Giáo sư Trần Hữu Dũng - BBC Tiếng Việt
23/7/2018
Hy vọng
những gì đang xảy ra sẽ không dẫn tới cấp độ hết sức nghiêm trọng như trong quá
khứ, nhưng kinh nghiệm lịch sử cho thấy một cuộc chiến tranh thương mại đã từng
là một 'ngòi nổ' dẫn tới Đại chiến thế giới lần thứ II, một học giả trong giới
nghiên cứu kinh tế từ Hoa Kỳ nói với BBC vào trung tuần tháng Bảy.
Những
gì mà Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đang làm với cuộc chiến thương mại 'đi ngược
hoàn toàn' với những gì mà môn kinh tế học được giảng dạy ở các Đại học tại Mỹ,
Giáo sư Trần Hữu Dũng, từng có nhiều
năm giảng dạy và nghiên cứu tại Đại học Wright State University, Dayton, tiểu
bang Ohio nói với BBC.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã liên tục
tuyên bố nâng các mức thuế xuất vào hàng hóa, sản phẩm của Trung Quốc nhập vào
Mỹ với trị giá lên đến hàng trăm tỷ đô-la. GETTY IMAGES
Cuộc
chiến thương mại này là khó lường, mà một trong các vấn đề lớn là không ai biết
được hết quy mô thiệt hại cho nền kinh tế thế giới mà nó gây ra, trong khi việc
có dấu hiệu cho thấy nhà lãnh đạo của Mỹ dường như không có một 'kế hoạch' được
điều nghiên rõ ràng, trong khi Ban cố vấn kinh tế và nội bộ Đảng Cộng hòa dường
như cũng có ảnh hưởng hoặc khả năng tác động, kiểm soát hạn chế với Tổng thống.
Hôm
13/7/2018, bên lề một Hội thảo tư tại Warsaw, Ba Lan, Giáo sư Trần Hữu Dũng nói
với BBC:
"Cuộc chiến tranh thương mại này đối với
những người học kinh tế thì nó đi ngược lại hoàn toàn đi ngược lại kinh tế. Những
gì mà chúng tôi dạy sinh viên là đừng làm, nên tránh làm từ trước đến nay lại
là những gì mà ông Trump đang làm. Đối với những người đã nghiên cứu kinh tế,
thì những chuyện này là những chuyện rất phản khoa học, phản lý thuyết.
'Tùy
hứng, không thể tốt'
"Thành ra rất là đáng lo, hình như ông
Trump ông làm tùy hứng, và nếu ông có một nghiên cứu nào để biện luận cho chiến
tranh của ông thì cũng còn tin được, nhưng không có một cái nào, tùy hứng, ông
muốn làm gì thì ông làm, đó là một chuyện đối với những người nghiên cứu là rất
đáng lo ngại.
"Lo ngại vì nó không những thiệt hại cho
kinh tế bây giờ mà nó còn đem vào một sự không chắc chắn về tương lai, cái đó ảnh
hưởng đến vấn đề đầu tư ngoại quốc này kia. Nếu cuộc chiến tranh mà biết trước
được thế nào, thì còn dự đoán, đầu tư được, nhưng chiến tranh này không biết nó
sẽ thế nào, đó là một điều rất có hại cho thương mại quốc tế."
Theo
nhà nghiên cứu kinh tế này, cuộc chiến thương mại và cách thức nó được mở ra sẽ
'không thể nào tốt' cho nước Mỹ và cả cho nền kinh tế thế giới nói chung.
Trả lời
câu hỏi nếu cuộc chiến này có những yếu tố được cho là bất hợp lý hoặc tiêu cực
như vậy, thì giới chuyên môn, nghiên cứu, hoạch định chính sách ở Mỹ có thể và
nên làm gì, Giáo sư Trần Hữu Dũng đáp:
"Đối với chúng tôi, những người bạn bè
quen biết, chúng tôi cũng 'bứt tai, bứt tóc', không biết phải nói thế nào nữa,
vì không biết ông Trump sẽ làm thế nào, ông có vẻ bốc đồng, ông muốn làm ngày
hôm nay thế nào, sáng chiều hôm nay thế nào, ông muốn làm gì thì làm, mà không
có một căn cứ, một kế hoạch nào lâu dài hết, mà bên kia họ trả đũa thế nào, thì
ông sẽ làm thế nào - hoàn toàn không biết.
"Tức là bầu không khí hiện nay là một sự
lo lắng tuyệt đối trong giới kinh tế, những người theo dõi kinh tế lâu nay rất
lo lắng, không biết thế nào, nhưng rút cuộc là không thể nào tốt được đối với
nước Mỹ, đối với những nước khác tôi không theo dõi, nhưng nói về kinh tế thế
giới nói chung thì không thể nào mà tốt được."
'Trung
Quốc rất khôn ngoan'
Bình luận
về cách thức mà Trung Quốc đang đối phó, 'trả đũa' lại nước Mỹ, Giáo sư Trần Hữu
Dũng nói:
"Tôi thấy họ rất khôn ngoan tại vì trả
đũa chẳng hạn, họ nhắm vào chính trị Mỹ, họ biết ở tiểu bang Wisconsin kỹ nghệ
chính là sản xuất xe máy, thì họ đánh vào đó để dân chúng phản đối. Hay tiểu
bang Kentucky chẳng hạn thì sản xuất bông, họ đánh thuế bông, để dân chúng
Kentucky phản đối.
"Thì đó là một sự trả đũa khôn ngoan mà
những người học kinh tế biết chuyện đó từ lâu rồi, những người ở nước ngoài
cũng biết rất rõ tình trạng nước Mỹ, nhược điểm của Mỹ ở đâu, chẳng hạn ở
Florida người dân trồng cam, trồng trái cây, đánh thuế vào đó thì Florida bị
thiệt hại như thế nào, họ biết cái đó ảnh hưởng với Quốc hội, đối với Mỹ thế
nào.
"Họ đánh thuế trả đũa Mỹ nhắm vào áp lực
chính trị và Quốc hội, chứ bây giờ đối với ông Trump thì ông không nghĩ đến
chuyện đó. Tôi nghĩ đó là một sự trả đũa khôn ngoan, nhưng rút cục không có ai
lợi, đó là vấn đề thuế nhập khẩu (Tariff) mà không có cách nào lợi hết.
Gần đây
tại Việt Nam, theo dư luận, có một số dòng ý kiến được cho là tỏ ra 'vui mừng'
trước cuộc chiến này và cho rằng bất luận nước Mỹ dưới sự lãnh đạo của Tổng thống
Donald Trump mà 'làm được gì' để 'tấn công' Trung Quốc, dù là về kinh tế, hay
thương mại, thì cũng là chuyện 'đáng mừng', 'có lợi' cho Việt Nam.
Khi được
đề nghị bình luận về thái độ và quan điểm này, tính lợi hại thực chất của cuộc
chiến ra sao với Việt Nam, nhà kinh tế học từ Mỹ nói:
"Tôi nghĩ là khó lắm, tại vì nó di truyền,
không phải là nói riêng nước này nước kia làm riêng một công nghệ, mà tất cả
cái này dính với cái kia, thành ra muốn nghiên cứu kỹ như vậy, kinh tế người ta
gọi là nghiên cứu tổng bộ chứ không phải là nói chuyện về riêng một sản phẩm
này, một sản phẩm kia, chuyện này dính với chuyện kia, chuyện kia dính với chuyện
nọ.
"Thành ra tôi không biết, tôi nghĩ là Việt
Nam sẽ thiệt hại, nhưng thiệt hại bậc nào, có nhiều hơn nước khác hay không là
một vấn đề phải nghiên cứu kỹ, chứ không phải nói khơi khơi như vậy được. Tôi
nghĩ là khi này nói khơi khơi nhiều quá, mà phải nghiên cứu thật kỹ, mà chuyện
này nghiên cứu rất là khó, vấn đề là khi đem tất cả những liên kết trong thế giới
lại, cũng như sản phẩm này, sản phẩm kia chẳng hạn, thì rất khó làm.
"Nhưng phải làm như vậy để biết được rốt
cuộc, để tiên đoán nước Việt Nam sẽ thế nào, tôi chắc chắn rằng sẽ thiệt hại,
nhưng nếu thiệt hại ít hơn nước khác thì tương đối mình [Việt Nam] khá hơn,
nhưng tôi nghĩ rằng tất cả thế giới đều thiệt hại bởi cuộc chiến tranh thương mại
này."
Thiệt
hại cụ thể?
Bình luận
về tính thiệt hại cụ thể ra sao trong tình huống và kịch bản Trung Quốc, nước
láng giềng của Việt Nam, trong quá trình đối phó chiến tranh thương mại với Mỹ,
có thể đưa hàng hóa hay sản phẩm vào Việt Nam, hoặc chuyển đổi xuất xứ hàng hóa
theo cách thức 'dán nhãn' sản phẩm của nước này tại thị trường Việt Nam, Giáo
sư Trần Hữu Dũng nói:
"Chắc chắn sẽ như vậy, nhưng rồi Mỹ sẽ
tìm cách chặn con đường đó, như Trung Quốc đem thép họ sản xuất vào Việt Nam,
thì Mỹ biết được sẽ chặn chuyện đó. Rồi Trung Quốc sẽ tìm cách khác, rồi đi
vòng vòng... hậu quả sẽ rất khó khăn phức tạp. Chặn chuyện này sẽ ra chuyện
khác, chặn sản phẩm này, ra sản phẩm khác, thành ra chiến tranh thương mại sẽ rất
là khó mà ngay những cơ quan nghiên cứu kinh tế cao cấp cũng thấy rất khó làm,
rất khó tiên đoán, cần những mô hình định lượng rất rắc rối, chứ không phải là
[đơn giản] như vậy.
Tổng thống Donald Trump và một số cố vấn kinh
tế và thành viên nội các trong lĩnh vực kinh tế, thương mại. GETTY IMAGES
Khi được
hỏi ý tưởng về cuộc chiến tranh thương mại đang diễn ra là ý tưởng riêng của Tổng
thống Donald Trump, hay là xuất phát từ một ban cố vấn, 'quân sư' nào đó, Giáo
sư Trần Hữu Dũng bình luận:
"Lúc trước, đầu tiên khi ông Trump lên
[làm Tổng thống], thì cố vấn kinh tế của ông là Gary Cohn, là một người theo
thuyết toàn cầu, trọng tự do, nhưng chỉ vài tháng thì ông 'bị đuổi', hoặc 'từ
chức', nên bây giờ ê-kíp của ông Trump có hai người chính là ông Larry Kudlow,
là người thường thường viết báo này kia, nhưng từ hồi nào trong giới kinh tế
không tin ông vì ông viết toàn sai, ông Larry Kudlow tiên đoán toàn những chuyện
sai.
"Một ông nữa là ông Peter Navarro, cũng
là cố vấn kinh tế, nhưng ông Kudlow và ông Navarro không thích hợp nhau, ông
Peter Navarro cũng là Giáo sư kinh tế, nhưng không uy tín cho lắm, viết một hai
bài gì đó. Thì chính ông Peter Navarro đó theo chính sách, lập trường cứng rắn
với Trung Quốc. Còn một vài ông nữa, như là ông Steven Mnuchin của Bộ Ngân khố,
hay ông Wilbur Ross của Bộ Thương mại chẳng hạn, thì ông Wilbur Ross cũng già
tám mấy tuổi rồi, nên tôi không thấy có một nhà kinh tế uy tín nào mà cố vấn
cho ông Trump. Tôi rất là lo ngại như vậy."
Trước
câu hỏi từ nhánh Lập pháp hay Quốc hội Mỹ có phản ứng, tiếng nói, hay can thiệp,
tham vấn, ảnh hưởng gì hay không với Tổng thống Trump và quyết định khởi xướng
cuộc chiến tranh thương mại, Giáo sư Trần Hữu Dũng nói:
"Bây giờ đó là một sự thất vọng lớn đối
với những người quan sát chính trường Mỹ, có thể nói thẳng ra là sự 'hèn yếu' của
Đảng Cộng hòa, bây giờ họ sợ ông Trump lắm, nên không có tiếng nói, không có một
ai dám can đảm.
"Hai người, lãnh đạo Hạ Viện là ông Paul
Ryan và lãnh đạo Thượng Viện là ông Mitchell, ông Ryan, lúc trước khi còn tranh
cử, thì thỉnh thoảng cũng có những câu phê bình ông Trump, nhưng sau này cũng
'nhát', cũng 'sợ', bây giờ ông từ chức, không tái cử nữa. Michell cũng vậy,
thành ra không có tiếng nói nào nặng ký.
Giáo sư Trần Hữu Dũng (phải) nhắc lại kinh
nghiệm lịch sử thông qua cuộc chiến tranh thương mại Smoot-Hawley được cho là
'có liên quan' đến ngòi nổ của Thế chiến II. BBC NEWS TIẾNG VIỆT
"Một ông nữa cũng sắp từ chức là ông Bob
Corker, Chủ tịch Ủy ban Ngoại vụ của Thượng Viện Mỹ, định trình ra một Dự luật
để đòi hỏi khi ông Trump đưa ra các biện pháp đánh thuế (Tariff), thì Dự luật
đó chính phe Cộng Hòa cũng không chịu biểu quyết. Do đó vấn đề là một sự thất vọng
lớn của chính quyền Mỹ - là sự 'hèn yếu' của Đảng Cộng Hòa.
"Họ sợ những người ủng hộ Trump cuồng
nhiệt, không chỉ nói về thương mại không mà còn về chính trị Mỹ, đó là một sự
lo ngại. Bây giờ họ rất là sợ ông Trump..."
Trong lịch
sử, các cuộc chiến tranh thương mại đã từng xảy ra, nhưng cuộc chiến nào được
cho là cũng có hồi kết, mà trong đó có thể có kịch bản các bên sau cùng nhún
nhường, xuống thang, thỏa hiệp hay thỏa thuận lại với nhau, khi được đề nghị
đưa ra dự đoán về kết cục của cuộc chiến thương mại lần này, nhà kinh tế học
nói:
"Cuộc
chiến tranh thương mại nổi tiếng nhất trong lịch sử kinh tế là Smoot-Hawley của
những năm 1930, nhìn vào nó, nhiều người nói rằng chính Smoot-Hawley đã đưa đến
Thế chiến thứ II.
"Tôi
không dám tiên đoán như vậy, nhưng hậu quả có thể đưa đến một trường hợp như thế.
"Cuộc
Chiến tranh Thế giới thứ II là hậu quả những thất bại của Smoot-Hawley, tôi
mong mỏi là cuộc chiến tranh thương mại này không dẫn đến mức đó, nhưng đó là
kinh nghiệm đã xảy ra trong quá khứ," nhà kinh tế học đến từ Mỹ nói với
BBC Tiếng Việt.
*
Giáo
sư Trần Hữu Dũng, người trả lời phỏng vấn với quan điểm riêng, từng là Giáo sư
của Đại học Wright State University, Dayton, tiểu bang Ohio, là tác giả của nhiều
bài báo khoa học và đầu sách về kinh tế học, kinh tế vĩ mô, cuộc trao đổi được
BBC Tiếng Việt thực hiện hôm 13/7/2018, bên lề một cuộc Hội thảo Tư về Việt Nam
học được tổ chức tại Đại học Warsaw Banacha 2, Ba Lan. Quý vị có thể theo dõi
thêm một phỏng vấn khác
cũng trong dịp này do BBC thực hiện tại đây.
---------------------------
Tin
liên quan
No comments:
Post a Comment