Máy bay chiến đấu mới
của Trung Quốc thực sự báo hiệu điều gì?
Benjamin Jensen
| Foreign Policy
Nguyễn
Thị Kim Phụng, biên dịch
23/01/2025
Các
quốc gia thường tiết lộ vũ khí chiến tranh mới trong thời bình để thay thế cho
các cuộc đối đầu quân sự trực tiếp hơn.
Vào
ngày 26/12/2024, ngày sinh của Mao Trạch Đông, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ)
đã công bố một máy bay tàng hình mới. Được gọi là J-36, máy bay này kết hợp khả
năng tàng hình với khả năng tải trọng lớn, cho phép thực hiện cả nhiệm vụ không
đối không và không đối đất trên phạm vi rộng với tốc độ siêu thanh. Những tính
năng này khiến nó trở thành thách thức đáng gờm đối với các hệ thống phòng
không hiện đại.
VIDEO
:
Máy
bay chiến đấu mới của Trung Quốc thực sự báo hiệu điều gì?
https://www.youtube.com/watch?v=yVjLKhJcX0c
Chiếc
máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu của Trung Quốc đã làm dấy lên những quan ngại
mới về tiến bộ của Bắc Kinh trong cuộc chạy đua vũ trang đang diễn ra. Chiếc
máy bay được công bố vào thời điểm Mỹ đã cắt giảm đầu tư vào các máy bay thống
trị trên không thế hệ tiếp theo theo ngân sách quốc phòng mới nhất của mình. Đối
với các nhà hoạch định quân sự Mỹ, diễn biến này làm phức tạp đáng kể các kịch
bản tác chiến, đặc biệt là ở Eo biển Đài Loan, nơi khả năng phản công và đánh
chặn được tăng cường của Trung Quốc sẽ đòi hỏi việc triển khai nhanh chóng các
tài sản tình báo và phòng thủ bổ sung. Sự thay đổi năng lực như vậy cũng đòi hỏi
Mỹ phải đánh giá lại chiến lược trên không của mình ở Ấn Độ Dương-Thái Bình
Dương.
Việc
ra mắt máy bay J-36 đánh dấu một cột mốc quan trọng trong cuộc cạnh tranh giữa
các siêu cường đang diễn ra giữa Washington và Bắc Kinh. Chiến tranh Lạnh mới
đang ngày càng được định hình bởi sự cạnh tranh về công nghệ. ĐCSTQ không chỉ
tìm cách thống trị các công nghệ thương mại cốt lõi như xe điện và trí tuệ nhân
tạo, mà còn muốn có sự hợp nhất quân sự-dân sự sâu rộng hơn để hỗ trợ khả năng
của Bắc Kinh trong việc sao chép chiến lược bù trừ thời Chiến tranh Lạnh, trong
đó lợi thế công nghệ làm thay đổi cán cân quân sự.
Cũng
có lý do để tin rằng chiếc máy bay mới của Trung Quốc chính là một tín hiệu gửi
đến Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump và chính quyền của ông nhằm chống lại những
lời đe dọa về thuế quan, đồng thời phô trương sức mạnh quân sự để đối đầu với
ngoại giao kinh tế. Sự thật là Bắc Kinh không còn lựa chọn nào khác để chống lại
chính sách ngoại giao cưỡng ép mới của Mỹ. Từ cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào
tháng 11 năm ngoái đến nay, Trung Quốc đã hạ thủy một trong những tàu chiến đổ
bộ lớn nhất thế giới, tiến hành chiến dịch hải quân lớn nhất trong nhiều thập kỷ,
cũng như công bố một nền tảng tình báo và chỉ huy và kiểm soát trên không mới.
Khi đội ngũ chính sách đối ngoại mới của Trump nhậm chức, họ nên xem xét những
biện pháp này theo đúng bản chất của chúng: một quốc gia đang mặc cả từ vị thế
yếu kém và có lẽ sẽ dễ chấp nhận rủi ro và hành động liều lĩnh hơn. Bằng cách kết
hợp sự chuẩn bị quân sự với các chiến lược kinh tế và ngoại giao, Mỹ có thể chống
lại các nước cờ công nghệ của Trung Quốc trong khi giảm thiểu rủi ro của các
tranh chấp bị quân sự hóa.
Việc
tiết lộ các khả năng quân sự mới tuân theo một mô hình hợp lý trong ngoại giao.
Như đã nêu trong một báo cáo gần đây từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc
tế, các quốc gia thường tiết lộ một vũ khí chiến tranh mới trong thời bình để
thay thế cho các cuộc đối đầu quân sự trực tiếp hơn. Bằng cách thể hiện sức mạnh
quân sự của mình, các quốc gia đặt cược rằng đối thủ của họ sẽ tránh leo thang.
Việc tiết lộ các công nghệ mới là một hình thức mặc cả cưỡng ép giữa các quốc
gia.
Trump
đã đe dọa áp thuế và hứa sẽ chống lại Trung Quốc. Và J-36 có thể được cho là đối
trọng cưỡng ép của lời đe dọa này. Suy cho cùng, việc Trung Quốc đe dọa bán
trái phiếu kho bạc Mỹ vừa rỗng tuếch vừa tự chuốc lấy thất bại, và mỗi lần
Trung Quốc tìm cách thao túng thương mại và từ chối xuất khẩu các khoáng sản
quan trọng, họ lại tạo ra động lực thị trường khiến các nước khác tìm kiếm nguồn
cung thay thế.
Trong
bối cảnh này, chiếc máy bay mới không phải là hành động của một siêu cường, mà
thay vào đó cho thấy một điểm yếu chiến lược. Nó cũng mở ra một cửa sổ rủi ro
gia tăng cho đội ngũ của Trump, vì Trung Quốc có khả năng tiếp tục phô trương sức
mạnh quân sự của mình. Và hành động phô trương sức mạnh có thể dẫn đến các cuộc
khủng hoảng quốc tế và các tranh chấp bị quân sự hóa.
Ví
dụ, Trung Quốc có thể tiếp tục các cuộc xâm nhập mạng quy mô lớn như các cuộc tấn
công gần đây nhắm vào cơ sở hạ tầng viễn thông, Bộ Tài chính, và các trung tâm
hậu cần quan trọng của Mỹ. Hoặc Bắc Kinh có thể cho Washington thấy giới hạn của
việc Mỹ gia tăng áp lực quân sự thông qua tín hiệu công nghệ. Đúng vào tuần mà
thế giới nhìn thấy hình ảnh chiếc máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu của Trung Quốc,
trên mạng cũng xuất hiện thêm các video về đợt huấn luyện của Quân đội Giải
phóng Nhân dân (PLA) với máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất, tương tự
như những máy bay được sử dụng rộng rãi ở Ukraine.
Rủi
ro là có thể kiểm soát được. Với nền kinh tế Trung Quốc trì trệ và dân số suy
giảm, chính quyền Trump cần tránh gây thêm sức ép lên các nhà lãnh đạo ở Bắc
Kinh đến mức mà hành vi chấp nhận rủi ro trở nên hợp lý. Việc dồn một kẻ tuyệt
vọng vào chân tường là một ván cược có rủi ro cao. Kẻ đó hoặc sẽ lùi bước hoặc
sẽ phản công. Đúng là Mỹ nên đứng lên chống lại Trung Quốc, nhưng nên làm vậy một
cách công khai và cân bằng thông qua ngoại giao khủng hoảng và can dự ở nhiều cấp
độ.
Cơ
hội rất rõ ràng. Bằng cách tiết lộ một máy bay chiến đấu mới – dù chỉ là sao
chép năng lực đã được chứng minh của Mỹ – Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã để
lộ hết bài của mình. Các mối đe dọa kinh tế có nhiều khả năng ảnh hưởng đến việc
ra quyết định ở Bắc Kinh hơn là các mối đe dọa quân sự. Khi chính quyền mới của
Trump nhậm chức, họ cần một chiến lược Trung Quốc toàn diện để vượt qua những
chia rẽ về bộ máy trong doanh nghiệp an ninh quốc gia hiện tại của Mỹ. Thay vì
trực tiếp phản ứng với từng tín hiệu quân sự, chính quyền Trump nên lựa chọn một
cách tiếp cận gián tiếp hơn, kết hợp các hoạt động kinh tế và hành pháp với các
nỗ lực giúp lực lượng Mỹ và quân đội đồng minh phối hợp hiệu quả, cũng như thiết
lập một khuôn khổ để quản lý khủng hoảng.
Đầu
tiên, chính quyền Trump mới nên ưu tiên xây dựng một kế hoạch liên ngành toàn
diện để chống lại ĐCSTQ, một kế hoạch xem sức mạnh quân sự, dù quan trọng,
nhưng chỉ là công cụ bổ trợ chứ không phải là công cụ chính. Dựa trên khuôn khổ
này, chính quyền nên triển khai các công cụ kinh tế và hành pháp mới nhắm vào
các điểm yếu quan trọng của Trung Quốc.
Về
mặt quân sự, thế trận lực lượng và việc hợp tác với các đối tác sẽ quan trọng
hơn là cố gắng giành lợi thế thông qua công nghệ quân sự tiên tiến. Chính quyền
Trump cần phải trấn an các đối tác và đồng minh trong khi xây dựng khả năng
tương tác sâu rộng để đảm bảo lực lượng Mỹ có thể chiến đấu cùng các quốc gia
dân chủ ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Chiến lược nên tập trung vào hậu cần tác
chiến, trao đổi dữ liệu tình báo và dữ liệu mục tiêu giữa các đồng minh, và xây
dựng kho vũ khí chính như tên lửa không đối không và tên lửa chống hạm. Thế trận
lực lượng và hợp tác với các đối tác cũng quan trọng như việc triển khai công
nghệ quân sự tinh vi.
Thứ
hai, chính quyền Trump phải thiết lập một hệ thống có chủ đích và có cấu trúc
rõ ràng cho quản lý khủng hoảng và liên lạc ngoại giao. Để giảm nguy cơ leo
thang ngoài ý muốn, Washington nên ưu tiên phát triển các kênh liên lạc vững chắc
với Bắc Kinh. Các cuộc đối thoại quân sự thường xuyên và các cơ chế ngoại giao
khủng hoảng là cần thiết để ngăn ngừa hiểu lầm và tạo cơ hội hạ nhiệt các điểm
nóng tiềm ẩn, chẳng hạn như ở Eo biển Đài Loan. Cách tiếp cận hai hướng này –
cân bằng giữa răn đe và ngoại giao – là rất quan trọng để quản lý cuộc cạnh
tranh giữa các siêu cường một cách có trách nhiệm, khi các cuộc khủng hoảng giữa
Mỹ và Trung Quốc có khả năng xảy ra nhiều hơn chứ không phải ít hơn.
Hơn
nữa, chính quyền Trump nên kết hợp các cuộc diễn tập khủng hoảng vào kế hoạch
chiến lược của mình, phản ánh các kế hoạch chiến tranh và các bài diễn tập nhiệm
vụ được quân đội sử dụng. Các cuộc tập trận như vậy sẽ phơi bày các điểm yếu
trong cách tiếp cận hiện tại của doanh nghiệp an ninh quốc gia và tăng cường khả
năng sẵn sàng. Kết hợp liên lạc khủng hoảng chủ động với các cuộc tập trận chiến
lược sẽ là chìa khóa để vượt qua những thách thức phía trước.
Thứ
ba, đội ngũ của Trump cần đảm bảo có các biện pháp phủ nhận và phòng thủ đáng kể
để hỗ trợ cho bất kỳ chiến lược chống Trung Quốc mới nào. Các biện pháp này sẽ
làm tăng cái giá nếu Trung Quốc sử dụng các chiến dịch tấn công mạng và chiến dịch
gián điệp kinh tế một cách trắng trợn, như được nêu trong khái niệm răn đe nhiều
lớp của Ủy ban Nghiên cứu Chiến lược Không gian mạng Mỹ. Chúng có thể bao gồm
việc tăng cường các mục tiêu chống lại các chiến dịch tiên tiến như Salt
Typhoon và chia sẻ thông tin tình báo hiệu quả hơn với khu vực tư nhân để xác định
các mối đe dọa trong tương lai.
Bằng
cách thừa nhận thời điểm này vừa là cảnh báo vừa là cơ hội, Washington có thể
duy trì tính cạnh tranh mà không vô tình đẩy Bắc Kinh vào vòng xoáy leo thang
nguy hiểm. Điểm này đặc biệt quan trọng vì các nhà hoạch định và nhà lý luận của
PLA nghĩ rằng họ có thể kiểm soát được khủng hoảng. Nhưng niềm tin đó lại không
được lịch sử ủng hộ.
------------------
Benjamin
Jensen
là nghiên cứu viên cấp cao tại Ban Quốc phòng và An ninh thuộc Phòng thí nghiệm
Tương lai của Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế và là Giám đốc về Công
nghệ Mới nổi tại Trường Chiến tranh Tiên tiến, Đại học Thủy quân Lục chiến Mỹ. Ơ
Yasir
Atalan,
nghiên cứu viên dữ liệu tại Phòng thí nghiệm Tương lai của Trung tâm Nghiên cứu
Chiến lược và Quốc tế, đã đóng góp cho bài viết này.
No comments:
Post a Comment