Bảo
vệ môi trường vùng Bắc Cực: Một nhiệm vụ bất khả thi ?
Trọng
Nghĩa -
RFI
Đăng ngày: 20/05/2021 - 14:35
https://www.rfi.fr/vi/ph%C3%A2n-t%C3%ADch/20210520-bao-ve-moi-truong-bac-cuc-nhiem-vu-bat-kha-thi
Nhân hội nghị thường kỳ hai năm một lần mở ra vào
hôm nay, 20/05/2021, tại Iceland, tám quốc gia giáp giới với Bắc Cực tập hợp
trong Hội Đồng Bắc Cực
bàn thảo về hợp tác nhằm bảo vệ một khu vực đang bị hiện tượng khí hậu
nóng lên đe dọa. Giới quan sát nhìn chung đều cho rằng mục tiêu kể trên sẽ là một
nhiệm vụ bất khả thi, trong bối cảnh vùng cực bắc của Trái đất đang bị những lợi
ích kinh tế và địa chính trị của các cường quốc khuấy động.
Diện tích băng Bắc
Cực suy giảm mạnh trong hơn 20 năm qua. Trong ảnh là bản đồ so sánh diện tích bề
mặt băng Bắc cực trong giai đoạn 1979-2000, và hai năm 2005, 2007. Ảnh
Wikipedia
Trong chương trình nghị sự chính thức, tám nước thành viên Hội Đồng Bắc
Cực (bao gồm Iceland, Nga, Mỹ, Đan Mạch, Canada, Na Uy, Thụy Điển và Phần Lan)
sẽ bàn về các vấn đề như khí hậu ngày càng nóng lên nhanh chóng trong khu vực,
các điều kiện phát triển giao thông hàng hải và khai thác tài nguyên được dễ
dàng hơn nhờ hiện tượng băng tan, tương lai của cư dân địa phương.
Các chủ đề này không có gì mới, và ngay từ năm
1991, các nước thành viên của Hội Đồng đã từng thông qua một “Chiến lược bảo vệ
môi trường Bắc Cực”. Thế nhưng, từ đó đến nay, cho dù khu vực phía bắc vĩ
tuyến 60 đang ngày càng bị hâm nóng thêm, làm tan lớp băng che chở các nguồn
tài nguyên đang càng lúc càng bị khai thác nhiều hơn, các nước trong vùng hầu
như vẫn không làm gì, hay có làm thì làm rất ít.
Đối với giới chuyên gia nghiên cứu về Bắc Cực,
được nhật báo Pháp Les Echos ngày 20/05/2021 trích dẫn, môi trường khu vực này
rõ ràng là đã biến đổi đến mức không còn có thể đảo ngược được nữa, với những hệ
quả rất đáng ngại.
Vào cuối năm 2020 vừa qua, Rick Thoman, nhà
khí hậu học tại Đại Học Fairbanks (Alaska), đã khẳng định: “Không còn bất kỳ một
sự mơ hồ nào cả. Đà chuyển đổi Bắc Cực thành một vùng ấm hơn, ít đóng băng hơn
và bị biến đổi về mặt sinh học, đã thực sự bắt đầu”.
Báo cáo thường niên lần thứ 15 của Cơ Quan
Quan Sát Đại Dương và Khí Quyển Mỹ (NOAA), ghi nhận sự gia tăng nhiệt độ trong
sáu năm gần đây đều cao hơn so với mức trung bình của những gì được quan sát từ
năm 1981 đến 2010. Năm 2020 chẳng hạn, đã nổi lên thành năm “nóng” kỷ lục đứng
hàng thứ hai được ghi nhận tại Bắc Cực, nóng hơn đến 1,9 độ C so với mức trung
bình của giai đoạn 1981-2010. Tại vùng Siberia của Nga, mức chênh lệch này thậm
chí còn cao hơn so với mức “bình thường”: + 3 đến + 5 độ.
Hệ quả của hiện tượng nóng lên này đã được biết
rõ. Đã có hơn 9 triệu ha rừng bị cháy trong năm ngoái, một con số
chưa từng thấy. Nhiệt độ nóng lên đã tạo điều kiện cho thảm thực vật sinh sôi nảy
nở, một loại chất dễ cháy rất tai hại cho các khu rừng taiga (hay rừng cây lá
kim). Theo báo cáo kể trên, hơn một phần ba vùng
"lãnh nguyên" (toundra) đã chuyển sang màu xanh lá cây trong một
vài thập kỷ, và phần lớn trong số đó đã chuyển sang màu nâu do các đám cháy.
Một hệ quả khác của sự gia tăng nhiệt độ là tốc
độ băng tan ngày càng nhanh. Từ tháng 9/2019 đến tháng 8/2020, chỏm băng duy nhất
còn lại ở Greenland đã tan nhiều băng hơn mức trung bình quan sát được từ năm
1981 đến năm 2010. Khối lượng nước xuất phát từ các tảng băng bị tan đã được
thêm vào khối lượng nước của các đại dương và làm mực nước biển dâng cao.
Tại cuộc họp thường niên vừa qua của Diễn Đàn
Kinh Tế Thế Giới, ông Gail Whiteman, giám đốc Trung Tâm Phát Triển Bền vững
Pentland thuộc Đại học Lancaster (Anh Quốc), đã cảnh báo: “Bắc Cực là một phong
vũ biểu về rủi ro đe dọa toàn cầu. Những gì xảy ra ở đó đang lan rộng ở
nơi khác”.
Vấn đề đặt ra là phản ứng của chính quyền các
nước đối với những nguy cơ này dường như rất yếu. Julien Rochette, giám đốc
chương trình đại dương tại Viện Phát Triển Bền Vững và Quan Hệ Quốc Tế (Iddri)
tại Pháp, giải thích: “Các nước rõ ràng là đã nghe khuyến cáo của giới khoa học
là cần phải bảo vệ môi trường Bắc Cực. Thế nhưng các lời khuyên này hầu như
không ra khỏi các bộ Môi Trường, trong lúc các bộ Quốc phòng hay Công Nghiệp lại
có những ưu tiên khác”.
Một vấn đề nhức nhối khác là không giống như
Nam Cực, được Hiệp ước Madrid bảo vệ từ năm 1991, không gian thiên nhiên bao la
tạo thành vùng Bắc Cực không được bất kỳ hiệp ước nào bảo vệ.
***
CÁC NỘI DUNG LIÊN
QUAN
Mỹ
không muốn thấy Trung Quốc hoành hành ở Bắc Cực như tại Biển Đông
Bắc
Cực : Từ miền đất khắc nghiệt thành vùng cạnh tranh ảnh hưởng kinh tế
No comments:
Post a Comment