Tâm Don - Diễn Đàn Tự Do
Last
Updated Jul 21, 2018
Từ
lâu, nền báo chí Việt Nam chỉ được phép sản xuất ra những sản phẩm mà
chính quyền yêu thích. Nếu một sản phẩm báo chí nào đó làm chính quyền khó chịu
và dị ứng, ngay lập tức, cây búa trừng phạt sẽ lừng lững xuất hiện.
Tâm
điểm của đàn áp
Sự
kiện báo Tuổi Trẻ online bị đình bản 3 tháng và báo Tuổi Trẻ bị phạt 220 triệu
đồng không làm nhiều người ngạc nhiên, nhất là đối với các nhà báo. Tuổi Trẻ,
tờ báo hiếm hoi ở Việt Nam biết luồn lách để đưa một phần sự thật đến với công
chúng, luôn luôn là tâm điểm của đàn áp.
Vào
năm 1992, báo Tuổi Trẻ nhận cú đàn áp đầu tiên từ chính quyền. Tổng biên tập
báo Tuổi Trẻ lúc ấy là bà Vũ Kim Hạnh- một nhà báo tài năng và tâm huyết. Dù
giữ chức vụ tổng biên tập, nhà báo Vũ Kim Hạnh vẫn đi nhiều và viết nhiều. Đầu
năm 1992, bà có chuyến đi đến đất nước bí ẩn và khép kín Bắc Triều Tiên, bà đã
viết và cho đăng tải một phóng sự nhiều kỳ về cuộc sống nghèo khổ, bất hạnh của
người dân ở đất nước cộng sản Bắc Triều Tiên. Bài phóng sự này thực sự gây nên
một trận bão kinh người trong nhận thức của người Việt Nam lúc ấy, khiến hàng
ngàn người hoài nghi về các giá trị cộng sản. Tuy nhiên, bà chỉ bị các cơ quan
công quyền nhắc nhở.
Sau
đó ít lâu, vào giữa năm 1992, nhà báo Vũ Kim Hạnh cho đăng một số tư liệu chưa
được công bố liên quan đến đời tư của ông Hồ Chí Minh, mà thông tin chấn động
nhất là việc ông Hồ Chí Minh có một người vợ Trung Quốc tên là Tăng Tuyết Minh.
Ngay lập tức, bà Vũ Kim Hạnh bị đình chỉ chức vụ tổng biên tập báo Tuổi Trẻ, và
sức ép chính trị đối với báo Tuổi Trẻ cũng ngày càng lớn.
Năm
2001, đến lượt một tổng biên tập khác của Tuổi Trẻ là Lê Văn Nuôi bị kỷ luật.
Trong giai phẩm số xuân 2001, Tuổi Trẻ cho đăng tải kết quả một điều tra xã
hội, theo đó, thần tượng của giới trẻ Việt Nam chính là tỉ phú công nghệ Bill Gates
chứ không phải là các lãnh tụ Việt Nam. Với nhà chức trách Việt Nam, kết quả
điều tra này là sự bôi xấu lãnh tụ, và ông Lê Văn Nuôi đã trở thành “nhà báo
oan”.
Năm
2005, lần đầu tiên một phóng viên của báo Tuổi Trẻ- và cũng là lần đầu tiên một
phóng viên trong làng báo chí nhà nước, bị truy tố vì thông tin báo chí. Đó là
phóng viên Lan Anh với loạt bài điều tra về hãng dược phẩm Zuellig Pharma thao
túng thị trường tân dược nhập khẩu được cơ quan điều tra và tòa án kết luận
rằng “chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước”.
Năm
2008, nhà báo Nguyễn Văn Hải của báo Tuổi Trẻ và nhà báo Nguyễn Việt Chiến của
báo Thanh Niên đã bị công an bắt giam và phải hầu tòa do thông tin về vụ án
đình đám PMU 18. Chỉ sau đó mấy tháng, vào tháng 01-2009, tổng biên tập báo
Tuổi Trẻ là ông Lê Hoàng đã phải rời chức vụ do chịu trách nhiệm về các thông
tin trong vụ PMU 18.
Vào
năm 2012, nhà báo Hoàng Khương của báo Tuổi Trẻ đã phải hầu tòa và nhận bản án
04 năm về tội đưa hối lộ do thực hiện một loạt bài điều tra về những tiêu cực
trong ngành cảnh sát giao thông.
Liên
tiếp gieo sầu
Khi
nhà nước quản lý chặt chẽ báo chí, nhà nước liên tục gieo sầu lên báo chí. Và,
báo Tuổi Trẻ không phải là một biệt lệ nhận ưu sầu.
Trong
năm 2017, điệp khúc “đình bản” do Bộ thông tin- truyền thông khởi xướng đã liên
tục vang lên. Nhiều nhà báo, cả nhà báo lề phải và lề trái, đều nhất trí cho
rằng, ông Trương Minh Tuấn, bộ trưởng Bộ TT-TT kiêm phó Ban Tuyên giáo trung
ương là sát thủ ghê gớm nhất đối với báo chí từ xưa đến nay.
Vào
tháng 11- 2017, Bộ TT-TT ra quyết định : “Đình bản chuyên trang, phạt 140 triệu
đồng báo điện tử Người đưa tin”. Theo đó, Bộ TT&TT quyết định đình bản tạm
thời hoạt động chuyên trang Phụ nữ và Đời sống của báo điện tử Người đưa tin,
xử phạt 140 triệu đồng. Theo quyết định này, báo điện tử Người đưa tin đã thực
hiện hành vi vi phạm hành chính trong bài viết đăng ngày 29/10 trên chuyên
trang Phụ nữ và Đời sống (tên miền phununews.vn) của Báo có thông tin vi phạm
quy định tại điểm b, khoản 6, điều 8 nghị định số 159/NĐ-CP của Chính phủ quy
định về xử phạt hành chính trong hoạt động báo chí, xuất bản.
Báo
điện tử Người đưa tin bị xử phạt 140 triệu đồng và bị áp dụng hình phạt bổ sung
đình bản tạm thời (tước quyền sử dụng giấy phép) của chuyên trang Phụ nữ và Đời
sống (tên miền phununews.vn) trong thời gian 3 tháng.
Cũng
vào tháng 11-2017, Bộ TT- TT ra quyết định: “Đình bản ba tháng tạp chí điện tử
Nhà quản lý” vì đã đăng bài viết sai sự thật. Quyết định nêu rõ: Tạp chí điện
tử Nhà quản lý bị đình bản tạm thời hoạt động trong thời gian 3 tháng vì Tạp
chí đã đăng bài viết “Bình Phước: Báo chí đứng bên lề công cuộc đấu tranh phòng
chống tham nhũng?” ngày 21/8 có thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng nghiêm
trọng, đã bị xử lý hành chính. Trước đó, ngày 10-11- 2017, Cục Báo chí đã quyết
định xử phạt hành chính về thông tin sai sự thật bài viết trên Tạp chí này 40
triệu đồng.
Không
chỉ tháng 11-2017 mà tháng 10-2017 cũng là tháng chết chóc của báo chí Việt
Nam. Vào ngày 27-10, Bộ trưởng TT&TT Trương Minh Tuấn ký quyết định
về việc đình bản trong 3 tháng đối với báo điện tử Tầm nhìn vì đã vi phạm quy
định trong giấy phép hoạt động báo chí điện tử; không thực hiện đúng tôn chỉ,
mục đích, mặc dù đã được cơ quan quản lý nhà nước về báo chí nhắc nhở, yêu cầu
khắc phục nhưng báo tiếp tục vi phạm.
Trước
đó nữa, vào đầu tháng 10-2017, Bộ TT&TT đã quyết định đình bản tạm
thời hoạt động của báo Sức khỏe cộng đồng 3 tháng do nội bộ mất đoàn kết, không
đủ điều kiện hoạt động của cơ quan báo chí theo quy định.
Những
uẩn ức lạ lùng
Kể
từ ngày Internet và mạng xã hội xuất hiện, báo chí Việt Nam đối diện với hai
sức ép khủng khiếp: hoặc tuyên truyền một chiều theo định hướng của chính
quyền, hoặc đáp ứng nhu cầu bạn đọc bằng các thông tin trung thực. Rõ ràng, hai
sức ép đó hoàn toàn đối chọi lẫn nhau, vì nếu tuyên truyền một chiều sẽ không
có bạn đọc, nếu đáp ứng nhu cầu bạn đọc sẽ bị chính quyền thổi còi. Và báo chí
Việt Nam đã buộc phải lựa chọn một lối đi lạ đời: đu dây giữa giả dối và le lói
sự thật, giữa cái tốt và thấp kém, giữa hư và thực của ma trận thông tin. Chính
quyền Việt Nam không thích một nền báo chí đang phôi thai khát vọng độc lập, họ
chỉ thích một nền báo chí công cụ. Đối với chính quyền, phạt tiền, đình
bản và kỷ luật các tổng biên tập là giải pháp hữu hiệu để quản lý báo chí chặt
chẽ hơn, để dập tắt trong trứng nước những ước vọng tốt đẹp của người làm báo.
Trong
làng báo nhà nước Việt Nam, không phải ai cũng hèn. Đối với vài cơ quan báo chí
nhà nước, việc được Bộ TT-TT xử phạt là một chứng chỉ xác nhận rằng, báo này có
dũng khí, trung thực và tôn trọng bạn đọc. Một số tổng biên tập còn tếu táo cho
rằng, phải có nhiều phúc lắm phước báo họ mới bị- được Bộ TT-TT xử phạt.
Trong
thế giới văn minh và dân chủ, nhà nước không bao giờ xử phạt báo chí bằng các
quyết định hành chính và quan liêu. Các cơ quan nhà nước cũng ít khi kiện báo
chí ra tòa vì sợ dư luận đánh giá là hạn chế hoặc đàn áp tự do báo chí. Đặc
biệt, các tổng thống, thủ tướng và các chính trị gia lại càng không trách cứ và
chỉ trích báo chí chứ không nói là kiện báo chí ra tòa án, vì họ hiểu rằng họ
là người của công chúng, vì họ không muốn vô tình hạn chế tự do báo chí. Các
siêu sao nghệ thuật và thể thao cũng không kiện báo chí ra tòa, trừ khi báo chí
đụng chạm đến những riêng tư thân nhân của họ. Chỉ có công dân bình thường, các
tổ chức kinh tế, các tổ chức văn hóa và phi lợi nhuận mới kiện báo chí ra tòa
án nếu họ thấy báo chí đơm đặt và thông tin sai sự thật. Ở thế giới văn minh và
dân chủ này, báo chí càng tự do người dân càng nhận thức được nhiều sự thật,
qua đó càng tiến bộ và văn minh.
Từ nhiều năm qua, các tổ chức có uy tín
về xếp hạng chỉ số tự do báo chí như Tổ chức phóng viên không biên giới( RSF),
Freedom House…đều xếp hạng Việt Nam có chỉ số tự do báo chí thứ 175/ 180 quốc
gia được khảo sát và đánh giá. Không có báo chí tư
nhân, không có báo chí độc lập, và có bàn tay lông lá của chính quyền thọc sâu
vào mọi mặt hoạt động báo chí là nguồn gốc sâu xa của thảm họa thứ hạng thấp
đau lòng này. Các sự thật- dù cay đắng hay ngọt ngào- đã không đến được với
người dân, và khi không được tiếp cận sự thật, khi không có phản biện, tâm trí
của người dân mụ mị đi trong những mớ bòng bong nhận thức.
Qua
sự kiện Tuổi Trẻ bị phạt 220 triệu đồng và Tuổi Trẻ online bị đình bản 3 tháng,
một số người ở Việt Nam đã đặt ra câu hỏi tưởng chừng ngây ngô nhưng thực ra
rất thú vị và trí tuệ: có nên đình bản tất cả 800 cơ quan báo chí nhà nước Việt
Nam hay không? Sẽ có rất nhiều câu trả lời, trong đó chắc chắn có câu trả lời
này: Nếu đình bản 800 cơ quan báo chí nhà nước thì cũng tốt thôi, vì nhiều giả
dối sẽ không đến được với người dân!
Tác
giả gửi Trí Việt News
No comments:
Post a Comment