THẾ GIỚI HÔM NAY : 29/06/2021 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 29/06/2021

The Economist

Đỗ Đặng NHật Huy, biên dịch

29/06/2021

http://nghiencuuquocte.org/2021/06/29/the-gioi-hom-nay-29-06-2021/

 

Chính phủ Ethiopia tuyên bố ngừng bắn ở khu vực Tigray miền bắc, từ đó tạm dừng cuộc nội chiến đã khiến hàng nghìn người thiệt mạng, hàng triệu người phải di dời và 350.000 người trên bờ vực chết đói. Thông báo được đưa ra ngay sau khi chính quyền lâm thời Tigray do chính phủ liên bang bổ nhiệm phải rời khỏi Mekelle, thủ phủ của vùng. Đối thủ của chính phủ trong cuộc chiến này, Mặt trận Giải phóng Nhân dân Tigray, tuyên bố đã tái chiếm thành phố nhưng chưa bình luận về thông báo của chính phủ.

 

Kết hợp các loại vắc-xin covid-19 khác nhau có thể giúp tăng cường khả năng miễn dịch trước SARS-CoV-2, theo một nghiên cứu trên Lancet. Các nhà nghiên cứu nhận thấy việc tiêm vắc-xin Pfizer-BioNTech bốn tuần sau mũi Oxford-AstraZeneca sẽ tạo ra lượng kháng thể cao, thậm chí là cả khi đảo thứ tự tiêm. Chúng đều giúp kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh hơn so với khi chỉ tiêm hai mũi Oxford-AstraZeneca.

 

Ủy ban châu Âu thông qua một thỏa thuận cho phép dữ liệu cá nhân được lưu chuyển tự do giữa EU và Anh thêm bốn năm nữa. Thông tin cá nhân rời khỏi khối vẫn có mức độ bảo vệ tương tự như ở châu Âu theo luật EU. Quyết định này sẽ giúp giữ lại cho các doanh nghiệp Anh khoảng 1,6 tỷ bảng Anh (2,2 tỷ USD), theo tổ chức nghiên cứu New Economics Foundation.

 

Bộ trưởng Giáo dục Hoa Kỳ Miguel Cardona mở đầu chuyến đi 3 ngày đến Puerto Rico với thông báo lãnh thổ này sẽ được nhận gần 4 tỷ đô la cứu trợ đại dịch cho hệ thống giáo dục. Trong giai đoạn dịch bệnh, trường học ở hòn đảo này chỉ dạy cầm chừng, trong khi học trực tuyến là điều không thể với nhiều người vì nguồn điện và cơ sở hạ tầng internet yếu kém của hòn đảo.

 

Juul đồng ý trả cho Bắc Carolina 40 triệu đô la để giải quyết một vụ kiện, mà trong đó bang này cáo buộc hãng thuốc lá điện tử tiếp thị và phân phối bất hợp pháp các sản phẩm của mình cho người trẻ tuổi, gây ra “dịch hút vape”. Thỏa thuận này đặt ra một số hạn chế, bao gồm không hướng quảng cáo đến trẻ vị thành niên hay tuyên bố thuốc lá điện tử an toàn hơn thuốc lá điếu. Ngoài ra tổng chưởng lý 13 bang khác cũng kiện Juul.

 

Hai người đàn ông bị buộc tội giết con gái và tài xế của Katumba Wamala, một bộ trưởng Uganda, cũng như tội âm mưu giết ông này. Hôm 1 tháng 6, bốn người đi xe máy đã nổ súng vào chiếc ô tô chở vị bộ trưởng đi qua vùng ngoại ô Kampala, thủ đô Uganda. Trong những năm gần đây đã rộ lên các vụ ám sát có động cơ chính trị ở Uganda, và hầu hết vẫn chưa được giải quyết.

 

Nhà máy thủy điện lớn thứ hai thế giới đã đi vào hoạt động ở Tây Nam Trung Quốc, dù vẫn chưa xây xong hoàn toàn. Nhà máy Thủy điện Bạch Hạc Than nằm trên một nhánh sông Dương Tử có 16 turbine sản xuất 62,4 terawatt giờ điện mỗi năm. Hôm qua người ta đã cho vận hành hai turbine.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Covid-19 tung hoành ở Châu Phi

Tại đại dịch mới bắt đầu có người nói Châu Phi sẽ không bị covid-19 ảnh hưởng nhiều. Nhưng xem ra họ đã sai. Đang có một đợt dịch thứ ba quét qua châu Phi và nhiều khả năng sẽ còn nghiêm trọng hơn đợt trước.

 

Có nhiều lý do cho mức độ nghiêm trọng của đợt dịch này. Cũng như người dân ở mọi nơi khác, dân châu Phi đã chán ngấy covid-19 và mệt mỏi với khẩu trang hay giữ khoảng cách. Chính phủ quá túng thiếu để có thể trả tiền cho người dân ở nhà, trong khi biến thể delta lan rộng ở Nam Phi và khoảng một chục quốc gia khác.

 

Xét nghiệm vẫn ở mức thấp, tức số ca nhiễm hiện tại là không chính xác. Congo, một đất nước 87 triệu dân, chỉ có 40.000 ca – ít hơn cả Glasgow, một thành phố Scotland với 630.000 ca. Đồng thời việc thiếu vắc-xin cũng khiến chỉ hơn 1% người châu Phi được tiêm phòng đầy đủ, với hầu hết là ở bắc Sahara. Với việc các nước giàu độc quyền sản xuất thuốc, lục địa này xem ra dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết.

 

Hai người giúp Carlos Ghosn vượt ngục ra hầu tòa

Hai người Mỹ sẽ ra tòa Tokyo vào hôm nay vì vai trò của họ trong cuộc đào thoát khỏi Nhật Bản của Carlos Ghosn. Đối mặt với các cáo buộc hành vi sai trái tài chính (mà ông phủ nhận) và với niềm tin sẽ không được xét xử công bằng, cựu giám đốc Nissan đã quyết định bỏ trốn. Ông thuê cựu lính đặc nhiệm Michael Taylor và con trai ông này, Peter, để giúp ông trốn trong một hộp đựng thiết bị âm nhạc nhằm bay đến Beirut trên một chiếc máy bay tư nhân. Kế hoạch bất ngờ thành công. Vị cựu giám đốc giờ đã an toàn ở Lebanon, một quốc gia không có hiệp ước dẫn độ với Nhật Bản.

 

Nhưng hai cha con nhà Taylor không may mắn như vậy. Họ bị bắt ở Massachusetts vào năm ngoái và bị dẫn độ về Nhật Bản. Đầu tháng này, họ đã nhận tội giúp đỡ ông Ghosn và phải đối mặt với án tù ba năm. Thật trớ trêu là họ đang bị giam giữ ở chính trại giam trước đây của ông Ghosn.

 

Nắng nóng kỷ lục ở Bắc Mỹ

Hôm Chủ nhật người ta đo được nhiệt độ lên tới 46,6°C tại một ngôi làng ở British Columbia, kỷ lục nóng nhất từng ghi nhận ở Canada. Bờ biển phía tây của nước này và tây bắc nước Mỹ đang chìm trong một đợt nắng nóng khiến toàn bộ các thành phố phải ngừng hoạt động. Việc tiêm vắc-xin phải dừng lại, và trường học cũng đóng cửa. Ở Portland, Oregon, xe điện thậm chí ngừng chạy vì dây cáp điện bị tan chảy. Và bởi vì nhiều tòa nhà không có điều hòa nhiệt độ, chính phủ đã buộc phải mở các trung tâm làm mát chuyên biệt – những địa điểm mà mọi người có thể ghé thăm để nghỉ ngơi.

 

Người ta từng nghĩ một đợt nắng nóng dữ dội như thế này chỉ có thể xảy ra vài nghìn năm một lần. Nhưng các ước tính như vậy chỉ dựa trên giá trị trung bình trong lịch sử. Trên thực tế, biến đổi khí hậu đang khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan diễn ra thường xuyên hơn. Mặc dù nắng nóng gây chết người hơn cả bão hoặc lũ lụt trong một năm bình thường, nhưng các chính phủ – ngay cả ở các nước giàu – vẫn chưa sẵn sàng để đối phó. Có lẽ họ nên nhanh chóng chuẩn bị.

 

Ngoại trưởng Israel thăm UAE

Mối quan hệ giữa Israel và vùng Vịnh không phải quá mới mẻ. Vào năm 2008 Bộ trưởng Ngoại giao Israel Tzipi Livni đã đến thăm Qatar. Nhưng tinh thần nồng nhiệt trong chuyến thăm UAE hôm nay của Yair Lapid, người kế nhiệm bà, là chưa từng có. Năm ngoái, với việc Mỹ thu hẹp can dự ở khu vực và Iran tỏ ra nguy hiểm, UAE đã đi tìm đồng minh. Họ bình thường hóa quan hệ với Israel vào tháng 8, một động thái được cựu tổng thống Donald Trump ủng hộ (ông vốn muốn thúc đẩy quan hệ Ả Rập-Israel). Kể từ đó, các hạn chế thị thực đã được hủy bỏ và bắt đầu có các chuyến bay thẳng. Và trong chuyến thăm này ông Lapid sẽ khánh thành đại sứ quán thứ ba của Israel ở thế giới Ả Rập, lần này là Abu Dhabi, thủ đô UAE.

 

Chuyến đi hôm nay sẽ giúp Israel bớt lo lắng rằng tiến trình bình thường hóa với các nước Ả Rập có thể chậm lại nếu không có kỹ sư trưởng, ông Trump. Tin tốt là mọi chuyện cũng đang diễn tiến suôn sẻ ở đầu bên kia của khu vực: hai hãng hàng không Israel cho biết họ sẽ sớm bắt đầu các chuyến bay đến Morocco.