05/05/2020
“Dịch bệnh corona lần này có thể là cuộc khủng hoảng
nghiêm trọng toàn cầu đầu tiên trong nhiều thập kỷ chứng kiến vai trò lãnh đạo
mờ nhạt của Mỹ, nhưng lại đánh dấu sự nổi lên của Trung Quốc”.
Đó là những gì ông Rush
Doshi – Giám đốc Học viện Chiến lược Trung Quốc tại Viện Brookings, thủ đô
Washington D.C (Hoa Kỳ) nhận
định.
Trên một con phố ở thủ đô
của Serbia (Nam Âu), người ta dễ dàng nhận ra một tấm áp phích lớn với hình ảnh
của Tập Cận Bình và dòng chữ “Cảm ơn người anh cả, Tập” (Thank you, big brother
Xi). Tấm áp phích này được treo lên ngay sau khi Trung Quốc cử một đội chuyên
gia y tế và 16 tấn hàng hoá – thiết bị y tế đến trợ giúp Serbia chống lại dịch
coronavirus. Tổng thống Serbia đã không thể giấu nổi sự xúc động và lòng biết
ơn của mình đối với Trung Quốc bằng việc tự mình ra đón đoàn tại sân bay và hôn
lên cờ Trung Quốc sau khi hôn cờ của Serbia với những “lời
vàng ý ngọc” để chào đón.
Trung Quốc không chỉ viện
trợ và giúp đỡ cho Serbia – một trong những đồng minh thân cận bậc nhất của họ
trong Liên minh Châu Âu, mà còn nhanh chóng trợ giúp cho Ý – quốc gia duy nhất
của nhóm G7 tham gia vào chiến lược “Một vành đai – Một con đường” của Trung Quốc.
Với một tư cách đặc biệt như vậy, Ý nhận được sự
hỗ trợ vô cùng hào phóng từ Trung Quốc. Từ 17 đến 25 tháng Ba, Trung
Quốc đã cử 36 chuyên gia y tế tới nước này. Hàng hoá y tế được vận chuyển làm
ba đợt số lượng lớn, ước tính khoảng 28 tấn.
Cùng thời điểm này Tập
Cân Bình cũng đã có những bước đi ngoại giao được coi là chưa có tiền lệ đối
với một số thành viên trụ cột của Liên minh Châu Âu. Bằng việc chủ động điện
đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Angela Merkel, Vua
Felipe của Tây Ban Nha và Thủ tướng Anh Boris Johnson, Tập Cận Bình đã như muốn
khoe mẽ tầm nhìn của mình về tính nghiêm trọng của dịch bệnh, cũng như nhận định
việc thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa hợp tác quốc tế để đối phó, và tất nhiên Tập
không quên nêu lên tinh thần sẵn sàng giúp đỡ của Trung Quốc nếu được yêu cầu.
Tất cả những sáng kiến đối phó với dịch bệnh này Tập cũng không quên lặp lại ở
một hội nghị trực tuyến nhóm G20 hồi tháng Ba.
M. Walt – giáo sư ngành quan hệ quốc tế Đại học
Harvard cho
rằng “dịch bệnh có thể thay đổi cấu trúc quyền lực chính trị thế giới,
nhưng sẽ không thay đổi bản chất tự nhiên của nó là sự tranh giành quyền lực và
lợi ích dựa trên những mâu thuẫn của các đế quốc sừng sỏ”.
Nhận xét này của Walt dường
như đã đúng khi chúng ta đang chứng kiến sự “vồ vập” của Trung Quốc trong nỗ lực
trợ giúp thế giới chống dịch, cũng như nỗ lực chính trị hoá hoạt động nhân đạo
để tranh thủ mở rộng sự ảnh hưởng trên toàn cầu, mà trọng tâm là châu Âu –
nơi mà sự cảnh giác với Trung Quốc ngày càng gia tăng.
Tấm áp phích “Cảm
ơn người anh cả, Tập” (Thank you, big brother Xi) ở Serbia ngày 1/4/2020. Ảnh:
Reuters.
Đối với Mỹ, Tập lại hành
động như một người anh cả với hiểu biết, bao dung, biết vì nghĩa lớn mà gạt đi
những “cãi vã cỏn con” về việc con virus corona đến từ đâu. Ông chủ
động điện đàm với Tổng thống Donald Trump và kêu gọi Hoa Kỳ có những
hành động cải thiện mối quan hệ hai nước nhằm tăng cường hợp tác ngăn chặn dịch
bệnh. Lời lẽ của Tập như muốn thể hiện một tầm nhìn xa, vừa như trách móc Hoa Kỳ
đã làm tình hình căng thẳng thêm; vừa động viên, vừa như cảnh báo Trump rằng, hợp
tác với Trung Quốc là lựa chọn duy nhất của Hoa Kỳ, cũng là lựa chọn tốt nhất
cho việc chống dịch trên toàn cầu.
Trung Quốc cũng khá bận rộn
ở châu Á, đặc biệt là khu vực Đông Á và Đông Nam Á – nơi được coi là sân nhà của
họ, với nhiều hoạt động hội thảo chia sẻ kinh nghiệm và trợ giúp. Trong đó,
Trung Quốc chủ động mở
một hội thảo trực tuyến cấp bộ trưởng ngoại giao với Hàn Quốc và Nhật
Bản, kêu gọi sự hợp tác chặt chẽ giữa ba quốc gia để ngăn chặn sự lây lan của dịch
bệnh trong khu vực. Cuộc hội đàm về cơ bản đạt được sự đồng thuận hợp tác về
nhiều mặt. Bên cạnh đó, Trung Quốc triển khai các hoạt động trợ
giúp khắp châu Á với số lượng lớn thiết bị và hàng hoá y tế đến Iraq,
Iran, Pakistan, Laos, Philippines, và Cambodia.
Kể từ khi đại dịch
coronavirus bắt đầu đến khi lan rộng ra hầu khắp các nước trên thế giới, Trung
Quốc là quốc gia đi đầu và nhiệt thành nhất với tiếng gọi “cả thế giới đoàn kết
lại” để chống COVID-19. Để tiếng gọi của mình không trở nên vô vọng, Trung Quốc
đã tài
trợ cho Tổ chức Y tế thế giới (WHO) 20 triệu USD nhằm “hỗ trợ WHO thực
hiện chức năng đoàn kết thế giới chống dịch”, và đây không phải khoản phí thành
viên bắt buộc mà mọi quốc gia đều có trách nhiệm. Một hành động hào phóng và
nghĩa tình như vậy, và dù chưa chắc chắn về tính hiệu quả của nó, nhưng nó đã
làm nên một câu chuyện trong cuộc chiến chống dịch: Câu chuyện Trung Quốc –
WHO.
Rõ ràng Trung Quốc có vẻ
đang dốc lòng thực hiện trách nhiệm trợ giúp nhân đạo – một giá trị loài người,
hoặc ít nhất, Trung Quốc đang nỗ lực thể hiện điều đó. Nhưng liệu có phải họ
đang lợi dụng dịch bệnh để mở rộng sức ảnh hưởng và đánh bóng vai trò của mình?
Câu trả lời là có, “nỗ
lực hoạt động nhân đạo của Trung Quốc là thật, nhưng nó có ý đồ chính trị, và
thế giới cần phải cảnh giác điều đó”.
Đằng sau bộ mặt hào nhoáng
Trong cuộc khủng hoảng dịch
bệnh hiện nay, Trung Quốc dưới sự điều hành của Tập Cận Bình dường như đã biến
thành một trung tâm điều phối quốc tế với các cuộc gọi đi liên tục từ Bắc Kinh
để đề nghị được giúp đỡ, và các chuyến bay liên tục cất cánh đến phân phối hàng
hoá y tế đến khắp nơi trên thế giới. Vậy nhưng, Trung Quốc hiện nay không những đang phải đối mặt với cáo buộc
che giấu dịch bệnh ở giai đoạn đầu, báo cáo số liệu không đầy đủ và không chính
xác về dịch bệnh, mà bao trùm hơn cả, Trung Quốc đang thực sự làm cả thế giới bất
an, lo lắng và ngờ vực.
Ngoại giao khẩu trang hay
nỗ lực nhân đạo có lẽ là một trong những nội dung quan trọng chiến lược nhằm
xây dựng hình ảnh thân thiện, nghĩa hiệp của Trung Quốc nhân cơ hội dịch bệnh.
Tuy vậy, đây có vẻ lại là đòn “gậy ông đập lưng ông” khi Trung Quốc đang nhận
nhiều cáo buộc về việc cung cấp hàng hoá thiết bị y tế kém chất lượng hoặc
không có tác dụng hỗ trợ. “Made in China” vốn đã là chuyện nhiều “dị nghị” trên
thế giới, nhiều người tự ý thức đó là một nhãn dán cho những loại hàng hóa dởm
về chất lượng, thì nay có vẻ lại càng được củng cố hơn. Đây là chuyện chỉ xảy
ra đối với hàng hoá của Trung Quốc. Nên nhớ rằng khi dịch bệnh bắt đầu ở Trung
Quốc, gần 80 quốc gia và vùng lãnh thổ cùng 10 tổ chức quốc tế đã gửi viện trợ
cho nước này và không có một phàn nàn nào về những hàng hoá đó.
Ngoại giao khẩu trang được
sử dụng như một thanh kiếm sắc của Trung Quốc để chiếm đoạt tầm ảnh hưởng trên
thế giới trong cuộc chiến chống dịch coronavirus, với hơn 50% sản lượng khẩu
trang hiện được sản xuất tại Trung Quốc và Trung
Quốc kiểm soát chuỗi cung ứng bằng các biện pháp hạn chế xuất khẩu ngầm,
thậm chí thu gom hầu hết khẩu trang trong nước trước khi đại dịch bắt đầu.
Không những vậy, để chiến
lược ngoại giao khẩu trang thêm phần hiệu quả, Trung Quốc còn thực hiện chiến dịch
gom hàng trên khắp thế giới gây nên tình trạng khan hiếm. Ngay khi dịch bệnh
lan rộng ở Vũ Hán, bên cạnh nhận hàng viện trợ từ các nước, Trung Quốc nhập khẩu
phần lớn khẩu trang và mặt nạ chống độc trên khắp thế giới, khoảng 56 triệu chiếc.
Chỉ trong vòng một ngày, 30/1, nước này nhập khẩu 20 triệu khẩu trang y tế và mặt
nạ phòng độc.
Sydney Morning Herald – một
tờ báo tại Úc đã điều
tra và chỉ ra rằng các hoạt động gom hàng được thực hiện bởi các công
ty lớn có chi nhánh hoạt động trên toàn cầu, do chính phủ Trung Quốc hậu thuẫn.
Các nhân viên, hầu hết là người Trung Quốc, được lệnh “thu gom nhiều nhất có thể
tất cả các mặt hàng y tế” từ khẩu trang cho đến nước rửa tay khô… Tất nhiên, Úc
cũng như các quốc gia khác đã có nhiều biện pháp để ngăn
chặn các hành vi này của Trung Quốc.
No comments:
Post a Comment