Con đường dân chủ Myanma: quá gian
truân và đầy thử thách
Thứ Hai, 03/15/2021 -
01:30 — nguyenvubinh
https://www.rfavietnam.com/node/6718
Myanmar còn gọi
là Miến Điện. Tên chính thức là Cộng hòa Liên bang Myanmar, là một
quốc gia có chủ quyền tại Đông Nam Á. Myanmar có biên giới với Bangladesh,
Ấn Độ, Trung Quốc, Lào và Thái Lan. Một phần ba tổng chu vi của Myanmar là
đường bờ biển giáp với vịnh Bengal và biển Andaman. Theo số liệu nhân khẩu
của Liên Hợp Quốc, Myanmar có khoảng 55,5 triệu cư dân. Myanmar có diện
tích 676.577 km². Thủ đô của quốc gia này là Naypyidaw còn thành phố
lớn nhất là Yangon.
Trong hầu hết thời gian
độc lập (từ 1948), Myanmar đã xảy ra xung đột dân tộc tràn lan, trở thành một
trong các cuộc nội chiến kéo dài nhất vẫn đang diễn ra. Myanma có một nền tảng
chính trị vô cùng phức tạp, ảnh hưởng nặng nề bởi quân đội. Sau Thế chiến thứ
II, năm 1948, Myanma có một chính quyền dân sự, dân chủ. Tuy nhiên, tới năm
1962 thì chính phủ dân chủ kết thúc sau một cuộc đảo chính của các tướng lĩnh.
Những người lãnh đạo Myanma đã theo đường lối XHCN (năm 1974 đổi tên nước là
CHXHCN Liên bang Miến Điện). Các cuộc đấu tranh, biểu tình của người dân
liên tục nổ ra, đỉnh điểm là cuộc nổi dậy 8888, tức ngày 8/8/1988 đưa đất nước
tới bờ vực của cách mạng. Sau đó là một cuộc đảo chính để vãn hồi trật tự, dọn
đường cho một cuộc bầu cử quốc hội nhân dân năm 1990. Nhưng kết quả cuộc bầu cử
đã bị hủy bỏ, lãnh đạo đảng thắng cử Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD) là bà
Aung San Suu Kyi bị quản thúc tại gia. Bằng các cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ
của người dân Myanma, và sức ép của cộng đồng quốc tế, năm 2015, Myanma tổ chức
cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên (sau cuộc bầu cử bị hủy bỏ kết quả 1990) và đảng
NLD của bà Aung San Suu Kyi chiến thắng dành 75% số ghế trong quốc hội. Trong
sự thỏa hiệp với phe quân đội, quân đội Myanma được mặc định 25% số đại biểu
quốc hội. Đồng thời quân đội vẫn nắm toàn bộ lực lượng vũ trang và an ninh ở
quốc gia này. Đây chính là kết quả sự thỏa hiệp bằng đấu tranh và sức ép can
thiệp từ nước ngoài, cũng là vấn đề nan giải cho chính phủ dân sự, dân chủ non
trẻ của Myanma từ 2015 tới nay. Nền tảng chính trị của Myanma như vậy có hai
đặc điểm cần lưu ý. Thứ nhất, ảnh hưởng của giới quân sự có tính truyền thống,
và cho đến trước cuộc đảo chính ngày 01/02/2021 mới đây vẫn là rất lớn; thứ
hai, chính phủ dân sự không nắm được quân đội và an ninh, cảnh sát nên rất mong
manh.
Với nền tảng chính trị
phức tạp như vậy, chính phủ dân sự của Myanma mới chỉ trải qua một
nhiệm kỳ, cuộc đảo chính đã xảy ra. Nguyên nhân trực tiếp là việc tranh chấp
quyền lực lãnh đạo đất nước giữa quân đội dưới quyền chỉ huy của Tổng tư lệnh
Min Aung Hliang với chính phủ dân sự do bà Aung San Suu Kyi và đảng NLD (đảng
Liên minh Quốc gia vì dân chủ) lãnh đạo. Sâu xa hơn, đó là cuộc đối đầu giữa
lợi ích truyền thống của quân đội Myanma với mong muốn tự do của người dân
Myanma khi ý thức và dân trí được nâng cao. Quân đội lấy lý do cuộc bầu cử quốc
hội hồi tháng 11/2020 có gian lận (chưa được chứng minh) với kết quả đảng NLD
được đa số phiếu bầu, tuy quân đội được mặc định số phiếu 25% theo hiến pháp,
nhưng tổng tư lệnh Min Aung Hliang sẽ kết thúc nhiệm kỳ nếu như không thực hiện
cuộc đảo chính. Như vậy, lồng trong lợi ích quân đội còn có lợi ích cá nhân của
tướng Min Aung Hliang. Việc đảo chính và bắt giữ bà Aung San Suu Kyi cùng một
số lãnh đạo của NLD dẫn tới các cuộc biểu tình của nhân dân Myanma, quân đội đã
đàn áp làm gần 100 người thiệt mạng, hơn 2000 người bị bắt và hiện nay, vẫn
đang rất căng thẳng giữa hai bên.
Tình hình Myanma hiện nay
vô cùng phức tạp và nan giải do có những vấn đề thuộc về quá khứ với lợi ích
truyền thống của quân đội để lại, có những vấn đề về tình hình quốc tế hiện
nay.
Nan giải nhất vì tình
trạng hiện nay là do quá khứ để lại, và quá trình chuyển đổi từ chế độ độc tài
quân sự sang chế độ dân chủ. Năm 1962, các tướng lĩnh cướp được chính quyền và
từ đó duy trì một chế độ độc tài quân sự gần nửa thế kỷ. Giới quân sự và lực
lượng thân cận đã cắm rễ, ăn sâu vào nền kinh tế cũng như các hoạt động mọi mặt
trong đời sống của người dân Myanma. Khi chính quyền dân sự được thành lập, vì
phải có sự thỏa hiệp nên chính phủ không nắm giữ được quân đội và lực lượng an
ninh, cảnh sát nên không có thực quyền, không có quyền lực khi xảy ra các biến
cố. Sự đối đầu giữa một chính phủ dân sự, chỉ có sự ủng hộ của người dân với
một lực lượng nắm giữ quân đội, an ninh, cảnh sát và các doanh nghiệp chủ lực
của đất nước chính là nan đề cho nền dân chủ của Myanma.
Bối cảnh quốc tế hiện nay
cũng không hoàn toàn thuận lợi cho chính phủ dân sự và người dân Myanma. Một
mặt, vụ khủng hoảng trong quan hệ của bà Aung San Suu Kyi với các nước phương
tây liên quan tới việc nhà nước Myanma đàn áp người Rohingya, một tộc người
thiểu số có mối quan hệ đối kháng phức tạp với chính quyền và người dân Myanma.
Do khủng hoảng quan hệ với phương tây, bà Aung San Suu Kyi và chính phủ Myanma
đã quay sang tìm sự hậu thuẫn của Trung Quốc và Nga nhiều hơn. Điều này cũng đã
làm giảm sự ủng hộ của phương tây đối với bà Aung San Suu Kyi, tức cũng giảm sự
ủng hộ với Myanma phần nào. Mặt khác, phản ứng của quốc tế về vấn đề Myanma là
có, nhưng thiếu sự quyết liệt và đồng bộ, thống nhất vì vậy áp lực lên phe quân
đội không đủ mạnh. Đó cũng là vấn đề nan giải của Myanma.
Tất cả các nước đi tới
dân chủ đều phải trải qua nhiều thăng trầm biến động, các nước trong khối ASEAN
cũng không pải là ngoại lệ. Hi vọng người dân và đất nước Myanma sẽ đấu tranh
và đi tới cùng, đạt được một nền dân chủ loại bỏ hoàn toàn ảnh hưởng của giới
quân đội vào nền chính trị và đời sống của người dân./.
Hà Nội, ngày 15/3/2021
N.V.B
No comments:
Post a Comment