Quan hệ Việt - Trung
75 năm: 'chia sẻ tương lai' giữa những thách thức và bất đồng
BBC News Tiếng Việt
19
tháng 1 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c4g90zp8yjlo
Thông
điệp trong điện mừng trao đổi giữa lãnh đạo cấp cao Việt Nam và Trung Quốc cho
thấy những cam kết, định hướng cho tương lai nhân kỷ niệm 75 năm Ngày thiết lập
quan hệ ngoại giao giữa hai nước, cũng là cơ hội nhìn lại một hành trình dài
nhiều hợp tác và cạnh tranh.
Ông
Tô Lâm và ông Tập Cận Bình tại Bắc Kinh vào ngày 19/8/2024
Trong
điện mừng gửi tới Tổng Bí thư Tô Lâm và Chủ tịch nước Lương Cường, Chủ tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình cho biết Bắc Kinh sẵn sàng hợp tác với Hà Nội để xây dựng
một cộng đồng chia sẻ tương lai mang ý nghĩa chiến lược, theo Tân Hoa
Xã vào thứ Bảy 18/1.
'Chia
sẻ tương lai'
Theo
ông Tập, Trung Quốc và Việt Nam, hai nước láng giềng xã hội chủ nghĩa hữu nghị,
là một cộng đồng cùng chung tương lai mang ý nghĩa chiến lược.
Ông
Tập cho rằng kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao cách đây 75 năm, hai bên đã
cùng chiến đấu và hỗ trợ lẫn nhau trong cuộc đấu tranh giành độc lập và giải
phóng dân tộc, đồng thời nhấn mạnh "tình hữu nghị sâu sắc vừa là đồng chí
vừa là anh em giữa Việt Nam và Trung Quốc" đã trở thành hình ảnh sống động
nhất mô tả mối quan hệ giữa hai đảng và hai quốc gia.
Nhắc
lại chuyến thăm thành công tới Việt Nam vào năm 2023, ông Tập cho biết hai bên
đã cam kết xây dựng một cộng đồng Trung Quốc - Việt Nam cùng chung tương lai
mang ý nghĩa chiến lược, nâng tầm quan hệ giữa hai đảng và hai nước lên một
giai đoạn phát triển mới.
Theo
tường thuật của Tân Hoa Xã, ông Tập cho rằng khi những thay đổi của thế giới,
thời đại và lịch sử đang diễn ra theo cách chưa từng có, việc Trung Quốc và Việt
Nam tiếp tục kiên định đi theo con đường xã hội chủ nghĩa không chỉ ảnh hưởng đến
tương lai của hai đảng và hai nước mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với sự nghiệp
xã hội chủ nghĩa toàn cầu, cũng như đối với hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh
vượng của khu vực và thế giới.
Đáp
lại, điện mừng, thư mừng từ lãnh đạo Việt Nam gửi cho phía Trung Quốc do Bộ Ngoại
giao Việt Nam công bố có đoạn:
"Trong
bối cảnh tình hình thế giới, khu vực biến đổi sâu sắc và sự nghiệp xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở mỗi nước bước vào giai đoạn then chốt, lãnh đạo cao nhất hai Đảng,
hai nước đã nhất trí tăng cường hơn nữa quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược toàn
diện, thúc đẩy xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc có ý
nghĩa chiến lược, vì hạnh phúc của nhân dân hai nước, vì sự nghiệp hòa bình và
tiến bộ của nhân loại. Đây là trách nhiệm vinh quang và là đòi hỏi tất yếu
khách quan, phù hợp với nguyện vọng, lợi ích của hai Đảng và hai dân tộc."
Nhân
dịp kỷ niệm này, hai nước cũng thống nhất triển khai Năm giao lưu nhân văn
2025. Chương trình sẽ có nhiều hoạt động cụ thể, trong đó có tổ chức các hoạt động
đối ngoại nhân dân, nhất là giữa thế hệ trẻ, mời các cựu cố vấn, chuyên gia
Trung Quốc đã từng giúp đỡ Việt Nam sang thăm Việt Nam. Nhân dân hai bên biên
giới, nhất là ở các tỉnh biên giới cũng sẽ được tổ chức các hoạt động văn hóa,
giao lưu hữu nghị.
''Chúng
tôi tin tưởng chắc chắn rằng, các hoạt động phong phú, đa dạng, thiết thực của
Năm giao lưu nhân văn Việt Nam-Trung Quốc sẽ đóng góp tích cực vào việc tăng cường
hiểu biết giữa người dân hai nước, nhất là thế hệ trẻ, củng cố vững chắc hơn nữa
nền tảng xã hội cho quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, xây dựng Cộng
đồng chia sẻ tương lai Việt Nam-Trung Quốc có ý nghĩa chiến lược,'' báo Nhân
Dân trích lời Thứ trưởng thường trực Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ ngày 19/1.
Trước
đó, cuộc điện đàm giữa Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm và Tổng Bí
thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 15/1 nhân dịp kỷ niệm này được
truyền thông hai nước đưa tin với một số khác biệt.
Báo
chí hai nước tường thuật hai nhà lãnh đạo đề nghị giải quyết các bất đồng giữa
hai bên, nhưng báo chí phía Việt Nam đưa thêm chi tiết "trên cơ sở Hiến
chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về
Luật Biển năm 1982".
Tân
Hoa Xã đưa tin ông Tô Lâm "thực sự ngưỡng mộ các thành tựu phát triển to lớn
mà nhân dân Trung Quốc đã đạt được dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc,
tin tưởng Trung Quốc sẽ tận dụng lợi thế về quy mô kinh tế và phát triển lực lượng
sản xuất chất lượng mới, tiếp tục đạt được những thành tựu to lớn hơn nữa trong
phát triển."
Ông
Tô Lâm nói rằng Việt Nam tích cực ủng hộ ba sáng kiến toàn cầu lớn do ông Tập đề
xuất và sẵn sàng tăng cường hợp tác với Trung Quốc trong khuôn khổ này.
Ba
sáng kiến mà Tân Hoa Xã nhắc chính là sáng kiến "Văn minh toàn cầu",
"Phát triển toàn cầu" và "An ninh toàn cầu".
Cũng
theo báo này, ông Tô Lâm cho biết, với mục tiêu chuẩn bị cho Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ 14, Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên phát triển mới, hướng tới một
quốc gia thịnh vượng, hùng mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh.
Trên
con đường hướng tới "kỷ nguyên vươn mình", ông Tô Lâm nói rằng
"Việt Nam sẽ học hỏi tối đa kinh nghiệm phát triển của Trung Quốc, đặc biệt
là sự đổi mới lý luận và thực tiễn của Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội
đặc sắc Trung Quốc trong thời đại mới".
Đây
là chi tiết không được tìm thấy trên báo chí ở Việt Nam khi viết về cuộc điện
đàm.
Năm
2018, "Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại
mới" đã được ghi trong hiến pháp Trung Quốc.
Đó
là một hệ tư tưởng mang tên ông Tập. Trước ông Tập, mới chỉ có lãnh tụ Mao Trạch
Đông có được một hệ tư tưởng mang tên mình.
Chặng
đường 75 năm thành công và sóng gió
Vào
ngày 18/1/1950, Trung Quốc đã trở thành quốc gia đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại
giao với Việt Nam.
Trả
lời phỏng vấn Thông Tấn Xã Việt Nam, Tiến sĩ Thành Hán Bình, Giám đốc Trung tâm
Nghiên cứu Việt Nam tại Đại học Công nghiệp Chiết Giang, đã nhắc lại viện trợ vật
chất và tinh thần của Trung Quốc "trong cuộc chiến chống ngoại xâm và quá
trình thống nhất đất nước của Việt Nam".
Dẫn
lời của cố Chủ tịch Mao Trạch Đông, ông Thành nói rằng 700 triệu người dân
Trung Quốc là sự hậu thuẫn vững chắc của nhân dân Việt Nam, Trung Quốc bao la
là hậu phương tin cậy của nhân dân Việt Nam.
Khi
điểm lại những dấu mốc quan trọng trong quan hệ giữa hai nước trong bảy thập kỷ
qua, một số báo trong nước không nhắc đến các mốc lịch sử từ năm 1950 đến 1991.
Ngày
17/2/1979 đánh dấu thời điểm bắt đầu cuộc chiến tranh giữa Việt Nam và Trung Quốc
tại vùng biên giới hai nước, sau khi Trung Quốc đã thực hiện nhiều vụ xâm nhập
bằng vũ lực nhỏ lẻ dọc biên giới.
Cuộc
chiến diễn ra chưa đầy một tháng, từ 17/2 đến 16/3/1979, nhưng các nhà nghiên cứu
và quan sát đánh giá đây là cuộc chiến khốc liệt giữa Việt Nam và Trung Quốc,
hai quốc gia láng giềng từng là đồng minh trong Chiến tranh Việt Nam.
Trên
thực tế, sau ngày 16/3/1979, xung đột còn kéo dài suốt hơn 10 năm, Trung Quốc vẫn
duy trì nhiều quân áp sát biên giới và hai bên vẫn không ngừng giao tranh, mãi
đến năm 1991 thì mới bình thường hóa quan hệ.
Năm
1999, Việt Nam và Trung Quốc ký kết Hiệp định phân chia biên giới trên đất liền.
Mười năm sau đó, hai nước ký thêm ba văn kiện về biên giới đất liền, và tuyên bố
kết thúc 35 năm đàm phán giải quyết vấn đề biên giới trên đất liền. Trong một
thời gian dài, đã có nhiều tranh cãi trong dư luận về tính công bằng và minh bạch
về các hiệp định và quyết định này.
Mặc
dù vậy, Trung Quốc là một trong những đối tác kinh tế quan trọng nhất của Việt
Nam.
Đại
sứ Việt Nam tại Trung Quốc Phạm Thanh Bình nói với Thông Tấn Xã Việt Nam rằng từ
năm 1991 đến nay, kim ngạch thương mại song phương đã tăng khoảng 6.400 lần (từ
mức 32 triệu USD lên 200 tỷ USD).
Theo
ông Bình, ở thời điểm hiện tại, Trung Quốc đã vươn lên trở thành nhà đầu tư nước
ngoài lớn thứ 3 tại Việt Nam, với tổng vốn đăng ký là 31,8 tỷ USD. Năm 2014, quốc
gia này chỉ đứng thứ 9 với tổng vốn đăng ký tích lũy khoảng 8 tỷ USD.
Năm
2023, Việt Nam đón Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung
Quốc Tập Cận Bình đến thăm.
Chính
quyền và báo chí Việt Nam đánh giá đây là một thành quả của chiến lược ngoại
giao của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Vào
tháng 9/2023, Việt Nam và Hoa Kỳ đã nâng cấp quan hệ ngoại giao thành Đối tác
chiến lược toàn diện - mức cao nhất trong quan hệ hai nước.
Khoảng
ba tháng sau đó, vào tháng 12/2023, Trung Quốc và Việt Nam đã chính thức nhất
trí xây dựng cộng đồng chia sẻ tương lai, một cách gọi khác của cộng đồng chung
vận mệnh mà Trung Quốc khởi xướng.
Tuy
nhiên, Trung Quốc vẫn được coi là mối nguy an ninh lớn nhất đối với Việt Nam, từ
các sự kiện trong quá khứ như Hải chiến Hoàng Sa (tháng 1/1974), Chiến tranh
biên giới (từ tháng 2/1979) và Gạc Ma (tháng 3/1988) tới những yêu sách chủ quyền
và các hoạt động thực địa gây căng thẳng trên Biển Đông của Trung Quốc ngày
nay.
Trong
một vụ việc gần đây nhất, vào ngày 29/9/2024, lực lượng thực thi pháp luật của
Trung Quốc đã trấn áp, đánh bị thương, tịch thu tài sản của ngư dân Việt Nam
thuộc tàu cá QNg 95739 TS (tỉnh Quảng Ngãi) "trong khi đang hoạt động tại
khu vực quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam".
Biển
Đông và Đường 9 Đoạn
Vào
đầu tháng 12/2024, Trung Quốc và Việt Nam đã tổ chức cuộc họp đầu tiên của cơ
chế đối thoại chiến lược "3 + 3" về ngoại giao, quốc phòng và an
ninh. Sự kiện này không được đăng tải trên các tờ báo lớn của Việt Nam vào thời
điểm đó.
Cơ
chế "3+3" do các quan chức thuộc các bộ ngoại giao, quân đội và công
an của hai nước đồng chủ trì, theo Hoàn Cầu Thời báo, đánh dấu cách thức đối
thoại chiến lược chính thức đầu tiên giữa hai nước trên 3 lĩnh vực này.
Trung
Quốc đã thiết lập cơ chế đối thoại "2+2" về ngoại giao và quốc phòng
với các nước như Myanmar, Nhật Bản, Hàn Quốc, Pakistan và Indonesia nhưng vẫn
chưa thiết lập cơ chế "3+3" với bất kỳ quốc gia nào khác.
Vào
cuối tháng 12/2024, nhiều công ty vũ khí từ 27 quốc gia bao gồm Iran, Israel,
Trung Quốc, Nga, Mỹ đã tham gia trưng bày khí tài quân sự tại Triển lãm Quốc
phòng quốc tế Việt Nam 2024 (Vietnam Defence Expo 2024) tại sân bay Gia Lâm, Hà
Nội.
Những
năm gần đây, Việt Nam cũng đang tìm cách đa dạng hóa các nhà cung cấp, giảm dần
phụ thuộc vào nhà cung cấp truyền thống là Nga, đặc biệt kể từ sau khi Moscow
tiến hành cuộc xâm lược toàn diện Kyiv.
Sự
thay đổi này cho phép các nhà sản xuất vũ khí Trung Quốc, Mỹ và một số nước
khác cạnh tranh để đáp ứng nhu cầu quốc phòng ngày càng tăng của Việt Nam.
Nhưng
giáo sư Carl Thayer, chuyên gia cấp cao về Việt Nam tại Học viện Quốc phòng Úc,
Đại học New South Wales, nhận định trên Reuters hồi tháng 11 rằng Việt Nam nếu
có thỏa thuận với Trung Quốc thì sẽ chỉ giới hạn ở các thiết bị, khí tài phi
chiến đấu như hậu cần, vận tải và quân y.
"Việt
Nam không thể trông cậy vào Trung Quốc về vũ khí quân sự giá trị lớn cho quân đội,
hải quân và lực lượng phòng không - không quân vì nguy cơ Trung Quốc sẽ đình chỉ
mọi thỏa thuận và tiếp tế vào thời điểm căng thẳng," Giáo sư Thayer lí giải.
-----------------------
Tin
liên quan
·
Việt Nam muốn học
Tư tưởng Tập Cận Bình 'nhiều nhất có thể'?
16
tháng 1 năm 2025
·
Tổng Bí thư, Chủ tịch
nước Tô Lâm đi Mỹ, chuyến công du 'củng cố quyền lực mềm'
19
tháng 9 năm 2024
·
Mỹ - Trung cạnh
tranh Nga tại Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam?
18
tháng 12 năm 2024
·
Vì sao ông Tô Lâm
nhanh chóng thăm Trung Quốc ngay sau khi làm tổng bí thư?
18
tháng 8 năm 2024
·
Có gì sau cơ chế đối
thoại chiến lược '3+3' Trung Quốc và Việt Nam vừa thiết lập?
13
tháng 12 năm 2024
No comments:
Post a Comment