BBC Tiếng Việt
27 tháng 7 2018
Tác
giả phim tài liệu Mẹ Nấm phải sống xa quê để trốn chính quyền trong khi cuốn
phim đang được trình chiếu ở nhiều nước.
Hai bé Nấm và
Gấu - Một cảnh trong phim 'Mẹ Vắng Nhà'.
CLAY PHAM
Quá trình làm phim
đầy nguy hiểm
"Mẹ
Vắng Nhà là cuốn phim tài liệu duy nhất của tôi và cũng là phim đầu tiên về gia
đình một tù nhân lương tâm Việt Nam," Clay Phạm, người đạo diễn và sản xuất
phim tài liệu Mẹ Nấm, chia sẻ với BBC.
Bà Tuyết Lan (mẹ Nguyễn
Ngọc Như Quỳnh) - và bé Gấu (con Quỳnh) - Một cảnh trong phim 'Mẹ Vắng Nhà'. CLAY
PHAM
"Cuối
năm 2017, sau khi xong phần quay cho phim Mẹ Nấm, tôi có việc phải ra nước
ngoài vài hôm. Trong chuyến đi đó tôi đã bị an ninh Việt Nam giam lỏng tại sân
bay, tịch thu không biên bản toàn bộ tài sản cá nhân bao gồm hộ chiếu, laptop,
các thiết bị chuyên dụng dành cho quay phim, giấy tờ tuỳ thân... Sau đó họ
thông báo tôi bị cấm xuất cảnh vô thời hạn."
"Gia
đình tôi cũng liên tục bị an ninh quấy nhiễu để khai thác thông tin về tình
hình hiện tại của tôi."
"Bản
thân tôi không được về nhà, phải tạm lánh ở một địa phương khác để tránh sự
sách nhiễu và giữ an toàn cho bản thân."
Trên
thực tế, không phải đợi đến sau khi phim Mẹ Nấm hoàn thành, Clay Phạm mới gặp rắc
rối với chính quyền.
Trong
quá trình làm phim, ông luôn phải đối phó sự theo dõi của an ninh địa phương
cùng hệ thống camera do chính quyền lắp đặt 'dày đặc' quanh nhà blogger nổi tiếng.
"Tôi
đã nhận được sự bảo vệ tuyệt đối của gia đình bà Lan [thân mẫu của Mẹ Nấm]
trong thời gian này. Tôi rất cảm ơn bà Lan về sự bảo bọc này", Clay Phạm
nói.
"Bây
giờ khi phim được mang đi chiếu ở khắp nơi thì tôi mong tôi và gia đình sẽ
không còn bị sách nhiễu, có thể quay trở lại cuộc sống của một công dân bình
thường."
Mẹ Nấm
- Nguồn cảm hứng
Clay
Phạm cho hay ông biết đến Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh qua một vài người bạn.
Thời điểm đó, blogger Mẹ Nấm đã bị bắt giam gần một năm.
Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như
Quỳnh cùng bé Nấm và Gấu. TUYET LAN
Thông
tin về hành trình đấu tranh cho dân chủ của Mẹ Nấm gây cảm hứng cho ông. Sau
đó, Clay tìm đọc thêm tin tức về Mẹ Nấm trên internet.
Dần
dần, ý tưởng làm phim tài liệu về Mẹ Nấm nảy sinh.
"Khi
biết đến câu chuyện của Quỳnh, tôi có vài lần đến nhà Quỳnh ở Nha Trang và được
bà Lan tiếp đãi rất nhiệt tình, vui vẻ. Tôi đặc biệt có sự quý mến đối với Nấm
và Gấu - hai đứa con nhỏ của Quỳnh."
Poster phim tài liệu về
Mẹ Nấm. OTHER
"Lúc
đầu tôi chỉ nghĩ rằng sẽ làm một cuốn phim ngắn bỏ túi để sau này khi Quỳnh ra
tù, cô sẽ thấy được những đứa con của mình lớn lên như thế nào trong thời gian
không có mẹ."
"Tuy
nhiên, càng hiểu nhiều về câu chuyện của Quỳnh, tôi càng thấy quý trọng cô ấy
hơn. Tôi muốn kể chuyện của cô ấy như một câu chuyện truyền cảm hứng về một tù
nhân lương tâm."
"Tôi
nhớ mãi hình ảnh bà Tuyết Lan, ở tuổi ngoài 60, vẫn tất bật vừa chăm cháu, dạy
cháu, vừa mưu sinh, vừa đi tìm công lý cho con gái, mưu sinh..."
"Bà
Lan là một mẫu người phụ nữ khi cần nghị lực thì rất can trường, khi cần nhẫn
nhịn thì rất cam chịu. Có những hôm áp lực đến nỗi bà giận dữ la mắng hai đứa
cháu. Sau đấy tôi lại thấy bà trốn vào một góc nhà ôm mặt khóc nức nở."
"Lúc
đó bà mới nghẹn ngào: "Không hiểu tại sao tôi lại trở nên như vậy, vì sao
gia đình tôi lại rơi vào thảm cảnh như thế này".
"Tôi
tự hỏi: "Với sức lực của một người phụ nữ ngoài 60, liệu bà Lan có thể chịu
đựng thêm 10 năm ròng rã? Liệu khi bà gục ngã thì con gái và hai đứa cháu sẽ ra
sao?"
"Thời
đầu tiếp xúc với gia đình Quỳnh, tôi cứ bị ám ảnh một câu hỏi: "Tại sao một
người mẹ trẻ lại chấp nhận rời xa hai đứa con mình để đấu tranh dân chủ?"
"Nhưng
rồi dần dần tôi tự tìm được câu trả lời qua lối sống và cách dạy con cháu của
bà Lan. Ở Việt Nam, gia đình là nền tảng. Nhưng mỗi gia đình có thể có cách
riêng để nuôi dạy, hay bày tỏ tình yêu với con cái."
"Với
Quỳnh, những gì cô làm cho tới nay chính là vì cô mong muốn con cái mình có
tương lai tốt đẹp hơn."
"Tôi
xin trích dẫn lời Quỳnh như một minh chứng về tình yêu cô dành cho hai đứa con
của mình, dù cô chọn cách phải sống xa bọn trẻ: "Những gì tôi tranh đấu
hôm nay, là những gì tôi muốn con cái tôi hưởng trọn vẹn sau này".
Bé Nấm (con Như Quỳnh)
- Một cảnh trong phim 'Mẹ Vắng Nhà'.
CLAY PHAM
Cấm ở Việt
Nam - Chiếu khắp thế giới
Phim
tài liệu Mẹ Nấm không được cấp phép chiếu ở Việt Nam. Thậm chí ngay tại Thái
Lan phim cũng mới được chiếu một lần cho báo giới quốc tế tại CLB Nhà báo ở
Bangkok.
Buổi
chiếu phim lần thứ hai tại Bangkok hồi đầu tháng Bảy bị hủy bỏ vào phút chót
"do yêu cầu của chính quyền Việt Nam".
Tuy
nhiên, "Mẹ Vắng Nhà" đã, đang và sẽ được chiếu ở nhiều nước trên thế
giới, theo ông Trịnh Hội thuộc tổ chức VOICE - được Clay Phạm ủy quyền sử dụng
cuốn phim.
"Phim
tài liệu về Mẹ Nấm của Clay Phạm được chiếu lần đầu tại Úc. Sắp tới sẽ chiếu
thêm nhiều lần nữa tại Úc do có thêm rất nhiều đề nghị tại đây," ông Trịnh
Hội nói với BBC từ Hoa Kỳ.
"Phim
cũng vừa được chiếu vào thứ Bảy vừa qua tại Nam California và vào Chủ Nhật tại
Bắc California. Vào tháng Tám, chúng tôi sẽ đem phim đi chiếu ở Đài Loan, nhiều
vùng khác của Hoa Kỳ, và châu Âu."
"Trong
cái rủi có cái may. Chính quyền Việt Nam càng cấm thì bộ phim càng nổi tiếng,
khán giả càng muốn xem. Chúng tôi đã nhận được hàng trăm lời đề nghị chiếu phim
ở khắp nơi."
Ông
Trịnh Hội nói lần chiếu ở Huston, Hoa Kỳ mới đây, "Mẹ Vắng Nhà' thu hút
1.500 khán giả".
"Tôi
chưa bao giờ nhìn thấy có nhiều người tham gia một sự kiện về nhân quyền đông đến
vậy trong suốt hơn 20 làm việc trong lĩnh vực này," ông Trịnh Hội nói với
BBC.
"Điều
tôi vô cùng hãnh diện là phim được làm hoàn toàn trong nước, từ kịch bản, quay
phi, hậu kỳ đến phụ đề. Hơn thế nữa, người làm phim bị ngặp nguy hiểm nhưng vẫn
dũng cảm nói lên sự thật, đưa câu chuyện ra ánh sáng."
Poster
phim 'Mẹ Vắng Nhà'. OTHER
Bao giờ
mẹ thôi vắng nhà?
Phim
tài liệu về Mẹ Nấm của Clay Phạm được trình chiếu khắp thế giới trong khi nhân
vật chính của phim, bà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, đang tuyệt thực trong tù.
Theo
bà Tuyết Lan, mẹ của Như Quỳnh, Mẹ Nấm tuyệt thực để phản đối những chính sách
tra tấn tinh thần của trại giam.
Mới
đây, bà Lan cho biết Mẹ Nấm đã ngừng 16 ngày tuyệt thực sau khi đại diện của Đại
sứ quán Mỹ tại Việt Nam đã vào tù thăm chị.
Ông
Trịnh Hội cho rằng việc phim tài liệu về Mẹ Nấm được chiếu nhiều nơi sẽ giúp tạo
áp lực để tranh đấu cho tự do của bà.
"Chúng
tôi có kinh nghiệm rằng khi hồ sơ của tù nhân lương tâm nào được để ý thì chính
quyền sẽ giảm bớt đàn áp đối với họ. Do đó, chúng tôi hi vọng rằng sự quan tâm
của quốc tế tới phim Mẹ Nấm và bàn thân chị sẽ giúp chị 'dễ thở hơn trong
tù," ông Trịnh Hội nói.
Còn
theo Clay Phạm, mục đích làm phim của ông chỉ đơn thuần về hoàn cảnh của một
gia đình tù nhân lương tâm. Ông không hề có dự định tuyên truyền cho Mẹ Nấm,
cũng không áp đặt bất cứ khuynh hướng chính trị nào trong phim.
"Tuy
nhiên nếu sau khi xem phim khán giả đồng cảm với câu chuyện tôi kể và thấy những
việc Quỳnh làm là đúng thì hãy lên tiếng vì tinh thần của người phụ nữ mạnh mẽ
này."
"Mong
nhiều cá nhân và tổ chức sẽ cùng cất lên tiếng nói để Quỳnh sớm thoát khỏi vòng
lao lý và gia đình họ sớm được đoàn tụ," Clay Phạm chia sẻ.
Những
người như Mẹ Nấm, bà Tuyết Lan và con cháu họ, với Clay Phạm, cũng giống bao
người Việt Nam "chân phương giản dị", "khác chăng là tình cảm họ
dành cho Việt Nam nhiều hơn, tha thiết hơn..."
---------------------
Tin
liên quan
No comments:
Post a Comment