NỘI
DUNG :
Bắc Cực: Từ miền đất khắc nghiệt thành vùng cạnh tranh ảnh hưởng
kinh tế
Anh Vũ
- RFI
.
Bắc
Cực: Căng thẳng bao phủ cuộc gặp Mỹ-Nga đầu tiên trước thượng đỉnh Biden-Putin
Trọng Nghĩa
- RFI
=====================================================
.
.
Bắc Cực: Từ miền đất khắc nghiệt thành vùng cạnh tranh ảnh hưởng
kinh tế
Anh
Vũ -
RFI
Đăng ngày: 19/05/2021 - 14:18
Hôm nay, 19/05/2021, tại Raykjavik cuộc họp Hội Đồng
Bắc Cực diễn ra với sự tham gia của đại diện các nước Canada, Đan Mạch, Phần
Lan, Iceland, Na Uy, Nga, Thụy Điển và Hoa Kỳ. Vùng lãnh thổ rộng lớn chỉ có 4
triệu dân sống trong điều kiện khí hậu cực kỳ khắc nghiệt ở cực bắc này bỗng chốc
trở thành miền đất hứa và thành khu vực cạnh tranh địa chính trị quan trọng.
Tàu phá băng mở đường
cho tàu hàng Nga tại cảng Alexandra Land, gần Nagurskoye, Nga trong vùng Bắc Cực,
ngày 17/05/2021. AP - Alexander Zemlianichenko
Những ai có quyền
chủ quyền chính ở Bắc Cực ?
Tám nước thành viên của Hội Đồng Bắc Cực
đều có phần lãnh thổ ở vùng cực bắc địa cầu. Nhưng chỉ có 5 trong số
này, gồm Hoa Kỳ với Alaska, Nga, Canada, Na Uy và Đan Mạch, nhờ Groenland,
có duyên hải Bắc Cực. Công ước của Liên Hiệp Quốc về luật biển chia cắt
thành các vùng lãnh thổ, theo những quy chế khác nhau. Có các vùng lãnh hải
cách bờ 12 hải lý tạo thành vùng chủ quyền của mỗi nước.
Tại đó, chỉ có tàu của những nước ven bờ có thể
đi lại, tàu bè các nước khác phải trả tiền thuế hải quan và phải được hộ tống để
đi qua. Ngoài ra còn có các « vùng đặc quyền kinh tế », trong
phạm vị 200 hải lý, là nơi quốc gia ven bờ có các quyền chủ quyền về khai thác
và sử dụng nguồn tài nguyên, nhưng đó cũng là nơi các tàu bè có thể đi lại tự
do.
Khi các vùng lãnh thổ đó được phân giới, còn lại
một vùng được gọi là đại dương trung tâm Bắc Cực, không thuộc sở hữu của ai.
Nhiều nước ngoài Hội Đồng Bắc Cực, như Trung
Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ và Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất hay cả LH Châu Âu
cũng quan tâm đến vùng Bắc Cực. Dù các nước này không có đất ở tại chỗ nhưng họ
có nhiều cách để gây ảnh hưởng, chủ yếu qua các đầu tư.
Tại sao vùng đất
này lại hấp dẫn nhiều nước ?
Trước tiên đó là bởi tiềm năng kinh tế của nó.
Bắc Cực là nơi có nguồn tài nguyên thiên nhiên khá dồi dào, như dầu lửa, khí đốt,
hải sản, nguồn nước ngọt…. Trên khía cạnh công nghiệp, vận tải, viễn thông hay
nghiên cứu không gian, Bắc Cực có nhiều lợi thế khi nằm ở ngay trung tâm bán cầu
bắc, giữa khu vực Bắc Mỹ, Châu Âu và Đông Bắc Á.
Vấn đề đòi hỏi lãnh thổ được đặt trong khuôn
khổ luật biển, theo đó có thể mở rộng vùng đặc quyền kinh tế ra 350 thay vì 200
dặm biển, nếu như quốc gia đó có thể chứng minh được vùng thềm lục địa của
mình. Nga, Canada, Na Uy và Đan Mạch có thể nộp đòi hỏi chủ quyền của
mình lên Liên Hiệp Quốc theo hướng này. Các nước này vẫn thường xuyên làm như vậy
và một số yêu sách chồng chéo lên nhau, nhưng dù sao cũng chưa xảy ra tranh chấp
lớn nào.
Hoa Kỳ là nước không phê chuẩn công ước trên
nên họ không thể có đòi hỏi này.
Một trở ngại lớn ở Bắc Cực liên quan đến các
tuyến đường hàng hải. Theo các chuyên gia về Bắc Cực, có hai cách diễn giải
khác nhau có thể gây ra căng thẳng. Canada và Nga coi các tuyến tàu bè đi
qua vùng biển của các nước đều phải bị đánh thuế hải quan và hộ tống. Còn theo Hoa
Kỳ và Châu Âu thì đó là những vùng biển quốc tế, đi lại tự do giống như quy chế
của kênh Suez chẳng hạn. Những bất đồng quan điểm này cứ tích tụ lại cùng với
những căng thẳng địa chính trị.
Điểm nóng mới
trong căng thẳng Nga và Hoa Kỳ
Hiện tượng băng tan mạnh do khí hậu trái đất ấm
lên đã giúp việc tiếp cận các mỏ khí đốt nằm dưới đáy đại dương được dễ dàng
hơn. Tuyến đường hàng hải được hình thành có thể trở thành huyết mạch quan trọng
trong trao đổi thương mại thế giới. Đó là những yếu tố làm nảy sinh cuộc
đua tranh đòi hỏi chủ quyền lãnh thổ.
Trong nhiều tuần qua, các dấu hiệu căng thẳng
liên tiếp xuất hiện trên cả khía cạnh kinh tế cũng như quân sự. Sau sự kiện
kênh Suez bị tắc nghẽn hồi tháng Ba năm nay, Nga đã tán dương những nguồn lợi của
« tuyến đường phương Bắc » của họ cùng với những dự án đầy tham vọng ở
Bắc Cực sẽ mang lại viễn ảnh mới về tuyến đường thương mại Âu – Á.
Cuộc
họp tại Iceland hôm nay báo hiệu sẽ căng thẳng.
Mátxcơva không giấu tham vọng kiểm soát khu vực mà ngoài Nga ra còn có 7 nước
khác có phần lãnh thổ. Hoa Kỳ chắc chắn không thấy dễ chịu gì khi chứng kiến sự
gia tăng sức mạnh quân sự ở cách lãnh thổ Alaska của mình có vài trăm km.
Đến dự cuộc họp, ngoại trưởng Serguei Lavrov
chắc chắn sẽ nhắc lại những quyết tâm mà tổng thống Nga Vladimir Putin nung nấu
từ 5 năm qua, đó là công trường rộng lớn cho tuyến đường hàng hải dọc theo bờ
biển Bắc Cực, đang ngày càng trở nên dễ dàng đi lại nhờ hiện tượng tan băng. Dự
tính từ nay đến 2025, tuyến đường này sẽ chuyên chở một khối lượng hàng hóa 80
triệu tấn.
Tổng thống Nga đã tăng cường sự hiện diện quân
sự của Nga trong vùng Bắc Cực bằng việc mở lại các căn cứ quân sự của thời Liên
Xô nhằm bảo đảm nước Nga phải chiếm phần chính về lãnh thổ cũng như nguồn tài
nguyên trong 8 nước có chủ quyền trong khu vực đại dương nhỏ bé ở Bắc Cực. Cần
biết là 80% lượng khí đốt của Nga cung cấp cho các nước châu Âu được khai thác
từ vùng đất lạnh nhất địa cầu này. Ngoài ta khoảng 90% khoáng sản như Nikel,
Cobalt, 60% đồng, 95% platine và đất hiếm khác của Nga đều có xuất xứ từ Bắc Cực.
Vùng Bắc Cực này chiếm tỷ trọng 1/5 xuất khẩu và 10% GDP của Nga.
Thứ Hai đầu tuần này, ngoại trưởng Nga Serguei
Lavrov đã tố cáo NATO và Na Uy manh nha ý đồ lấn chiếm Bắc Cực. Ông khẳng
định đó là vùng ảnh hưởng kinh tế chính đáng mà Nga có quyền bảo vệ. Lãnh đạo
ngoại giao Nga chỉ trích việc Hoa Kỳ hồi tháng Hai năm nay đã đưa máy bay ném
bom chiến lược đến tập luyện ở Na Uy cũng như hồi năm ngoái đã cho triển khai
tàu chiến ở biển Barent, trong vùng đặc quyền kinh tế của Nga. Đáp lại, hôm thứ
Ba , ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken kêu gọi Nga tránh quân sự hóa Bắc Cực.
Giới quan sát đánh giá, Bắc Cực là một trắc
nghiệm cho quan hệ Mỹ-Nga, trước cuộc gặp thượng đỉnh Biden-Putin, có thể sẽ diễn
ra trong tháng 6 tới đây.
=================================================
.
.
Bắc
Cực: Căng thẳng bao phủ cuộc gặp Mỹ-Nga đầu tiên trước thượng đỉnh Biden-Putin
Trọng
Nghĩa -
RFI
Đăng ngày: 19/05/2021 - 13:39
Bên lề cuộc họp ngoại trưởng các nước thành viên Hội Đồng Bắc Cực tại
Reykjavik, thủ đô Iceland, hai lãnh đạo ngành ngoại giao Mỹ và Nga sẽ gặp nhau
vào tối nay 19/05/2021. Hai bên được cho là sẽ xác nhận một hội nghị thượng đỉnh
Joe Biden-Vladimir Putin dự trù tổ chức vào tháng 6 tới đây. Giới phân tích đặc
biệt ghi nhận không khí căng thẳng giữa hai bên, cụ thể là trên vấn đề Bắc Cực.
Một hệ thống tên lửa
phòng không của Nga tại một căn cứ quân sự Alexandra Land ở Bắc Cực, ngày
17/05/2021. AP - Alexander Zemlianichenko
Theo ghi nhận của hãng tin Pháp AFP, phát biểu
khi mới đặt chân xuống Iceland, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken dường như muốn
biến Bắc Cực thành một phòng thí nghiệm cho một công cuộc hợp tác nhằm giải quyết
những thách thức chung, như chống lại sự hâm nóng toàn cầu. Nhưng đồng nhiệm
Nga Serguei Lavrov đã làm gia tăng căng thẳng với những phát biểu cứng rắn.
Thứ Hai 17/05 vừa qua, khi đề cập đến vùng Viễn
Bắc của Nga, ngoại trưởng Lavrov không ngần ngại xác định: “Mọi người đều biết
rõ từ lâu rằng đây là vùng đất của chúng tôi, lãnh thổ của chúng tôi”. Ông
đặc biệt tố cáo các khuynh hướng “hiếu chiến” của phương Tây thông qua
NATO và Na Uy. Đối với ngoại trưởng Lavrov, các “hoạt động quân sự” của
Nga ở Bắc Cực “hoàn toàn hợp pháp và chính đáng”.
Lời cảnh báo của Nga dĩ nhiên đã bị ông Antony
Blinken đáp trả. Vào hôm qua, ngoại trưởng Mỹ đã kêu gọi các bên “tránh quân
sự hóa” vùng Bắc Cực, cho rằng những “tuyên bố” như vậy làm “suy
yếu” mục tiêu “về một tương lai hòa bình” cho vùng lãnh thổ rộng lớn
này, vẫn bị thời tiết khắc nghiệt, nhưng giàu tài nguyên thiên nhiên.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ nhấn mạnh: “Chúng
tôi lo ngại về sự gia tăng các hoạt động quân sự nhất định ở Bắc Cực làm tăng
nguy cơ xảy ra sự cố”. Vài giờ trước cuộc họp, ông Antony Blinken cũng tố
cáo việc Nga sáp nhập Crimée, nhắc lại đó là bán đảo thuộc Ukraina.
Theo ghi nhận của thông tín viên RFI Daniel Vallot
tại Matxcơva, nhân hội nghị của Hội Đồng
Bắc Cực khai mạc hôm nay, với tư cách chủ tịch luân phiên, Nga đã không
còn che giấu tham vọng của họ đối với vùng Bắc Cực, một tham vọng chiến lược và
kinh tế có thể dẫn đến đụng độ với các láng giềng và đồng minh Mỹ của các nước
này:
“Ở Bắc Cực hiện có một tuyến đường biển vẫn còn sơ
khai, nhưng một ngày nào đó có thể cạnh tranh với kênh đào Suez: Tuyến đường biển
phía Bắc sẽ cho phép rút ngắn 15 ngày trong hành trình của những con tàu lớn giữa châu
Âu và châu Á. Và Nga hoàn toàn có ý định khai thác tuyến giao thương mới này,
đã trở nên khả thi do việc Trái đất bị hâm nóng làm tăng tốc độ tan chảy của
băng.
Khí hậu ấm lên đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc
khai thác lòng đất dưới Bắc Cực, nổi tiếng là giàu nguồn dầu hỏa, thúc đẩy
Nga coi sự phát triển của khu vực là một trong những ưu tiên trong 15 năm
tới. Để đạt được điều đó, chính quyền Nga muốn đầu tư vào cơ sở hạ tầng cảng,
khuyến khích đầu tư tư nhân và xây dựng một hạm đội tàu phá băng lớn chạy bằng
năng lượng hạt nhân.
Chiến lược Bắc Cực của Nga cũng mang tính quân sự:
Matxcơva đã nói rõ rằng họ có ý định đánh dấu lãnh thổ của mình, thông qua lời
ngoại trưởng Sergei Lavrov đó hôm thứ Hai vừa qua.
Chiến lược đó cũng kèm theo sự gia tăng các cuộc diễn
tập quân sự trong khu vực, việc mở cửa hoặc hiện đại hóa một số căn cứ quân sự
của Nga và việc triển khai hệ thống phòng không S-400 nổi tiếng.”
CÁC NỘI DUNG LIÊN
QUAN
Matxcơva
cảnh cáo phương Tây : « Bắc Cực là vùng ảnh hưởng của Nga »
Ngoại
trưởng Blinken công du Bắc Cực : Một trắc nghiệm cho quan hệ Mỹ - Nga
Bắc
Cực : Mục tiêu chiến lược của Hoa Kỳ tại cực bắc địa cầu
No comments:
Post a Comment