Đại dịch COVID-19-còn hơn cả Chiến
tranh Thế giới thứ Ba!
Thứ Sáu, 05/21/2021 - 09:19 — songchi
https://www.rfavietnam.com/node/6802
Những thiệt hại rõ
ràng, có thể tính toán, thống kê, và những thiệt hại khó thấy hơn
Kể từ khi COVID-19 bùng phát ở Vũ Hán vào
tháng 12.2019, cho đến nay đại dịch này đã hoành hành khoảng một năm rưỡi tại hầu
như khắp thế giới, với số người bị nhiễm tính đến hôm nay, 21.5.2021, là gần
166 triệu trường hợp được xác định, gần 3, 447, 000 người tử vong, khiến nó trở
thành một trong những đại dịch chết chóc nhất trong lịch sử. Top 10 quốc gia có
số người bị nhiễm cao nhất thế giới là Mỹ, Ấn, Brazil, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga,
Anh, Ý, Đức, Tây Ban Nha. Top 10 quốc gia có số người chết cao nhất thế giới là
Mỹ, Brazil, Ấn độ, Mexico, Anh, Ý, Nga, Pháp, Đức, Colombia.
Trong suốt thời gian qua, nhân loại đã phải đọc,
nghe, nhìn thấy những câu chuyện, những hình ảnh thương tâm, gây sốc, tưởng chừng
như chỉ có trong những bộ phim khoa học giả tưởng về ngày tận thế. Từ hình ảnh
những nhân viên y tế ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc, mặc đồ bảo hộ trùm kín
mít, đeo mặt nạ chống độc, đi xịt thuốc khử trùng qua những con phố vắng ngắt
không một bóng người; hàng ngàn chiếc bình đựng tro cốt hỏa tang người chết vì
COVID-19 xếp chồng lên nhau ở một nhà thiêu xác tại Vũ Hán; những thành phố du
lịch luôn luôn đông nghẹt người của châu Âu bỗng vắng tanh vắng ngắt như những
thành phố chết; một người y tá trùm đồ bảo hộ kín mít, quàng tay ôm an ủi một bệnh
nhân bị nhiễm COVID-19 sắp chết đang khóc trong nỗi cô đơn hoảng sợ vì người
thân không được phép vào thăm; những chiếc bao đen lạnh lẽo đựng xác người ở
New York; thảm kịch kinh hoàng ở Ấn độ: người chết trong bịnh viện, chết khi vừa
tới cổng bịnh viện, chết ngoài đường vì không có bịnh viện nào chịu nhận, những
lò thiêu xác lộ thiên rừng rực suốt ngày đêm, người dân ở New Delhi hết củi cho
lò thiêu phải đi chặt cây, hàng trăm xác người chết trôi trên sông Hằng, lấp vội
bên bờ sông…
Những hình ảnh kinh hoàng còn hơn bất cứ bộ
phim nào có thể tưởng tượng ra ấy sẽ còn đọng lại trong ký ức con người một thời
gian khá lâu nữa.
Không ai có thể hình dung là đại dịch này lại
kéo dài và gây thiệt hại nhiều mặt đến thế. Đại dịch đã khiến nhiều quốc gia phải
lockdown (đóng cửa) vài lần, lần dài nhất ở một số quốc gia châu Âu mới đây kéo
dài tới 5, 6 tháng. Ngoài việc dẫn đến sự gián đoạn kinh tế và xã hội toàn cầu
đáng kể, bao gồm cả cuộc suy thoái toàn cầu lớn nhất kể từ cuộc Đại suy thoái gần
đây nhất 2007-2009, đại dịch còn dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn cung trên
diện rộng ngày càng trầm trọng hơn do tình trạng mua bán hoảng loạn, nông nghiệp
bị gián đoạn và thiếu lương thực. Nhưng đó là những thiệt hại thấy được trên bề
mặt, hoặc có thể thống kê được. Kể cả con số người bị thất nghiệp, số doanh
nghiệp phải đóng cửa vĩnh viễn trên từng quốc gia và trên thế giới.
Nhưng còn có những thiệt hại mà khó có thể thống
kê hay hình dung một cách chính xác. Ví dụ như ảnh hưởng của đại dịch và
lockdown đến sức khỏe tâm thần, đời sống tinh thần, hay hạnh phúc gia đình của
con người. Ở một số quốc gia phương Tây, thời kỳ lockdown kéo dài cộng với nỗi
lo về kinh tế, công việc, tài chính, lo lắng về dịch bệnh, sức khỏe của người
thân… đã ảnh hưởng nặng nề đến tinh thần con người-mất ngủ, nhức đầu, trầm cảm,
rối loạn cảm xúc, tinh thần bị trồi sụt, lên xuống thất thường, mất thói quen
giao tiếp xã hội v.v…Đặc biệt là những người cao tuổi và sống một mình, hãy
hình dung họ phải chịu đựng thời kỳ lockdown này như thế nào. Thậm chí nhiều
nhà khoa học đã nói ngay từ khi đại dịch mới bùng phát, rằng tiếp theo sau đại
dịch COVID-19 sẽ là một đại dịch về sức khỏe tâm thần (mental health).
Các quốc gia khác
nhau chống dịch khác nhau, nhưng người dân tại các nước dân chủ, giàu có, vẫn
may mắn hơn
Cho đến nay, đại dịch hầu như đã càn quét gần
như khắp thế giới, nhưng lại theo những giai đoạn khác nhau. Chẳng hạn, khi Mỹ
và các nước châu Âu lao đao vì dịch, phải lockdown dài ngày, số người bị nhiễm
và số người chết hàng ngày cao ngất ngưỡng, một số quốc gia Đông Á, Đông Nam Á
trong đó có VN vẫn khá là…bình thường. Cả một mùa dịch kéo dài cho tới bây giờ
là gần một năm rưỡi, VN chỉ phải lockdown toàn quốc đúng một lần, đâu khoảng 2,
3 tuần. Giai đoạn đầu khi VN khống chế được dịch, người dân nắc nỏm khen nhà nước
“ta” chống dịch giỏi, tinh thần tự hào dân tộc, tin yêu đảng, yêu chính phủ lên
cao ngời ngời! Nhất là khi nhìn sang các cường quốc có nền y tế hàng đầu như Mỹ,
Anh, Pháp, Ý…mà còn bị đại dịch vật lên vật xuống.
Nhưng rồi nhờ chiến dịch tiêm chủng vaccine
nhanh chóng và hiệu quả, một số cường quốc từng bị COVID-19 “quật” nặng như Mỹ,
Anh đã từ từ vượt qua, số người bị nhiễm và số người chết giảm hẳn xuống. Đến
nay Israel đã đạt được miển dịch cộng đồng khi số người được chích ngừa tới hơn
60%, mọi thứ trở lại bình thường, Mỹ, Anh, một số quốc gia châu Âu đã nới lỏng
lockdown với những mức độ khác nhau, ví dụ như ở UK, từ 17.5 con người đã có thể
đi ăn nhà hàng, đến quán rượu, đi mua sắm, đi xem phim, gặp gỡ nhau trong nhà,
thậm chí được phép du lịch đến một số quốc gia…Trong khi đó các quốc gia Nam Á,
Đông Á, Đông Nam Á lại đang bùng phát dịch.
Đại dịch COVID-19 đã cho thấy đại dịch không
chừa một quốc gia nào, một cá nhân nào. Quốc gia nào mà chính phủ tỏ ra chủ
quan, coi thường đại dịch hay người dân đặt tự do cá nhân lên trên, không tuân
thủ các biện pháp phòng chống dịch của chính phủ hoặc của ngành y tế là
“toang”, cho dù đó là một cường quốc như Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Donald
Trump, như Anh thời kỳ đầu, như Brazil hay như Ấn độ những ngày này.
Thời kỳ đầu những quốc gia độc tài, nơi chính
phủ thực hiện những biện pháp nghiêm khắc để truy lùng dấu vết, phong tỏa, trừng
phạt và người dân răm rắp thi hành như Trung Quốc hay Việt Nam, mọi chuyện có vẻ
được khống chế tốt hơn ở các quốc gia tự do dân chủ khi chính phủ không thể thi
hành những biện pháp nghiêm khắc kiểu đó và người dân thì quen coi trọng tự do
cá nhân. Nhưng về lâu về dài, thì các nước giàu, có hệ thống y tế tốt, có đủ
vaccine và triển khai việc tiêm chủng nhanh, hiệu quả sẽ vượt qua được đại dịch,
cũng chỉ những nước giàu mới có thể trụ được hàng tháng trời lockdown, và người
dân thì vẫn được chính phủ hỗ trợ tài chính trong thời gian dịch bệnh, được
chích ngừa miễn phí, nên cũng đỡ lo.
Trong khi đó ở một quốc gia nghèo như VN, nếu
đại dịch mà bùng nổ thì với hệ thống y tế còn yếu, kinh tế yếu, sẽ là cả một bi
kịch. Hiện nay VN cũng đang hết sức lo ngại trước đợt bùng phát dịch lần thứ
tư, khi xung quanh các nước láng giềng đều bị nặng, và biến chủng Ấn độ cũng đã
có mặt tại VN. Những biện pháp đã được thực hiện khá thành công trong các đợt
trước, như truy lùng dấu vết gắt gao, phong tỏa từng cụm, xử phạt…liệu có đủ?
Các ổ dịch lần này lại từ một số cơ sở bệnh viện như BV Nhiệt đới Trung Ương, Bệnh
viện K…thậm chí đã có 9 bệnh viện bị phong tỏa, cách ly y tế. VN lại quá
thiếu vaccine, có lẽ do chủ quan nên không đặt mua nhiều, mua sớm, cho đến nay “tỷ
lệ tiêm vaccine Covid-19 tại Việt Nam đứng thứ 10 trên 11 nước trong Đông Nam
Á” (“Tiến độ tiêm vaccine Covid-19 ở Đông Nam Á”, VExpress), với tỷ
lệ mới khoảng gần 1% dân số được tiêm chủng! Ngay trong số công nhân viên cán bộ
ngành y tế cũng chưa được chích hết.
Trong danh sách các thành phần được ưu tiên
chích ngừa cũng đã thể hiện sự không công bằng xã hội (…”Nhóm ưu tiên số
1: người làm việc trong ngành y tế, nhân viên tham gia phòng chống dịch,
quân đội, công an; 2. Nhân viên cán bộ ngoại giao. 3. Nhân viên hải quan,
cán bộ xuất nhập cảnh..., thứ hạng từ 6 đến 9 trong số 10 nhóm ưu tiên mới là:
người mắc các bệnh mạn tính; người trên 65 tuổi; người sinh sống tại
các vùng có dịch; người nghèo, các đối tượng chính sách xã hội). Khác
với nhiều quốc gia ngoài nhân viên ngành y tế thường ưu tiên hàng đầu cho người
già, người có bệnh nền.
Ở các nước dân chủ, phát triển, vaccine là miễn
phí cho tất cả mọi người, trong thời kỳ dịch mọi thành phần xã hội bị thiệt hại
vì đại dịch từ doanh nghiệp lớn cho tới doanh nghiệp nhỏ, người lao động tự do,
người có thu nhập thấp cho tới bị thất nghiệp…đều nhận được sự hỗ trợ của chính
phủ. Trong khi đó ở VN, số tiền được nhà nước hô lên là gói cứu trợ 62 nghìn tỷ,
chỉ mới giải ngân 17 nghìn tỷ, bao nhiêu người nghèo chưa được nhận một đồng
nào. Cả đến vaccine người ta cũng nói đến chuyện “xã hội hóa” có nghĩa là huy động
mọi nguồn lực trong nhân dân để có thêm nhiều vaccine và nhiều thành phần được
tiêm chủng, một số công ty tư nhân, tập đoàn, doanh nghiệp sẽ được phép nhập
vaccine, người dân tự bỏ tiền ra để được chích ...Nghe thì có lý nhưng hóa ra
cuối cùng cái gì dân cũng phải lo, và còn người nghèo thì làm sao có điều
kiện hoặc biết đến khi nào mới đến lượt?
Hôm nay đọc được các tin sau trên báo
VietnamNet: “Dùng 12.100 tỷ đồng nguồn tiết kiệm chi năm 2020 mua vắc xin
Covid-19” và “Chính phủ giao Bộ Y tế mua vắc xin phòng Covid-19 nhanh nhất”,
hy vọng là VN sẽ sớm có vaccine và nhà cầm quyền sẽ có phương án chích ngừa đầy
đủ và công bằng cho những thành phần xã hội dễ bị nhiễm hoặc không có điều kiện
tự bỏ tiền ra chích vaccine.
Những bài học từ đại
dịch ở cấp độ quốc gia và cấp độ cá nhân
Đại dịch đã làm lộ ra nhiều vấn đề khác nhau của
mỗi nước, từ các vấn đề về phân biệt chủng tộc và địa lý, công bằng sức khỏe,
và sự cân bằng giữa các yêu cầu y tế công cộng và quyền cá nhân.
Người ta vẫn còn chưa biết rằng đại dịch
COVID-19 bao giờ thì thực sự kết thúc, liệu con người có phải “sống chung” với
loại virus này theo kiểu phải chích ngừa hàng năm như chích ngừa cúm mùa đông,
thậm chí nguồn gốc bùng phát đại dịch COVID-19 cho đến nay vẫn còn là một dấu hỏi
lớn khi Trung Quốc, quốc gia bị xem là nguồn cơn bùng phát đại dịch tại Vũ Hán,
vẫn từ chối cho phép một cuộc điều tra quốc tế thật đầy đủ, minh bạch. Trong
lúc đó thì các loại giả thuyết vẫn tiếp tục được đưa ra, kể cả giả thuyết virus
bị “thoát” ra từ phòng thí nghiệm tại Vũ Hán, gần đây lại được xới lên lại.
Nhưng có một điều chắc chắn là mỗi quốc gia đều
rút ra nhiều bài học quý giá cho việc ngăn ngừa, dập dịch hiệu quả hơn trong tương
lai.
Còn riêng với mỗi cá nhân, đại dịch khiến người
ta nhận ra sự mong manh giữa sống và chết, khiến người ta phải thay đổi cách sống,
sống chậm lại, biết trân trọng những điều bình thường mà chỉ khi không được
phép làm người ta mới nhận ra sự quý giá của nó, từ một cuộc gặp mặt với bạn
bè, một cái ôm hay một nụ hôn dành cho người thân, những sinh hoạt cộng đồng
v.v…
Chỉ mong rằng cơn ác mộng mang tên COVID-19 sẽ qua đi, để đời sống nhân loại được trở lại bình thường!
No comments:
Post a Comment