Phạm
Nguyên Trường dịch (VNTB)
Tổng
thống Donald Trump có lý: Quan hệ Nga-Mỹ đã rơi xuống mức thấp nhất trong mấy chục
năm qua, và sự kiện này chủ yếu là lỗi của những người tiền nhiệm thời
hậu-Chiến tranh lạnh của ông. Trump coi việc phục hồi quan hệ thiếu lành mạnh
này là sứ mệnh của mình. Tôi cho rằng chính quyền Trump đang tìm cách đẩy
Moskva ra khỏi quỹ đạo của Trung Quốc (hình thành sau khi Nga chiếm Crimea vào
năm 2014) và trở lại với phương Tây.
Tổng
thống Nga V.Putin và người đồng nhiệm Mỹ - Donald Trump tại Hội nghị Apec,
2017, Hà Nội (Việt Nam). Ảnh: Jorge Silva/AFP via Getty Images
Không,
Vladimir Putin không phải là người dễ thương, tay ông ta chắc chắn là đã nhuốm
máu (cả nghĩa bóng lẫn nghĩa đen). Nhưng, như cựu tổng thống Lyndon Johnson đã
từng châm biếm J. Edgar Hoover, “để anh ta ở trong lều và đái ra ngoài thì tốt
hơn là cho anh ta ra ngoài rồi đái vào lều”.
Hơn
nữa, quân đội Nga có thể làm cho nước này trở thành lực lượng đối trọng tự
nhiên của nước Trung Quốc đang vươn lên một cách nhanh chóng. Vụ tranh cãi diễn
ra trong thời gian gần đây giữa phương Tây và Nga đã đẩy Nga sang phe Trung
Quốc – Nga không còn là mối đe dọa đối với Trung Quốc, giúp Trung Quốc vươn lên
nhanh chóng trong khu vực châu Á. Trump phải ve vãn Nga để đưa Nga trở về và
kiềm chế quá trình vươn lên tưởng như không thể nào ngăn chặn được của Trung
Quốc.
Lịch
sử của vụ gây hấn
Giai
đoạn cuối Chiến tranh Lạnh, Mỹ và Nga đã có quan hệ tương đối thân thiện.
Nhưng, năm 2004, khi Mỹ bắt đầu can thiệp bí mật vào Ukraine (gọi là "Cách
mạng Cam"), thì Vladimir Putin tin rằng phương Tây tìm cách phá hoại chế
độ của ông ta và giảm tối đa quyền lực của Nga. Năm 2007, Putin tham dự hội
nghị an ninh Munich và tung ra bài diễn văn chỉ trích một cách gay gắt chủ
nghĩa quân phiệt Mỹ ở Trung Đông và “mở rộng gấp đôi” NATO và E.U., lấn vào
vùng ngoại vi của Nga.
Chưa
tới một năm sau, quân Nga tràn vào Gruzia, và quan hệ Nga-Mỹ trở thành những
lời lên án và khinh thường lẫn nhau.
Sau
cuộc bầu cử Tổng thống Barack Obama, năm 2008, quan hệ giữa chính phủ mới ở
Washington và Moskva đã ấm lên. Tổng thống Obama không lặp lại cái mà ông tin
là thái quá về quân sự của chính quyền George W. Bush. Vì vậy, Obama quay sang
với Nga. Nga chấp nhận đề nghị của ông này.
Đáng
tiếc là, giai đoạn “thiết lập lại” quan hệ với Nga thiết lập lại thực sự thì ít
mà đơn phương đầu hàng Moskva thì nhiều. Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược
mới của Obama (thường được gọi là “BẮT ĐẦU MỚI”) đã hạn chế việc hiện đại hóa
vũ khí hạt nhân của Mỹ (và số lượng tên lửa) nhưng cho phép Nga hiện đại hóa
kho vũ khí hạt nhân của mình. Theo Larry Bell, Hiệp ước cũng “xóa bỏ các chương
trình phòng thủ tên lửa của Mỹ”. Tuy nhiên, Hiệp ước này đã làm giảm được căng
thẳng.
Như
Thomas Grove viết cho Teaauter, tháng 3 năm 2011, cho Reuters, “Hiệp ước giới
hạn vũ khí hạt nhân mới giữa Nga và Mỹ củng cố lời tuyên bố của cả hai phía
rằng chiến tranh giữa Moskva và phương Tây là chuyện không thể nào tưởng tượng
nổi và tạo điều kiện cho Điện Kremlin đưa thêm nguồn lực về phía đông”.
Vấn
đề phía Đông của Nga
Vùng
Viễn Đông của Nga là khu vực rộng lớn, có nhiều tài nguyên thiên nhiên quan
trọng sống còn, nhưng dân cư thưa thớt. Vùng này lại có chung biên giới với đất
nước đông dân nhất, phát triển nhanh nhất và tiêu thụ nhiều tài nguyên thiên
nhất nhất thế giới: đấy là Trung Quốc. David Goldman từng nói, Trung Quốc coi
các nước khác là chất đạm có giá trị để cho mình ăn. Vùng Viễn Đông của Nga
đúng là như thế.
Trong
30 năm qua, người gốc Trung Quốc đã xâm nhập vào vùng Viễn Đông dân cư thưa
thớt và bắt đầu chèn ép người Nga bản địa. Chắc chắn là, vùng Viễn Đông của Nga
sẽ trở thành lãnh thổ, trên thực tế, của Trung Quốc. Putin biết rằng chuyện đó
đang diễn ra. Ông ta đang dùng hết sức bình sinh để giữ lại lãnh thổ châu Á của
mình. Nhưng, do lực lượng quân sự tương đối mỏng, khả năng bảo vùng biên giới
rộng lớn của ông ta là khá hạn chế.
Chúng
ta biết rằng Putin muốn củng cố vùng Viễn Đông của Nga. Hiện nay, Moskva đang
đưa các hệ thống phòng thủ ven biển di động K-300P Bastion-P và BAL đến quần
đảo Kurile (nước này chiếm được vào năm 1945, bất chấp những lời tuyên bố về
chủ quyền của Nhật Bản).
Tổng thống Nga V.Putin luôn muốn phát
triển mạnh vùng Viễn Đông Nga.
Đáng
tiếc là, Moskva không thể đưa lực lượng ra khỏi nơi mà người Nga coi là những
điểm nóng hơn ở châu Âu và Trung Đông. Với ngân sách quốc phòng năm 2018 là 51
tỷ USD, Moskva đơn giản là phải lựa chọn: Bảo vệ vùng Viễn Đông rộng lớn, giàu
tài nguyên của mình, không để Trung Quốc chiếm đoạt hay chống lại điều mà họ
coi là phương Tây thù địch với lực lượng quân sự tiến tiến (xin nhớ: hai cuộc
xâm lược lớn trong lịch sử Nga - Napoleon và Hitler – đều đến từ phương Tây).
Thái
Bình Dương hấp dẫn hơn (hoặc phải hấp dẫn hơn) đối với một người Nga có tư
tưởng đế quốc-dân tộc chủ nghĩa như Putin. Ở đây có những nền kinh tế năng động
nhất thế giới; Thái Bình Dương tạo điều kiện để nước Nga gia tăng sự hiện diện
về quân sự trong những khu vực giàu tài nguyên (đồng thời lập hàng rào phòng
thủ nhằm bảo vệ các tuyến đường đi vào vùng Bắc cực của Nga - một nguồn tài sản
quan trọng của nước Nga). Tiếp tục bị ám ảnh về châu Âu, hoặc tiếp tục để Liên
bang Nga ốm yếu dính líu vào nền chính trị bộ lạc của Trung Đông không phải là
lợi ích chiến lược lâu dài của Moskva.
Washington
phải nhận thức được thực tế này và thiết lập quan hệ thân thiện hơn với Moskva.
Nếu chuyện đó có thể xảy ra, Putin sẽ thực hiện được công việc bảo vệ an toàn
vùng biên giới đang gặp nhiều rắc rối của mình. Sự thân thiện lâu dài giữa Mỹ,
Châu Âu và Nga sẽ giúp ổn định vùng biên giới phía tây của nước Nga. Cùng với
Mỹ (và Israel), Nga có thể nghiền nát những đồn lũy khủng bố còn sót lại trong
thế giới Hồi giáo, góp phần củng cố khu vực phía nam của nước Nga. Lúc đó, bằng
cách củng cố vị trí của mình ở Viễn Đông, Nga hoàn toàn có thể tập trung vào
việc gây khó khăn cho chiến lược lớn của Trung Quốc.
Bước
đi đó của Mỹ sẽ làm thay đổi một cách căn bản điều mà Zbigniew Brzezinski, nhà
địa chiến lược Mỹ, từng gọi là “bàn cờ lớn”. Nó cũng sẽ làm suy yếu và làm mất
giá vĩnh viện mối đe dọa mà nước Trung Quốc đang ngóc đầu dậy gây ra - không
chỉ đối với Mỹ và châu Á, mà còn đối với toàn thế giới.
Brandon
J. Weichert là nhà phân tích địa chính trị, quản lý The Weichert Report: World
News Done Right and is a contributor at The American Spectator, đồng thời là
biên tập viên của American Greatness. Ông viết cho nhiều báo lớn và đang làm
nghiên cứu sinh bậc tiến sĩ về quan hệ quốc tế.
*
Nguồn
:
No comments:
Post a Comment