THẾ GIỚI HÔM NAY : 10/11/2020 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 10/11/2020

The Economist 

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

10/11/2020

http://nghiencuuquocte.org/2020/11/10/the-gioi-hom-nay-10-11-2020/

 

Hai hãng dược phẩm Pfizer và BioNTech thông báo loại vắc-xin mà họ đang hợp tác đã đạt hiệu quả trên 90% trong ngăn ngừa các ca nhiễm covid-19 có triệu chứng. Kết quả này dựa trên một phân tích tạm do một nhóm giám sát dữ liệu độc lập thực hiện. Pfizer nói không có lo ngại nghiêm trọng nào về an toàn phát sinh trong các thử nghiệm. Bước tiếp theo sẽ là xin cấp phép khẩn cấp cho vắc-xin ở Mỹ và Châu Âu. Tin tức về hai loại vắc-xin khác, từ AstraZeneca, hợp tác với một nhóm của Đại học Oxford, và Moderna, một công ty công nghệ sinh học Mỹ, sẽ đến trong những tuần tới.

 

Thị trường chứng khoán tăng trên toàn thế giới trước thông báo của Pfizer, với kỳ vọng vắc-xin có thể giúp quay lại trạng thái kinh tế bình thường. Giá cổ phiếu Mỹ tăng vọt khi mở cửa, với các hãng hàng không, ngân hàng và chuỗi rạp chiếu phim tăng mạnh, cũng như Pfizer và BioNTech. Một số chỉ số châu Âu cũng tăng gần 10%. Trong khi đó, giá một thùng dầu tăng hơn 9% vì kỳ vọng tăng trưởng kinh tế và nhu cầu năng lượng cao hơn.

 

Donald Trump tweet ông đã sa thải Mark Esper, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ. Ông cho biết Christopher Miller, giám đốc Trung tâm Chống Khủng bố Quốc gia, sẽ trở thành quyền Bộ trưởng Quốc phòng, có hiệu lực ngay lập tức. Sự ra đi của ông Esper đã được dự đoán trước ​​từ tháng 6, khi ông công khai bất đồng với tổng thống về việc triển khai quân đội để dập tắt các cuộc biểu tình. Ông Miller sẽ là người thứ năm lãnh đạo Lầu Năm Góc dưới thời Trump.

 

EU bắt đầu áp thuế quan lên hàng nhập khẩu Mỹ trị giá 4 tỷ USD/năm. Họ đã được WTO chấp thuận làm vậy hồi tháng trước để trả đũa các khoản trợ cấp của Mỹ cho nhà sản xuất máy bay Boeing. Song, Ủy ban châu Âu hy vọng việc Joe Biden đắc cử tổng thống sẽ làm giảm căng thẳng thương mại giữa hai bờ Đại Tây Dương.

 

Tổng thống đắc cử Joe Biden công bố một tổ chuyên trách covid-19 mới để giúp hoạch định chính sách của chính quyền ông trong đối phó đại dịch. Nhóm 13 người sẽ bao gồm Rick Bright, một nhà miễn dịch học đã bị chính quyền Trump loại bỏ khỏi vị trí đứng đầu cơ quan liên bang giám sát việc tìm kiếm vắc-xin của đất nước. Ông Biden cho biết phản ứng đại dịch của ông sẽ được dẫn dắt “bởi khoa học và các chuyên gia”.

 

Evo Morales, cựu tổng thống Bolivia, về nước sau một năm lưu vong ở Argentina. Ông đã rời đi sau cuộc bầu cử tổng thống gây tranh cãi tháng 11 năm 2019, và nói sẽ chỉ quay lại nếu đảng của ông, Mas, giành chiến thắng. Tháng 10 vừa rồi họ thắng thật. Việc hủy bỏ lệnh bắt được ban hành vào tháng trước cũng giúp ông có thể về nước.

 

Bộ Quốc phòng Nga thông báo một trong những trực thăng Mi-24 của nước này đã bị tên lửa đất đối không bắn hạ ở Armenia, gần biên giới với Azerbaijan, khiến 2 thành viên phi hành đoàn thiệt mạng và một người khác bị thương. Giao tranh giữa Armenia và Azerbaijan xoay quanh Nagorno-Karabakh, một vùng đất sắc tộc Armenia ly khai, vẫn đang tiếp diễn. Hôm qua Azerbaijan thông báo họ đã chiếm được Shusha, một thành phố có vị trí chiến lược. Armenia phủ nhận thông tin thành phố đã thất thủ.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Bang Bihar ở Ấn Độ bầu thủ hiến

Ở bang nghèo nhất của Ấn Độ, một cuộc bầu cử phức tạp đang diễn ra êm đẹp. Bihar bỏ phiếu theo từng giai đoạn từ cuối tháng 10. Các lá phiếu cuối cùng đã được bỏ vào thứ Bảy. Với các cuộc thăm dò cử tri sau bầu cho thấy một kết luận ấn tượng, hôm nay người Ấn Độ hồi hộp chờ đợi kết quả. Dân số 124 triệu đang phát triển nhanh chóng của bang này bị thu hút bởi Tejashwi Yadav, con trai của cựu Thủ hiến Bihar từng ngồi tù, Lalu Prasad Yadav, người cũng đang dẫn dắt một liên minh rộng lớn.

 

Ông có thể thay thế Nitish Kumar, người đương nhiệm lâu năm mà hiện là đồng minh của thủ tướng Narendra Modi. Bất khả chiến bại ở cấp toàn quốc, ông Modi luôn chiến đấu hết mình để có thể thắng các cuộc bầu cử bang, vì bang kiểm soát các phần ngân sách quan trọng nhất. Thủ tướng đã cảnh báo người Bihar rằng ông Yadav sẽ mang lại sự hỗn loạn kiểu “chính quyền rừng rậm” của cha ông ta. Ông Yadav có một thông điệp đơn giản hơn: ông sẽ tạo ra việc làm ở những mảng mà ông Kumar đã thất bại. Các cử tri lớn tuổi ủng hộ ông Kumar, nhưng những người trẻ tuổi, khao khát công việc, thích đối thủ của ông hơn.

 

 

Macbook chuyển sang dùng chip Apple tự sản xuất

Kể từ 2006, Apple đã dựa vào Intel để gắn các bộ xử lý vào các máy tính của mình. Hôm nay điều này thay đổi. Các máy tính xách tay mới mà Apple dự kiến sẽ trình làng về cơ bản không thay đổi so với các mẫu cũ chỉ trừ một ngoại lệ đáng chú ý. Chúng sẽ chạy trên những con chip được sản xuất cây nhà là vườn chứ không phải bởi gã khổng lồ bán dẫn. Các con chip mới, và hệ điều hành đi kèm, giúp máy tính xách tay của Apple trở nên giống iPhone và iPad, vốn chạy trên bộ vi xử lý tự sản xuất.

 

Điều này cho phép máy tính xách tay chạy các ứng dụng hết hiệu năng được thiết kế cho các thiết bị đó. Mặc dù Apple tiếp tục bán máy Mac với chip Intel trong tối đa hai năm, công ty vẫn có thể gặt hái ngay lập tức một lợi ích: thoát khỏi lịch trình chậm trễ của Intel. Bản phát hành lớn cuối cùng của nhà sản xuất chip, vốn lên kế hoạch cho năm 2015, ra mắt trễ tới 4 năm. Thế hệ chip mà công ty hiện đang phát triển chậm hơn một năm so với mục tiêu phát hành ban đầu. Giờ đây đến lượt Apple cho thấy họ sẽ tự đặt ra tốc độ cho mình.

 

Tòa Tối cao Mỹ giải quyết một vụ kiện về bảo hiểm y tế

Hôm nay, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ sẽ xử vụ kiện California v Texas, theo đó có nguy cơ hủy bỏ Đạo luật Chăm sóc Giá cả Phải chăng (ACA). Năm 2012, Chánh án John Roberts đã ra một phán quyết theo tỉ lệ 5-4 tán thành yêu cầu của ACA rằng hầu hết người Mỹ phải mua bảo hiểm y tế. Texas cùng 17 tiểu bang cho rằng yêu cầu này — cùng với phần còn lại của luật — là vi hiến khi Quốc hội giảm hình phạt tài chính xuống còn 0 đô la vào năm 2017.

 

Hạ viện và một nhóm gần 20 tiểu bang cho rằng các nguyên đơn không có tư cách để kiện, đồng thời bảo vệ việc điều chỉnh mức phạt xuống này như một sự thực thi hợp pháp quyền lực của quốc hội. Vụ kiện có thể sẽ dẫn đến câu hỏi liệu việc cắt bỏ một phần của luật có xóa bỏ mọi phần còn lại hay không. Thẩm phán mới Amy Coney Barrett đã chỉ trích quyết định của Chánh án Roberts vào năm 2012 là không chính đáng nhưng nhấn mạnh trong phiên điều trần phê chuẩn tại Thượng viện của bà rằng các vấn đề của vụ California v Texas là khá khác biệt. Bảo hiểm y tế cho khoảng 23 triệu người Mỹ giữa đại dịch vẫn chờ được định đoạt.

 

Thị trường lao động Anh vẫn mong manh

Các nhà kinh tế học sẽ theo dõi sát sao ảnh hưởng của đại dịch khi số liệu thống kê thị trường lao động Anh được công bố hôm nay. Nhờ phần lớn vào chương trình trả lương hộ của chính phủ, tỷ lệ thất nghiệp cho đến nay vẫn ở mức thấp đáng kể, 4,5%. Nhưng điều này có thể chỉ là nói giảm mức độ thiệt hại. Trong thông cáo tháng trước, Văn phòng Thống kê Quốc gia cho biết số lượng nhân viên được trả lương đã giảm 673.000 người từ tháng 3 đến tháng 9.

 

Sự sụt giảm đó có thể đã tăng nhanh vào tháng 10 khi các lệnh phong tỏa khu vực được đặt ra và một số công ty sa thải công nhân, vì dự đoán chương trình trả lương sẽ kết thúc đúng hạn (bộ trưởng tài chính Rishi Sunak kể từ đó đã đảo ngược quá trình và cho kéo dài kế hoạch đến tháng 3). Tuy nhiên, với việc nền kinh tế dự kiến suy giảm hơn 10% trong năm nay, theo IMF, tỷ lệ thất nghiệp sẽ tiếp tục tăng. OECD, một tổ chức liên chính phủ, cho rằng tỉ lệ thất nghiệp sẽ tăng lên 7,1% vào năm 2021.