Phát
triển điện mặt trời - thừa hệ lụy, thiếu kiểm soát: Nỗi lo xử lý môi trường
Lao Động Online
22/06/2021 | 06:30
Lắp điện mặt trời
trên mái nhà một hộ dân ở Đà Nẵng. Ảnh: Tường Minh
Với hàng ngàn MW điện mặt trời đã vận hành và hơn 10.000MW điện mặt
trời đang đề nghị bổ sung quy hoạch, cả nước đã có hàng chục triệu tấm quang điện
(pin mặt trời) đang hoạt động. Tuy nhiên, xu hướng này cũng đặt ra vấn đề về xử
lý pin năng lượng mặt trời (tấm quang điện) khi hết hạn sử dụng như thế nào?
Đây là bài toán không đơn giản và ngay cả trên thế giới các nhà khoa học cũng
có ý kiến khác nhau khi đánh giá về mức độ độc hại của nó. Ở Việt Nam cũng
không phải là ngoại lệ.
*
Xử lý pin sau sử dụng
thế nào?
Theo Quy hoạch điều chỉnh điện của Bộ Công
Thương, mục tiêu điện mặt trời trong năm 2020 sẽ đạt 850 MWp, đến năm 2025 tăng
lên 4.000 MWp vào cán mốc 12.000 MWp năm 2030. Tuy nhiên, ngay khi có Quyết định
số 13 của Thủ tướng Chính phủ, điện mặt trời đã bùng nổ tăng cấp số nhân trong
khoảng 2 năm trở lại đây. Tính đến 31.12.2020 cả nước có 83 nghìn công trình điện
mặt trời được đấu nối vào hệ thống điện với tổng công suất lắp đặt lên tới gần
4.700 MWp.
Điều đáng nói, điện mặt trời phát triển như vũ
bão khiến không ít người lo ngại đến vấn đề xử lý môi trường chất thải từ các tấm
pin năng lượng. Trong đó, trách nhiệm xử lý các tấm pin mặt trời sau khi dự án
kết thúc vẫn chưa có.
Trao đổi với Lao Động, GS.TS Đặng Thị Kim Chi
- Chủ tịch Hội đồng khoa học và kỹ thuật, Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường
Việt Nam khẳng định, những tấm pin năng lượng mặt trời thải bỏ nếu chôn lấp
không đúng quy định có khả năng gây ô nhiễm môi trường đất, nước do phát sinh
kim loại nặng hoặc phát sinh khí thải độc hại, ảnh hưởng rất lớn đến sức khoẻ
con người.
"Pin năng lượng mặt trời là một trong những
biện pháp, công cụ hữu ích giúp biến năng lượng mặt trời thành năng lượng điện.
Nhưng cấu tạo của những tấm pin năng lượng mặt trời có đến 76% là pin, 10%
polyme, 8% nhôm, 5% nguyên tố silic, 1% đồng và các loại kim loại như chì, thiếc...
Nếu mang đi chôn lấp không đúng quy định thì các thành phần có trong tấm pin
năng lượng mặt trời sẽ không được phân huỷ, gây ô nhiễm môi trường.
Vì không được phân huỷ, những chất thải này sẽ
làm cho chất lượng đất vĩnh viễn không thể cải thiện được. Trường hợp những chất
thải này hoà tan một phần hoặc tan vào nước thì cũng sẽ gây ô nhiễm môi trường
nước, môi trường đất, ảnh hưởng đến sức khoẻ con người" - bà Đặng Thị Kim
Chi cho biết.
Nói về những khó khăn trong vấn đề xử lý các tấm
pin năng lượng mặt trời sau khi hết hạn, GS-TS Đặng Thị Kim Chi cho biết, đối với
các nước phát triển và đang phát triển, pin năng lượng mặt trời được xử lý theo
4 giai đoạn khác nhau: Chế tạo pin năng lượng mặt trời - vận chuyển pin đến nhà
máy - sử dụng và thu hồi.
Việc thu hồi pin mặt trời trở thành một trong
những yêu cầu bắt buộc đối với nhà máy sử dụng pin mặt trời cho phát điện. Các
nước phát triển rất quan tâm đến vấn để xử lý, thu gom pin mặt trời đã qua sử dụng,
bởi vì nếu không xử lý tốt thì sẽ có khối lượng khổng lồ chất thải ra môi trường,
làm huỷ hoại môi trường.
Theo bà Chi, việc xử lý những tấm pin mặt trời
rất khó khăn, bởi trong tế bào quang điện ở pin mặt trời có các thành phần nguy
hại như: Antimomny, arsenic, barium, cadmium, chì, coban, kẽm, molybdennum, thuỷ
ngân... Quá trình xử lý phải được tái chế hết sức chặt chẽ như tháo gỡ khung
nhôm bằng phương pháp thủ công.
Sau đó tách các lớp vật liệu, tế bào và modum
của tấm pin năng lượng mặt trời và dỡ bỏ tế bào quang điện. Trong việc dỡ bỏ tế
bào quang điện phải sử dụng phương pháp hoá học và axit nitric, dung môi hữu
cơ... để hoà tan, hoặc sử dụng phương pháp nhiệt phân. Đây đều là những phương
pháp khó và phức tạp, đòi hỏi quá trình xử lý phải cẩn thận và kỹ lưỡng.
Đồng quan điểm, TS Tô Văn Trường - chuyên gia
độc lập về tài nguyên và môi trường - cho rằng, trên thế giới, quá trình sản xuất
tế bào tấm pin mặt trời sử dụng một số vật liệu nguy hại, chủ yếu để làm sạch bề
mặt chất bán dẫn. Những hóa chất này, tương tự như những hóa chất được sử dụng
trong ngành công nghiệp bán dẫn nói chung, bao gồm axit clohydric, axit
sulfuric, axit nitric, hydro florua và axeton. Số lượng và loại hóa chất được sử
dụng phụ thuộc vào loại tế bào tấm pin mặt trời, lượng làm sạch cần thiết và
kích thước của tấm silicon.
Ngoài ra, người lao động cũng phải đối mặt với
việc hít phải bụi silicon. Do đó, các nhà sản xuất tế bào tấm pin mặt trời phải
đảm bảo rằng công nhân không bị tổn hại khi tiếp xúc với các hóa chất này và
các sản phẩm thải ra từ quá trình sản xuất được xử lý đúng cách.
Nếu không được xử lý và tiêu hủy đúng cách, những
vật liệu này có thể gây ra các mối đe dọa đến môi trường, hoặc sức khỏe cộng đồng.
Cần đi trước một
bước
Theo GS-TS Đặng Thị Kim Chi, hiện nay, việc quản
lý chất thải rắn và nguy hại đã được Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi
trường) ban hành, thông qua nhiều nghị định, thông tư khác nhau. Song, với chất
thải là những tấm pin năng lượng mặt trời hết hạn - hiện vẫn chưa được các cơ
quan có thẩm quyền xếp vào dạng chất thải nguy hại hay chất thải rắn thông thường.
Cũng bởi chưa có quy định cụ thể nên việc xử lý vấn đề này còn lúng túng, bị động
- trong khi tốc độ phát triển các nhà máy năng lượng mặt trời đã bùng nổ trong
thời gian qua.
"Theo quan điểm của tôi, để xử lý những tấm
pin năng lượng mặt trời, tránh gây hại cho môi trường, trước hết là các giải
pháp về chính sách. Trong đó, cần quan tâm vấn đề quản lý các tấm pin như thế
nào, chính sách thu hồi ra sao? Ngoài ra, chính sách khuyến khích tái sử dụng
và tái chế các loại pin này, cũng như các biện pháp để giảm khối lượng chất thải
ra cũng rất quan trọng.
Bên cạnh đó, cần đi ngay vào các giải pháp kỹ
thuật, làm sao có được đánh giá về các giải pháp công nghệ tái chế pin năng lượng
mặt trời, xử lý pin năng lượng mặt trời thải ra, phù hợp nhất với điều kiện môi
trường của Việt Nam" - bà Chi nói.
Theo chuyên gia này, trong luật Bảo vệ Môi trường
mới được thông qua, không có điều luật nào quy định đối với chất thải là tấm
pin năng lượng mặt trời, nhưng lại có nhiều văn bản và vấn đề liên quan đến việc
xử lý các sản phẩm thải bỏ theo hướng tuần hoàn lại chất thải.
"Luật đã ban hành, nhưng việc quản lý chất thải
tấm pin năng lượng mặt trời có thể đưa vào các thông tư, nghị định để hướng dẫn
thu hồi, xử lý, tái sử dụng ở Việt Nam. Trong luật cũng đã đưa ra vấn đề về
kinh tế tuần hoàn, nhấn mạnh các cơ sở kinh doanh dịch vụ phải thống nhất quản
lý, để giảm chất thải, nâng cao việc tái sử dụng, tái chế.
Hiện nay, chúng ta vẫn phải nhập khẩu những tấm pin
mặt trời; các nhà sản xuất nước ngoài phải có cam kết thu hồi sản phẩm đó.
Nhưng, cũng cần xem xét tính khả thi lâu dài, pin này có tuổi thọ rất cao từ
15-25 năm. Vậy không rõ đến thời điểm hết hạn, các nhà sản xuất đó có còn phát
triển để cam kết thu hồi hay không? Do đó, chúng ta cần lo trước, cần xử lý pin
mặt trời trước khi tin tưởng vào nhà sản xuất, nhà nhập khẩu sẽ thu hồi" - GS-TS Đặng Thị Kim Chi cho hay
CƯỜNG NGÔ - NGUYỄN HÀ
No comments:
Post a Comment