Tại
sao Greenland, Canada, Mexico và Panama?
Timothy Snyder - Substack
Trần
Gia Huấn, biên dịch
27/01/2025
https://baotiengdan.com/2025/01/27/tai-sao-greenland-canada-mexico-va-panama/
Lời
người dịch:
Timothy Snyder là giáo sư sử học của trường Đại học Yale, Mỹ. Ông nghiên cứu về
Thế chiến II, Hitler và Stalin, Liên Xô và Đông Âu, đặc biệt là Ukraine. Trong
12 cuốn sách ông viết, có đến 6 cuốn về Ukraine. Ông giải thích cội nguồn của
những xung đột Nga – Ukraine. Ông giành được 25 giải thưởng quốc tế, sử dụng 10
ngôn ngữ Âu châu trong đó có tiếng Nga và Ukraine thành thạo.
Từ
khi Nga xâm lược Ukraine, Snyder đã dành nhiều công sức giúp đỡ Ukraine, trên mọi
lĩnh vực ngoại giao, quân sự, sử học, tranh tụng tại diễn đàn quốc tế. Tôi đã dịch
nhiều bài của ông như: “Chẳng lẽ các ngài định bán đứng Ukraine”; “Playing the
victim – Nằm vạ” bài điều trần trước Hội đồng An ninh Liên Hiệp Quốc. Khi Trump đắc cử, Timothy Snyder nhận
định rằng, Trump là cơ hội duy nhất có thể giúp Nga chiến thắng ở Ukraine.
***
Ở
một khía cạnh nào đó, Trump hoàn toàn ý thức được là ông muốn chết trên chiếc
giường hơn là trong nhà tù. Chiếc giường ấy phải trong Bạch Cung. Đó là điều
nhiều đàn ông mong muốn. Họ vỗ ngực cho rằng mình mạnh mẽ, ám ảnh tinh thần dân
tộc, muốn xóa bỏ những tội danh hình sự, khoa trương chiến thắng vô song, vô địch.
Nhưng
bất hạnh thay, những nhà độc tài thường chỉ đoán định được theo một chiều. Họ
không thể thấy nhiều chiều khác nữa. Bởi vì, họ toàn tâm toàn ý vào bản thân,
tách mình ra khỏi sự kiểm soát chính trị thông thường.
Ý
nghĩa của “America First” là gì? Ở thập niên 1940s hay 2020s, lẽ nào, nước Mỹ một
quốc gia dân chủ đầu tiên trên thế giới phải bắt chước cách lãnh đạo của những
tên độc tài.
Trump
ngưỡng mộ độc tài, sẽ còn rất ngưỡng mộ độc tài, và theo học tấm gương độc tài
để bám lấy quyền lực cho đến hơi thở cuối cùng. Những thứ này chẳng có liên
quan gì đến “America First”.
Quyền
lực tập chung vào tay một người thì rất khó biết điều gì sẽ xảy ra. Nhiều người
ảo tưởng: Sự cai trị của kẻ mạnh sẽ làm thế giới ổn định. Nhưng với tất cả, trừ
những kẻ vỗ ngực cho là mình mạnh, thì đó là tai họa, là hủy diệt.
Hiển
nhiên, ai cũng muốn Trump quan tâm đến lợi ích của Mỹ. Chúng ta còn ước ao
Trump quan tâm đến lợi ích của những quốc gia khác. Đám truyền thông thế giới
huyễn hoặc rằng Trump đang an ủi, đang quan tâm đến tổ quốc mình, nhân dân mình
mà tán gẫu những kỳ vọng vô nghĩa theo từng dòng viết.
Thành
thật mà nói, mọi hành vi và lời nói của Trump không hề liên quan gì đến America
First. Nhiều người ảo tưởng: Trump nói về Greenland, Canada, Mexico, Panama là
Trump quan tâm đến nước Mỹ.
Trump
đã ngồi xổm lên mọi chuẩn mực của đạo đức, pháp luật, ngoại giao, chính trị,
ngôn ngữ, nguyên tắc của một chính khách. Tại sao Trump và MAGA công khai bàn
luận về xây dựng một đế chế Mỹ bao gồm Greenland, Canada, Mexico và Panama?
Trump
tuyên bố khác nhau tùy từng vùng: Đe dọa xâm lược, kiểm soát chính trị với
Mexico và Panama. Áp lực tài chính, không loại trừ khả năng xâm lược lãnh thổ
giành Greenland của Denmark. Đàn áp kinh tế, đe dọa thuế quan, tẩy chay mậu dịch,
vu cáo tội phạm để đổi lấy quyền kiểm soát chính trị của Canada.
Dù
rằng, chúng ta chưa biết Trump định làm gì với bốn quốc gia này, nhưng chúng ta
phải xem xét nghiêm túc hậu quả của những tuyên bố trên. Chúng ta thận trọng
coi “Chủ nghĩa Đế quốc Quái gở” của Trump là một trò đùa. Thế
nhưng, bất kể động cơ của Trump là gì, những điều Trump tuyên bố là là cực kỳ
nguy hiểm cho nhân loại. Nó khiến cho những cuộc
chiến đang xảy ra không thể kết thúc; nó khiến cho các cuộc chiến mới dễ xảy ra
hơn, và tương lai về những cuộc chiến tranh, tranh chấp tài nguyên triền miên,
bất tận. Dưới đây là 5 cách giải thích về hành vi và lời nói của Trump.
1.
Putin và Tập:
Trump đang giúp Putin làm cho cuộc chiến của Nga diễn ra thoải mái hơn. Trump mở
đường cho Tập nếu xâm lược Đài Loan và Biển Đông sẽ được chấp nhận. Bởi vì, trật
tự pháp lý quôc tế dựa trên nền tảng các quốc gia có chủ quyền, và đường biên
giới là bất khả xâm phạm, nay bị xóa bỏ. Trump đã bật đèn xanh cho các đồng sự
rằng: Nguyên tắc này đang bị loại bỏ. (Các vị bên đó cứ việc cạp được
miếng nào thì cạp. Bên này tôi chuẩn bị xơi tái bốn quốc gia lân cận) (*).
Đạo
đức giả khác với chủ nghĩa hư vô. Bằng cách ủng hộ một đế chế Mỹ bạo lực, Trump
đang đánh tín hiệu: Không có trật tự pháp lý quốc tế. Tệ hơn nữa, Trump và MAGA
đang lặp lại tất cả những gì Putin lảm nhảm trong hơn một thập niên qua: Biên
giới là không có thật; những người bên kia đang khát khao, ao ước được chúng ta
qua cai trị; luật pháp không áp dụng cho các siêu cường. Trump đang mở đường
cho Nga và Trung Quốc.
Mọi
lập luận được cả thế giới ủng hộ Ukraine, chống Nga, ủng hộ Đài Loan chống
Trung Quốc đang bị loại bỏ. Moscow và Bắc Kinh hiểu rất rõ công lao của Trump.
Câu hỏi duy nhất ở đây là, Trump cố tình hay vô tình trở thành cảm tình viên
cho Putin và Tập. Theo ý kiến cá nhân, thì Trump ý thức rõ việc mình làm. Trump
ban hành những chính sách quyết liệt, tranh đấu với bạn bè và đồng minh, nhưng
lại mở cửa tạo điều kiện thuận lợi cho địch thủ.
2. Musk: Rất
quan trọng để những người ủng hộ Trump tin rằng Trump mới là người thực sự nắm
quyền, nên Trump tỏ ra lập dị hơn Musk nhiều. Những ngày gần đây, Musk tuyên bổ
chỉ có đảng cực hữu mới cứu nổi nước Đức. Musk kêu gọi giải tán chính phủ Anh
quốc, và muốn chỉ định ai là người lãnh đạo các đảng cấp tiến Anh. Hành động và
lời nói của Musk khá giống Trump. Musk kêu gọi những người ủng hộ ở Âu châu tìm
cách phá vỡ mọi liên minh với Mỹ, và giải tán Liên hiệp Âu châu. Đây là những
điểm mà cả Moscow và Bắc Kinh rất mong đợi.
Nhiều
người tin rằng, với số tiền Musk sở hữu, Musk sẽ đạt được mục đích. Nếu chúng
ta nhìn nhận Musk như một cá thể, Musk tự nhận rằng ông có một sức mạnh đặc biệt
có khả năng lật đổ mọi chính phủ trên khắp thế giới. Musk từng tuyên bố: “Tôi
có thể tổ chức đảo chính bất cứ ai tôi muốn”. Còn nếu chúng ta nhìn Musk
là một đồng – tổng thống, thì Musk đang can thiệp vào chính trị nội bộ của quốc
gia khác, một cách công khai, mang đậm tính đế quốc.
Cũng
giống như Trump, Musk chưa bao giờ đưa ra bằng chứng cho thấy quan điểm của
Musk là vì lợi ích của Mỹ, hay quan tâm đến những thay đổi trên thế giới ảnh hưởng
đến đời sống của người Mỹ theo bất cứ cách nào. Musk công khai sử dụng quyền lực
cho mục đích riêng. Trong tình huống này, Trump thực sự có ít quyền lực hơn
Musk.
Về dài hạn, những thiết kế của Musk đối
với Âu châu và thế giới còn độc ác hơn cả Trump đối với Greenland. Chủ nghĩa đế quốc
hùng biện của Trump, đã giúp đánh lạc hướng chủ nghĩa đế quốc thực sự của Musk.
Rất có thể, Musk đứng sau những lời hùng biện của Trump. Chúng ta thử đoán xem
ai đã thì thầm vào tai Trump rằng Greenland và Canada có nguồn tài nguyên quý
hiếm lớn nhất thế giới. Có phải Trump tự đọc được? Những lời hùng biện của Musk
về Canada ít được chú ý, nhưng gay gắt hơn Trump rất nhiều.
3. Người được đề
cử: Trump là một tay lão luyện gây ồn ào để lạc hướng truyền
thông. Trump cần làm như vậy, bởi vì những người Trump đề cử vào những vị trí
chịu trách nhiệm về an ninh quốc gia đều không đủ năng lực; thậm chí, rất tệ hại.
Thật lố bịch, khi đề cử Tulsi
Babbard lãnh đạo tình báo quốc gia. Pete Hegseth nắm giữ bộ quốc
phòng. Kash Patel lãnh đạo FBI. Những con người này không đủ năng lực.
Tệ hơn nữa, họ kém hơn cả sự kém cỏi nhất. Lập trường của họ là phá hủy mọi trật
tự pháp lý. Gabbard không làm gì ngoài việc bảo vệ Putin và Assad. Hegseth tin
rằng nước Mỹ nên tổ chức một cuộc thánh chiến chống lại chính mình. Patel lập
luận về việc bắt giữ công dân Mỹ khi họ bộc lộ quan điểm chính trị.
Qua
những phiên điều trần, chúng ta suy nghĩ về hậu quả của Mỹ và thế giới sẽ như
thế nào nếu những người này điều hành những định chế quyền lực nhất thế giới trở
nên bạo lực. Tất cả những lời bàn tán om xòm về Greenland đều che chắn cho họ,
làm sao nhãng giới truyền thông, làm hỗn loạn trở nên bình thường. Những người
này sẽ gây ra những xung đột trong nước Mỹ, mở cửa cho Nga và Trung Quốc mặc sức
bành trướng. Và như vậy, chủ nghĩa đế quốc Mỹ khoa trương của Trump tạo điều kiện
cho chủ nghĩa đế quốc thực sự của Nga và Trung Quốc phát triển.
4. Tìm kẻ thù: Trump
tuyên bố phá hủy mọi trật tự thế giới vừa giúp Putin và Tập tự do bành trướng,
vừa tạo ra một bài kiểm tra về lòng trung thành. Bất cứ ai muốn dưới trướng
Trump, phải ủng hộ cuồng nhiệt những ý tưởng ngông cuồng đòi chiếm Greenland,
Canada, Mexico, Panama, hoặc phải im lặng. Chưa biết Trump có ra tay chiếm
Greenland, Canada, Mexico hay Panama không, nhưng bất kể ai phản đối, chỉ ra đó
là hư vô, là phá hoại, là hủy diệt, sẽ bị coi là kẻ thù. Nền chính trị của
Trump đặt trên nền tảng bạn và thù. Những ảo tưởng đế quốc có thể được sử dụng
như một thủ đoạn chính trị để tìm ra những ai không trung thành với Trump.
5.
Khoáng sản: Những
ngưởi đang tìm kiếm nguồn khoáng sản cho Mỹ đều để mắt tới Greenland và Canada.
Chiếm lấy hai lãnh thổ này có phải là một ý tưởng hay. Sẽ có ý nghĩa hơn, công
bằng hơn, thuận lợi hơn, nếu duy trì các liên minh hiện tại của Mỹ với Canada
và Liên hiệp Âu châu. Còn xâm lược và đe dọa có thể vĩnh viễn làm cho Mỹ không
thể tiếp cận được nguồn tài nguyên giá trị này. Họ sẽ thay đổi trật tự thế giới
hiện tại, mọi quốc gia bao gồm cả Mỹ trở nên vô cùng tồi tệ. Các lời đe dọa
Canada và Greenland có lợi cho Nga nhằm thâu tóm quyền kiểm soát Bắc cực.
Trump
tạo ra những cuộc cãi vã, bất đồng triền miên giữa các đồng minh phương Tây;
Trump coi thường luật pháp quốc tế, khiến Putin rảnh tay thao túng. Một sự thật
phũ phàng là cả thế giới này mơ ước chinh phục Bắc cực để giành nguồn tài
nguyên vô tận, nhưng đây là một chính sách tồi tệ. Với tình trạng khí hậu toàn
cầu thì các nguồn tài nguyên phải đóng băng, phải nằm lại trong lòng đất, nếu
chúng ta còn muốn có cơ hội để sống sót.
Ngay
cả khi Greenland và Canada nằm trong tay Mỹ, một thế lực đế quốc đen tối nào
đó, những nguồn tài nguyên mà Mỹ thèm muốn chỉ có thể khai thác được khi trái đất
nóng lên và tan băng. Những người muốn thu lợi đang tưởng tượng mình trở nên
giàu có trong một nước Mỹ tràn ngập lụt lội và cháy rừng ở những nơi đông dân
cư như Asheville hay Los Angeles. Khát vọng kiểm soát nguồn tài nguyên này là một
thảm họa lớn, một kế hoạch phá hủy thế giới chỉ vì lợi nhuận của một số ít người.
Đây chính là logic mà chúng ta tin vào lời Trump nói.
_______
(*) Diễn ngôn của
người dịch cho dễ hiểu, tác giả không viết nguyên văn như vậy.
January
26, 2025 – ngày cuối Giáp Thìn, chuẩn bị đón Ất Tỵ
No comments:
Post a Comment