27/05/2020
Các nguyên đơn ở Mỹ ‘có đủ
cơ sở pháp lý và căn cứ’ để kiện các thực thể ở Trung Quốc đã ‘cố tình che giấu
và trì hoãn công bố thông tin về dịch’ khiến Covid-19 có điều kiện bùng phát và
tàn phá nước Mỹ, luật sư thụ lý vụ kiện này nói với VOA.
Dịch Covid-19 do virus
corona chủng mới gây ra khởi phát từ thành phố Vũ Hán, miền Trung Trung Quốc hồi
cuối năm 2019 trước khi lan ra khắp châu Á, châu Âu, Bắc Mỹ, Nam Mỹ và châu
Phi. Mỹ hiện là nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất với hơn 1,7 triệu ca nhiễm và
trên 100.000 người đã chết tính đến ngày 26/5.
Ngày 12/3, Berman Law
Group, một hãng luật tại thành phố Boca Raton, bang Florida, đã khởi sự một vụ
kiện tập thể (class action) để đòi chính phủ Trung Quốc phải có trách nhiệm
pháp lý và bồi thường cho điều mà họ cho là ‘sự lơ là và xử lý tệ dịch
Covid-19’. Các nguyên đơn trong vụ kiện tập thể này là ‘tất cả các nạn nhân bị
dịch bệnh tác động trực tiếp, bao gồm chủ các doanh nghiệp và thân nhân các nạn
nhân tử vong’, theo thông cáo của công ty luật Berman.
Đến ngày 8/4, hãng luật
này thay mặt cho các bác sỹ, y tá ở Mỹ tiếp tục đệ đơn cho vụ kiện tập thể thứ
hai với cáo buộc chính phủ Trung Quốc đã đầu cơ và thao túng thị trường trang
thiết bị bảo hộ y tế giữa đại dịch.
Kiện ai?
Cả hai vụ kiện này đều được
đưa ra tòa án liên bang Hoa Kỳ tại Quận Nam Florida (Southern District of
Florida)
VOA đã liên lạc với ông
Jeremy Alters, chiến lược gia trưởng của Berman Law Group, để tìm hiểu về tiến
triển vụ kiện, và được ông cho biết là theo yêu cầu của hãng luật, tòa án đã đồng
ý dời phiên xử đầu tiên từ ngày 1/5 sang ngày 4/9 để họ có đủ thời gian phục vụ
cho tất cả các bên liên quan, bao gồm nguyên đơn và bị cáo, trong đó có việc dịch
tài liệu vụ án sang tiếng Hoa cho phía Trung Quốc và yêu cầu họ phúc đáp trước
ngày 31/8.
Luật pháp Mỹ không cho
phép khởi kiện một nước nào đó vì các quốc gia được hưởng quyền ‘miễn trừ quốc
gia’ (sovereign immunity). Về vấn đề này, ông Alters cho biết bị đơn trong các
vụ kiện là Đảng Cộng sản Trung Quốc và các thực thể trong Chính phủ Trung Quốc.
“Đảng Cộng sản Trung Quốc
là một đảng chính trị, không phải là một nhà nước có chủ quyền, do đó họ không
được hưởng bất kỳ hình thức miễn trừ quốc gia nào,” ông giải thích và nói rằng
cho dù Đảng Cộng sản nắm quyền kiểm soát đất nước Trung Quốc đi nữa thì họ vẫn
không được xem như là một nhà nước để hưởng quyền miễn trừ.
Ngoài ra, ông cho biết vụ
kiện cũng vận dụng ‘Ngoại lệ về Hoạt động Thương mại’ mà theo đó hoạt động mang
tính thương mại của một nước khác trên lãnh thổ của Mỹ không được hưởng quyền miễn
trừ quốc gia.
Về phản ứng của phía
Trung Quốc đối với vụ kiện, ông cho biết đến nay ‘họ chỉ đưa ra những tuyên bố
rằng vụ kiện là nực cười và rằng không phải họ mà chính Mỹ mới phải chịu trách
nhiệm’.
“Họ chưa đưa ra phản hồi
chính thức về vụ kiện và họ có thời gian cho tới ngày 31/8 để trả lời,” ông nói
thêm.
Trong trường hợp Trung Quốc
bác bỏ toàn bộ vụ kiện và không tham gia, ông Jeremy Alters nói rằng phiên xử vẫn
có thể diễn ra và đưa ra phán quyết mà không cần sự tham gia của bị đơn. Khi
đó, các bị đơn Trung Quốc tự làm mất đi quyền biện hộ của mình trước tòa và nếu
các nguyên đơn ở Mỹ được xử thắng thì Tòa án sẽ cho phép họ tịch thu tài sản của
Đảng Cộng sản Trung Quốc ở Mỹ.
Ông cho biết đã từng có
tiền lệ về những vụ kiện như thế này ở Mỹ, chẳng hạn như vụ kiện chính phủ
Libya bắn rơi máy bay của hãng Pan-Am giết chết 270 người vào năm 1988 và cuối
cùng phía Libya phải bồi thường 2,7 tỷ đô la, theo lời ông, và những vụ kiện nhằm
vào Cuba nhưng nước này không tham gia để tự biện hộ để cuối cùng Tòa ra phán
quyết cho phép tịch thu tài sản của họ để bồi thường cho nguyên đơn ở Mỹ.
Kiện vì lẽ gì?
Về việc tại sao kiện
Trung Quốc đối với những gì xảy ra trên đất Mỹ, chuyên gia của hãng luật Berman
giải thích: “Virus corona xuất phát ở Trung Quốc. Họ đã không kiểm soát được
nó. Họ đã không cảnh báo thế giới đàng hoàng để cho con virus đó tấn công người
dân Mỹ. Do đó, thiệt hại đã xảy ra ở đây, trên đất Mỹ. Chính vì vậy các công
dân Mỹ đã bị ảnh hưởng bởi hành động của Trung Quốc.”
Theo nhận định của người
đại diện hãng luật Berman này thì ‘Trung Quốc biết’ về mức độ nguy hại của sự
lan truyền virus corona nhưng ‘thay vì cảnh báo Mỹ và thế giới thì họ lại che
giấu’. Bằng chứng mà ông đưa ra là việc Trung Quốc trừng phạt bác sỹ nhãn khoa
Lý Văn Lượng, một trong những người đầu tiên đưa ra cảnh báo về những ca bệnh
bí hiểm ở Vũ Hán, và kiểm soát các cuộc bàn luận trên mạng xã hội về dịch bệnh
cũng như không chia sẻ chuỗi gien của virus mãi cho đến ngày 10/1.
Phía Trung Quốc cho đến
nay vẫn một mực bác bỏ những cáo buộc che giấu thông tin. Họ khẳng định rằng đã
thông báo cho Tổ chức Y tế Thế giới ngay từ những ngày đầu có ca bệnh và Chủ tịch
Tập Cận Bình cũng đã thông báo ngay với người đồng nhiệm Mỹ Donald Trump sau
khi Bắc Kinh ý thức được mức độ nguy hại của dịch. Khi đó, Tổng thống Trump còn
lên Twitter ca ngợi Trung Quốc ‘đã làm rất tốt’ trong kiểm soát dịch.
“Vấn đề đặt ra là tại sao
họ làm như vậy? Họ làm vậy để bảo vệ lợi ích kinh tế của riêng họ,” ông Alters
lập luận. “Họ cần phải ký thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 với Mỹ. Và chỉ sau
khi ký xong thỏa thuận họ mới công bố dịch bệnh với thế giới. Nếu họ công bố sớm
hơn thì hàng chục ngàn người Mỹ và người dân khắp thế giới sẽ không chết.”
Khi được hỏi tại sao có
thể đổ lỗi Trung Quốc làm lây bệnh đến Mỹ khi mà Tổng thống Trump đã ra lệnh cấm
các chuyến bay từ Trung Quốc đến Mỹ khi dịch bệnh bùng phát ở Trung Quốc, ông
Alters nói ngay trước khi có lệnh phong tỏa ở Vũ Hán thì ‘đã có rất nhiều người
ở đây tỏa đi khắp Trung Quốc và khắp thế giới vào dịp Tết Nguyên đán’.
“Không nghi ngờ gì dịch bệnh
phát xuất từ Trung Quốc. Mà nếu Mỹ có bị lây từ châu Âu thì nhìn vào các chuyến
bay chúng ta sẽ thấy đã có hàng ngàn người đến châu Âu từ Trung Quốc (trong
tháng 1),” ông lập luận.
Cố tình?
Theo phân tích của ông
Alters thì ‘sự cố tình’ của Trung Quốc mà vụ kiện nêu ra ‘không phải là cố tình
làm lây lan dịch bệnh gây hại cho Mỹ và phương Tây’ mà là ‘cố tình che giấu dịch
vì lợi ích riêng của chính quyền và điều này vô tình làm lây lan dịch bệnh khắp
thế giới’.
“Tôi không nói là Trung
Quốc lấy con virus đó ra từ phòng thí nghiệm rồi cố tình lan truyền nó khắp thế
giới. Ý tôi là họ có đầy đủ thông tin về dịch bệnh mà đáng lẽ ra họ nên thông
báo cho thế giới biết sớm hơn một tháng. Chính sự không chia sẻ thông tin đó là
cố tình,” ông giải thích.
Về việc ‘Trung Quốc có đầy
đủ thông tin’ về dịch bệnh ngay từ đầu, nhất là với một chủng virus corona quá
mới mà thế giới chưa biết gì nhiều, ông dẫn ra việc bà Thạch Chính Lệ, phó giám
đốc Viện Virus học Vũ Hán, phòng nghiên cứu cấp độ 4 duy nhất của Trung Quốc
chuyên nghiên cứu các mầm bệnh đặc biệt nguy hiểm, đã ‘nghiên cứu một loại
virus tương tự ngay từ năm 2013 mà bà tìm thấy trên một loài dơi hang động nằm
cách Vũ Hán hơn 1.800 cây số’ và chủng virus này giống đến 96% chủng virus
corona gây dịch Covid-19. Bà Thạch đã thừa nhận việc này trên tạp chí chuyên
ngành The Nature hồi tháng 2.
Khi được hỏi có thể dồn hết
trách nhiệm lên Trung Quốc hay không vì nếu Trung Quốc có che giấu dịch bệnh đi
nữa thì nếu chính quyền Mỹ cảnh giác, không chủ quan, phản ứng đầy đủ và kịp thời
thì cũng không để đến tình trạng như hiện nay, ông nói: “Trách nhiệm phải bắt đầu
ở nơi dịch bệnh xuất hiện. Tất cả những gì xảy ra sau đó đều có nguyên nhân từ
đó.”
“Nếu Trung Quốc hành động
đàng hoàng và ngăn chặn được dịch bệnh kịp thời thì Mỹ đã không phải đương đầu
với nó,” ông giải thích.
Ông cũng cho rằng không
nên so sánh giữa dịch Covid-19 hiện nay với dịch H1N1 vốn khởi phát ở Mỹ vào
năm 2009 rồi sau đó lan ra gây thiệt hại khắp thế giới, trong đó có Trung Quốc.
Ông cho rằng Trung Quốc ‘không thể quy trách nhiệm cho Mỹ về dịch H1N1’.
“Hai trường hợp hoàn toàn
khác nhau. Toàn bộ thông tin về virus H1N1 đã được Mỹ chia sẻ đầy đủ và kịp thời
với Trung Quốc,” ông nói. “Nếu Trung Quốc muốn kiện Mỹ thì cứ việc. Nhưng tôi
chắc rằng nếu họ làm như vậy thì hậu quả kinh tế đối với họ sẽ nặng nề.”
Trung Quốc trả
đũa?
Về khả năng Trung Quốc sẽ
trả đũa nếu Tòa ra phán quyết bất lợi cho Trung Quốc, ông Jeremy Alters nói:
“Tôi cho rằng nền kinh tế của họ sẽ bị tàn phá bởi vì tất cả chúng ta đều biết
là nền kinh tế Trung Quốc phụ thuộc vào xuất khẩu đi thế giới và nhất là Mỹ.”
Tuy nhiên, ông cho rằng nếu
Trung Quốc trả đũa thì Mỹ cũng sẽ ‘gánh chịu thiệt hại nặng nề’ nhưng những gì
kinh tế Mỹ đang trải qua hiện nay vì dịch bệnh ‘cũng đã là quá nặng nề rồi’.
“Kinh tế Mỹ không thể bị tồi tệ hơn nữa so với những gì đã xảy ra hiện nay mặc
dù xuất khẩu hay nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng.”
Trong trường hợp Trung Quốc
không chịu bồi thường thiệt hại cho Mỹ nếu như Tòa ra phán quyết, ông nói các
nguyên đơn có thể tịch thu tài sản của Trung Quốc ở Mỹ như đã từng làm với các
vụ kiện nhằm vào Cuba, ông nói và cho biết số tiền mà ông nhắm đến cho thiệt hại
của Mỹ là ‘hàng ngàn tỉ đô la’.
Với vụ kiện tập thể thứ
hai về tích trữ vật tư y tế, ông Alters chỉ ra rằng ‘khi dịch bệnh nổ ra ở
Trung Quốc, họ đã đi khắp thế giới để mua trang thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE)
và ‘không cho phép các công ty Mỹ sản xuất khẩu trang ở Trung Quốc như 3M và
Honeywell xuất khẩu hàng hóa đi Mỹ’.
“Khi dịch đã lắng lại ở
nước họ và bùng phát trên thế giới họ lại đem vật tư y tế đó đi bán khắp nơi để
thu lợi nhuận khổng lồ. Đó là hành vi trục lợi từ việc cố tình che giấu thông
tin về dịch của họ,” ông phân tích.
“Vì lẽ đó mà Mỹ và phần
còn lại của thế giới phải chịu hậu quả,” ông nói.
No comments:
Post a Comment