Đại
dịch: giảm 7% lượng khí thải CO2 trong năm 2020
Cyril Crevoisier
Huỳnh Thiện Quốc Việt dịch
13/03/2021
http://www.phantichkinhte123.com/2021/03/ai-dich-giam-7-luong-khi-thai-co2-trong.html
Ngày
11 tháng 2 năm 2021
Tác
giả: Cyril Crevoisier, Giám đốc Nghiên cứu CNRS về khí tượng động
học tại trường École Polytechnique (IP Paris)
NB: Ban đầu, tiêu đề của diễn
đàn này ghi con số 8%. Nhưng khi bài báo này được viết, thì con số 8% lượng khí
thải CO2 toàn cầu vào năm 2020 đã được đánh giá lại là 7%.
***
Trước
khi xảy ra khủng hoảng, chúng tôi đã hướng tới kịch bản xấu nhất về lượng khí
thải nhà kính. Theo Ủy ban Liên chính phủ về Biến
đổi Khí hậu (IPCC), mức tăng nhiệt độ toàn cầu không được vượt quá 2°C
nếu muốn tránh những biến động sinh thái không thể đảo ngược; thế nhưng, nhiệt
độ toàn cầu hiện tại đang trên đường tăng lên gấp đôi. Đại dịch và những hạn
chế gắn liền với các biện pháp phong tỏa, vốn được triển khai trên khắp thế
giới, đã làm thay đổi đáng kể các tương tác giữa con người với môi trường. Nhóm
của tôi nghiên cứu thành phần của bầu khí quyển và khí hậu dựa vào những quan
sát từ các trạm mặt đất và từ vệ tinh, điều đó giải thích nguyên nhân vì sao
chúng tôi đã sớm được tham khảo khi đại dịch đã phát triển ở quy mô toàn cầu.
Tùy
vào loại khí hoặc hạt, tác động của đại dịch không giống nhau. Biết rằng khí
nhà kính do con người thải ra như carbon dioxide (CO2) và methane
(CH4) tồn tại trong khí quyển lần lượt khoảng 100 năm và 10 năm, nên
thực sự không thể đánh giá, một cách đáng tin, những biến đổi trong một khoảng
thời gian tương đối ngắn. Ngược lại, các chất phản ứng cao và các hạt gây ô
nhiễm trong không khí có tuổi thọ ngắn hơn rất nhiều, và chúng tôi đã thấy những
biến đổi to lớn trong lĩnh vực này. Ví dụ, chúng tôi đã ghi nhận được các hạt
siêu mịn giảm 30% ở khu vực Paris so với cùng kỳ trong mười năm qua. Ngoài ra,
các quan sát từ vệ tinh Sentinel-5P của châu Âu cũng cho thấy lượng NO2 giảm
hơn 50% – một chỉ báo phát thải nhiên liệu hóa thạch – ở các cụm thành phố siêu
lớn ở châu Âu vào mùa xuân.
Ngược
lại, nói về tác động tích cực của việc phong tỏa là điều phức tạp hơn nhiều so
với tưởng tượng. Khi quan sát khí nhà kính trong khí quyển, chúng ta không thực
sự thấy được sự biến đổi. Nhưng đó không phải là cách hiệu quả nhất để đánh giá
hiệu ứng của các hoạt động con người trong khoảng thời gian ngắn, vì nồng độ CO2 trong
khí quyển có thể bị che lấp bởi hoạt động của thảm thực vật trên quy mô toàn
cầu. Vì thế, lượng khí thải được ước tính, đúng hơn, là dựa trên mức tiêu thụ
năng lượng, điều này đã cho phép quan sát thấy một mức giảm mạnh lượng khí thải
CO2 vào khí quyển. Vào tháng 4, lượng khí thải này – 17 megaton
mỗi ngày trên quy mô toàn cầu – đã giảm 17% so với năm ngoái. Tính chung cho
năm 2020, lượng khí thải CO2 dự kiến sẽ thấp hơn 8% so với năm
2019.
Mức
giảm khí thải carbon này, vốn được quan sát thấy trong thời gian xảy ra đại
dịch, chắc chắn là một tin vui cho hành tinh, nhưng cũng cần lưu ý rằng điều này
chỉ đưa chúng ta trở lại mức giảm khí thải của năm 2016. Điều này phản ánh một
mức tăng mạnh lượng khí thải carbon từ năm 2016 đến năm 2019. Để tuân thủ Thỏa
thuận Paris năm 2015, cần phải giảm 8% mỗi năm lượng khí thải
nhà kính. Vì thế, tác động của đại dịch và các đợt phong tỏa với quy mô lớn
dường như cho thấy mục tiêu khí hậu này là điều hoàn toàn có thể đạt được.
Tuy
nhiên, không thể duy trì trong dài hạn các biện pháp quyết liệt được áp dụng,
và những hạn chế về kinh tế và xã hội gắn liền với đại dịch. Ngược lại, các kết
quả thu thập được giúp chúng ta biết được những lĩnh vực nào cần tập trung nỗ
lực, bởi vì điều đó cho phép chúng ta xác định được những lĩnh vực có thể làm
giảm lượng khí thải nhà kính một cách hiệu quả. Ví dụ, chúng tôi đã ghi nhận
thấy hoạt động vận tải hàng không đã giảm 75%. Tuy nhiên, mức giảm này chỉ
chiếm từ 2 đến 3% lượng khí thải toàn cầu. Vì thế, ngành vận tải hàng không
không nhất thiết là lĩnh vực sẽ tạo ra những tác động đáng kể nhất.
Nếu
nhìn vào lĩnh vực năng lượng, chúng ta sẽ thấy nó chiếm 44% lượng khí thải toàn
cầu. Trong thời gian phong tỏa, chúng tôi đã ghi nhận thấy lượng khí thải này
đã giảm 6%, do cầu giảm. Lĩnh vực giao thông đường bộ cũng đóng một vai trò
quyết định về vấn đề này, do đã ghi nhận thấy lượng khí thải giảm gần 50% trong
giai đoạn này, điều này có thể quy cho mức giảm nhu cầu giao thông đường bộ. Do
đó phải đặc biệt chú ý đến hai lĩnh vực này.
Tuy
nhiên, người ta lo ngại đến các biện pháp chính trị, như việc các “hiệp ước về
môi trường” sẽ bị gạt sang một bên nhằm hỗ trợ cho sự phục hồi nền kinh tế thế
giới. Không nên để cuộc khủng hoảng y tế làm lu mờ cuộc khủng hoảng về khí hậu,
và chúng ta cần làm mọi thứ trong khả năng để không làm chệch hướng những biện
pháp có lợi cho hành tinh.
Nếu
tham chiếu các cuộc khủng hoảng kinh tế trước đây, chẳng hạn như cuộc khủng
hoảng năm 2008, thì sự tiến triển của lượng khí thải carbon dioxide không phải
là điềm báo tốt. Trên thực tế, chúng ta có thể nhận thấy lượng khí thải đang
trở lại quỹ đạo bình thường ngay khi nền kinh tế phục hồi, và đôi khi còn mạnh
hơn nữa. Nói cách khác,
vào năm 2021 hoặc 2022, những mặt tốt của đại dịch đối với môi trường có thể sẽ
bị vô hiệu hóa. Chúng ta phải luôn theo dõi việc tập trung nỗ lực vào
những giải pháp mới trên quy mô toàn cầu, và các giải pháp mới đó thì có rất
nhiều. Cần ưu tiên cho những lĩnh vực thật cụ thể, như năng lượng và giao
thông, nhưng cũng cần đầu tư vào ngành năng lượng sinh học, cũng như trong việc
thu hồi và lưu trữ khí carbon dioxide, bằng cách trồng cây và triển khai các
quy trình công nghệ phức tạp hơn. Mười năm tới sẽ mang tính quyết định.
------------
Tác giả
Cyril Crevoisier
Giám
đốc nghiên cứu của CNRS về khí tượng động học tại trường École Polytechnique
(IP Paris)
Cyril
Crevoisier và nhóm ông đang nghiên cứu các biến số khí hậu trong khí quyển và
đặc biệt là khí nhà kính, bằng cách sử dụng các đài quan sát không gian và từ
trên không. Cyril Crevoisier là giám đốc nghiên cứu của CNRS và là trưởng nhóm
nghiên cứu “Atmosphère, biosphère et climat par télédétection [Khí quyển, sinh
quyển và khí hậu bằng viễn thám]” của Phòng thí nghiệm Khí tượng Động học (LMD,
một đơn vị nghiên cứu hỗn hợp CNRS, École Polytechnique, ENS/PSL và Đại học
Sorbonne). Ông là chủ tịch ủy ban khoa học vì các ngành khoa học của trái đất
thuộc Trung tâm Nghiên cứu Vũ trụ Quốc gia.
Huỳnh Thiện Quốc Việt dịch
-----------------------
Nguồn: Pandémie:
une réduction de 7% des émissions de CO2 en 2020, Polytechnique
Insights, ngày 11/02/2021.
No comments:
Post a Comment