xê
Út Jamal Khashoggi mất tích, chính quyền Mỹ mới lên tiếng. Tổng thống Trump từng
bực mình khi được báo chí hỏi về số phận của một cộng tác viên với tờ báo
Washington Post và cho rằng, ông Khashoggi không phải là công dân Mỹ. Có điều,
hơn hai tuần qua, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy là tiếng nói đối lập với
chính quyền Riyad này dường như đã bị "tra tấn và bị chặt đầu" trong
tòa lãnh sự Ả Rập Xê Út ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ.
Thêm vào đó là hàng loạt bằng chứng cho thấy đằng
sau cái chết mờ ám đó có bàn tay của thái tử Mohammed Ben Salman, nhân vật rất thân với cố vấn và cũng là
con rể tổng thống Trump, Jared Kushner. Vụ việc lại càng gây bối rối cho
Nhà Trắng khi mọi người phát hiện nhà báo Khashoggi sống lưu vong tại Hoa Kỳ và có thẻ thường trú của Mỹ.
Chẳng đặng đừng, tổng thống Trump phải lên tiếng, nhất là khi ông chịu sức ép từ
trong hàng ngũ của chính đảng Cộng Hòa ở Quốc Hội.
Dù nói sẽ "nghiêm phạt" Riyad
nếu chính quyền Ả Rập Xê Út là thủ phạm vụ sát hại nhà báo Khashoggi, nhưng tổng
thống Trump báo trước là quan hệ giữa Hoa Kỳ với đồng minh truyền thống này tại
Trung Đông vẫn rất tốt đẹp.
Theo giới quan sát có nhiều lý do để chính quyền
Trump nhẹ tay với Riyad.
Trước hết, phải kể đến yếu tố kinh tế, chính quyền
Trump cần giữ quan hệ tốt với Ả Rập Xê Út tránh để vương quốc dầu hỏa này dọa
khóa van dầu, đẩy giá vàng đen lên cao làm phương hại tới kinh tế của nước Mỹ.
Ngoài ra, như chính tổng thống Trump tuyên bố, ông không có ý định hủy bỏ những
hợp đồng mua bán vũ khí của Riyad, hay gây phương hại đến 110 tỷ đầu tư của Ả Rập
Xê Út vào Hoa Kỳ.
Nhưng quan trọng hơn cả là về phương diện chiến lược,
Mỹ cần Ả Rập Xê Út trong nhiều hồ sơ. Theo giải thích của chuyên gia về Trung Cận
Đông, Simon Henderson, thuộc trung tâm nghiên cứu Washington Institute for Near
East Policy, tổng thống Trump khó xử với Riyad, bởi Ả Rập Xê Út là một lá chủ
bài của Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố. Jared Kushner, con rể và cũng là cố
vấn của Donald Trump có những mối liên hệ trực tiếp và gần gũi với thái tử
Mohammed Ben Salman. Theo giới phân tích, vũng vì cần Ả Rập Xê Út mà Mỹ - và cả
châu Âu đều nhắm mắt làm ngơ để cho thái tử Mohammed Ben Salman rộng bề hành động,
đặc biệt là qua chiến dịch quân sự tại Yemen.
Thậm chí Nhà Trắng còn xem Ả Rập Xê Út, một nước Hồi
Giáo theo hệ phái Sunni, là cột trụ trong chiến lược Trung Đông rộng lớn. Trong
một bài báo trên Wall Street Journal, giáo sư Walter Russell Mead, chuyên gia về
quan hệ quốc tế của Mỹ, nhận định : Khi quyết định rút Hoa Kỳ ra khỏi hiệp định
hạt nhân Iran, tổng thống Trump và ban tham mưu của Nhà Trắng đánh cuộc trên một
kịch bản. Đó là bóp ngạt kinh tế Iran, buộc Teheran phải tập trung tăng cường
quân sự, triển khai tên lửa và hạt nhân. Khi đó Ả Rập Xê Út và Israel, hai kẻ
thù không đội trời chung của Teheran, sẽ là những cánh tay nối dài của Mỹ để "dạy
cho Iran một bài học".
Chỉ khi đó, Washignton mới trở lại cuộc chơi, làm một
công đôi việc. Một mặt ép Teheran để đạt được một thỏa thuận về hạt nhân "cân
bằng hơn", mặt khác sẽ mặc cả với Iran để giải quyết hồ sơ Syria.
Bởi ai cũng biết, Iran cùng với Nga đang là hai điểm tựa chính của chế độ
Damas.
Có điều cái chết đột ngột của nhà báo Jamal
Khashoggi đã làm đảo lộn những nước cờ của Washington tại Trung Đông. Ba tuần
trước bầu cử giữa kỳ tại Mỹ, bài toán của tổng thống Donald Trump càng thêm nan
giải, khi những nhân vật được cho là thân cận với Nhà Trắng, chẳng hạn thượng
nghị sĩ Lindsey Graham, không vòng vo tố cáo là hoàng tử Mohammed Ben Salman
đã "ra lệnh ám sát Jamal Khashoggi trước mắt Hoa Kỳ". Vẫn
theo ông Lindsey Graham, trong trường hợp đó, hoàng thái tử Mohammed Ben
Salman "phải ra đi".
---------------------------
Thanh Phương – RFI
Đăng ngày 18-10-2018
Hơn
hai tuần sau vụ mất tích của nhà báo Ả Rập Xê Út Jamal Khashoggi, theo hãng tin
AFP hôm nay, 18/10/2018, ngày càng có nhiều doanh nghiệp thông báo hủy bỏ việc
tham dự một hội nghị kinh tế tổ chức tại Ryad.
Hội nghị mang tên « Sáng kiến Đầu tư
Tương lai » (Future Investment Initiative), do hoàng thái tử
Mohammed Ben Salmane khởi xướng, trên nguyên tắc sẽ diễn ra từ ngày 23 đến
25/10/2018. Nhưng hôm nay, bộ trưởng Kinh Tế Pháp Bruno Le Maire vừa thông báo
là ông sẽ không dự hội nghị này do vụ mất tích của nhà báo Khashoggi, mà Thổ
Nhĩ Kỳ khẳng định là đã bị các nhân viên Ả Rập Xê Út sát hại ngay trong tòa
lãnh sự ở Thổ Nhĩ Kỳ. Theo nhật báo Mỹ The New York Times, một trong những nghi
can là một nhân vận thân cận với thái tử Mohammed Ben Salmane.
Trước đó, hôm thứ Ba, tổng giám đốc Quỹ Tiền Tệ Quốc
Tế Christine Lagarde cũng đã thông báo hủy chuyến công du Trung Đông, trong đó
có chặng Ả Rập Xê Út.
Trong khi đó, theo hãng tin AFP, nhiều lãnh đạo tập
đoàn lớn trong các lĩnh vưc tài chính, công nghiệp, công nghệ đã thông báo hủy
việc tham gia hội nghị kinh tế ở Ryad. Con số các doanh nghiệp tẩy chay hội nghị
Ryad ngày càng đông.
Còn tại Thổ Nhĩ Kỳ, hôm qua, các nhà điều tra đã
khám xét tư dinh của lãnh sự Ả Rập Xê Út, như tường trình của thông tín viên
Anne Andlauer từ Istanbul :
« Giống như họ đã làm tại lãnh sự quán Ả Rập Xê Út
đêm thứ Hai rạng sáng thứ Ba vừa qua, các nhà điều tra Thổ Nhĩ Kỳ đã khám xét rất
kỹ lưỡng tư dinh của lãnh sự Ả Rập Xê Út. Vị lãnh sự này đã rời Thổ Nhĩ Kỳ hôm
thứ Ba, sau khi được thông báo là nhà riêng của ông sắp bị lục soát. Nhưng chứng
kiến cuộc khám xét có 11 viên chức Ả Rập Xê Út, thành viên của một phái đoàn đã
đến Thổ Nhĩ Kỳ vào tuần trước.
Toàn bộ các phòng của tư dinh lãnh sự Ả Rập Xê Út đều
bị lục soát, kể cả mái nhà. Các xe hơi của tư dinh và xe hơi riêng của lãnh sự
cũng không bị bỏ sót. Tham gia cuộc khám xét có khoảng 30 cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ,
với sự trợ giúp của chó nghiệp vụ và máy bay không người lái.
Các nhà điều tra đã cố tìm ra các vết máu và các vết
ADN. Ngay từ ngày đầu tiên, Ankara đã khẳng định nhà báo Jamal Khashoggi đã bị
sát hại ngay trong tòa lãnh sự. Trên báo chí, các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ, xin được
giấu tên, cho biết là khi lục soát tòa lãnh sự, họ đã tìm thấy bằng chứng xác
nhận vụ sát nhân.
Tuy nhiên, các nhà điều tra hiện vẫn chưa giải đáp
được câu hỏi chính yếu : nếu ông đã bị sát hại, thi hài của nhà báo Jamal
Khashoggi hiện đang ở đâu ? »
No comments:
Post a Comment