'Họ tự chuốc lấy':
Người Việt Nam nghĩ gì về cuộc chiến Nga-Ukraine?
HARRIET NGUYEN - LUẬT
KHOA TẠP CHÍ
MARCH 04
20241:54 PM
https://www.luatkhoa.com/2024/03/ho-tu-chuoc-lay-nguoi-viet-nam-nghi-gi-ve-cuoc-chien-nga-ukraine/
Một triển
lãm ở Hà Nội về cuộc chiến Ukraine. Ảnh: Đại sứ quán Ukraine tại Việt Nam.
Vào giữa
tháng 12/2022, một học giả người New Zealand, Andrew Barney - thuộc Đại học
Massey - quyết định tìm hiểu xem người Việt Nam nhìn cuộc chiến Nga-Ukraine như
thế nào.
Ông đã thực
hiện một nghiên
cứu phỏng vấn nhóm với 15 người dân Việt Nam, gồm các chủ doanh nghiệp
và sinh viên ngành kinh doanh tại thành phố Hồ Chí Minh. [1] Nghiên cứu này được
đăng trên tạp chí khoa học Security: Theory and Practice năm
2023.
Barney tổ
chức hai phiên thảo luận nhóm kéo dài một tiếng. Tổng số người tham gia là 15
người có trình độ, bằng cấp, thông thạo tiếng Anh, hiểu biết, từng du lịch hoặc
làm việc ở nước ngoài.
Với số mẫu
15 người thì khó có thể mang tính đại diện cho toàn bộ người dân, tuy nhiên,
nghiên cứu của Andrew Barney cho thấy một góc nhìn thú vị của một nhóm người Việt,
phản ánh một luồng quan điểm trong dư luận Việt Nam.
Những người
tham gia khá thoải mái khi thảo luận về cuộc chiến Nga-Ukraine với những người
còn lại, vốn từng là bạn cùng khóa hoặc là bạn bè lâu năm. Một người tham gia
nói rằng anh ta "không quá lo lắng về việc phát biểu quan điểm về những vấn
đề này" nhưng "sẽ không ra ngoài đường và kêu gọi lật đổ chính quyền
vì như thế là ngu ngốc".
Ban đầu,
những người tham gia sẽ phải tự trả lời một câu hỏi: Hãy đánh giá theo
thứ tự ba quốc gia nên chịu trách nhiệm chính cho cuộc chiến ở Ukraine.
Kết quả là
tất cả những người tham gia đều cho rằng Ukraine hoặc Hoa Kỳ là bên phải chịu
trách nhiệm chính, và không một quốc gia nào khác được đề cập.
“Họ
tự chuốc lấy”
Chín người
lựa chọn Ukraine là bên phải chịu trách nhiệm lớn nhất nói rằng Ukraine đã
"kích động" chiến tranh hoặc đã có hành vi gây ra cuộc chiến đó qua việc
"cố gắng gia nhập phương Tây".
Một người
nói: "Tôi nghĩ họ tự rước lấy [cuộc chiến]". Việc Viktor Yanukovych
(cựu Tổng thống Ukraine) lưu vong ở Nga hồi tháng 2/2014, theo sau đó là phong
trào nổi dậy Euromaidan là "một sự lật đổ".
Một người
khác thì nói Yanukovych là tổng thống được bầu nhưng bị một số "Nazi lật đổ".
Trong mắt những người này, Ukraine đã lật đổ một chính quyền hợp hiến được bầu
và đưa Ukraine hướng về phương Tây, dẫn đến phản ứng "hợp lý" từ phía
Nga. Nhóm 5 người cho rằng Hoa Kỳ là bên phải chịu trách nhiệm chính cho cuộc
chiến thì nói Hoa Kỳ đang "dùng Ukraine" để kiểm soát một khu vực mà
Nga cho là một quốc gia "đệm" (buffer state), ngăn cách giữa Nga và
các đồng minh NATO của Mỹ. Điều này được cho là hành vi không thể chấp nhận được
với những người tham gia phỏng vấn.
Một người
nói: "Họ [Hoa Kỳ] chỉ muốn kiểm soát mọi thứ và mọi người". Một người
khác thì nói: "Họ [Hoa Kỳ] sẽ làm gì nếu Nga chiếm Mexico? Họ cũng sẽ làm
thế thôi, họ là bọn đạo đức giả". Một số khác thì chỉ ra việc Hoa Kỳ xâm
lược Iraq như là bằng chứng của tiêu chuẩn kép. Một số khác thì đề cập đến Cục
Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), cho rằng CIA đã gây ra tình trạng bất ổn như
Phong trào Euromaidan. "Họ [Hoa Kỳ] làm vậy ở mọi nơi, đó là cái cách họ
làm [để chiếm quốc gia khác]."
Những người
tham gia cũng cho rằng người dân Ukraine bị Hoa Kỳ "lợi dụng" và người
dân nên đi theo Nga, vì Nga "đối xử tốt với họ". Quan điểm của những
người tham gia này là Hoa Kỳ đang dùng người Ukraine để chiến đấu với Nga.
"Người Mỹ thông minh, họ không muốn chết nên họ dùng người Ukraine để chiến
đấu, nhưng chuyện này là giữa Mỹ và Nga, chứ không phải là về Ukraine".
Khi được
yêu cầu phải nêu một quốc gia thứ ba, một số người thậm chí hỏi có thể chỉ nêu
hai quốc gia thôi được không, nhưng bị từ chối. Một người hỏi Tổ chức Hiệp ước
Bắc Đại Tây Dương (NATO) có được tính không, và khi câu trả lời là có thì có 8
người chọn NATO. Những người còn lại thì ba người chọn Anh, một người chọn Đức,
và chỉ có hai người chọn Nga. Ngoài ra có một người ghi "Zelensky!"
(Tổng thống Ukraine).
Về lý do
chọn NATO, nhiều người tham gia cho rằng NATO, và cụ thể là Anh và Đức, muốn có
xung đột để xây dựng liên minh, muốn lôi kéo Ukraine tách khỏi Nga.
Trong hai
người chọn Nga là quốc gia thứ ba chịu trách nhiệm cho cuộc chiến thì một người
giải thích rằng "Nga có quyền lo lắng [về ảnh hưởng của phương Tây với
Ukraine] nhưng cuộc xâm lược này không phải là cách đúng đắn. Họ cần đối thoại
nhiều hơn. Nếu họ đối thoại, họ sẽ không cần phải xâm lược [Ukraine].
"Người
viết "Zelensky!" thì nói rằng "Zelensky… yếu. Nó là thằng ngu.
Hoa Kỳ đưa nó lên để nó làm theo. Nếu nó mạnh thì đã không để họ [Hoa Kỳ] làm
như thế [dùng người Ukraine để chiến đấu với người Nga]".
Người
tham gia không thấy sự tương đồng giữa Việt Nam và Ukraine
Tác giả
Andrew Barney chỉ ra sự tương đồng giữa Việt Nam của thế kỷ trước với Ukraine
hiện tại, trong bối cảnh một nước nhỏ đối đầu với một nước láng giềng bá quyền.
Nhưng nhiều người tham gia không cho là Ukraine đang đấu tranh chống xâm lược.
Một người
nói: "Khi Trung Quốc xâm lược chúng tôi vào năm 1979, họ làm thế để dạy
cho chúng tôi một bài học. Và chúng tôi đã học được bài học đó! Ukraine cũng
nên làm như vậy. Anh phải hiểu điều mà người hàng xóm to lớn kia muốn và cẩn thận
với việc anh làm với tư cách là một quốc gia." Người nói điều này cũng
chính là người đã nói rằng Ukraine "tự chuốc lấy [cuộc xâm lược]".
Năm
2017, một
nghiên cứu của Pew Research cho thấy 79% người Việt Nam có quan điểm
tích cực về Tổng thống Nga Vladimir Putin, và 83% có cái nhìn tích cực về Nga
trong khi tỷ lệ trung bình trên thế giới lần lượt là 26% và 34%. [2]
Trong một
khảo sát khác của Gallup cũng vào năm 2017, có tới 89% người Việt
Nam có quan điểm “tích cực” về Tổng thống Putin, trong khi đó chỉ có 74% người
Nga và 14% người Mỹ nghĩ như thế. [3] Như vậy, có thể nói, người Việt Nam còn
thích Putin hơn cả chính người Nga.
Hạn chế lớn
của nghiên cứu này là chưa tính đến một luồng quan điểm rất đáng kể của những
người Việt Nam phản đối cuộc
xâm lăng của Nga ở Ukraine. Tuy nhiên, đây vẫn là một nghiên cứu hiếm hoi được
thực hiện bằng phương pháp phỏng vấn trực tiếp ở Việt Nam về chủ đề nhạy cảm
này. [4]
----------------
Chú
thích
1.
Barney,
A. (2023). ‘They asked for it’: Democratic Peace Theory and Vietnamese
perceptions of the Russo-Ukrainian War. Security: Theory and Practice. https://doi.org/10.48269/2451-0718-btip-2023-3-013
2.
Publics
Worldwide Unfavorable Toward Putin, Russia. (2017, August 16). Pew Research Center’s Global
Attitudes Project. https://www.pewresearch.org/global/2017/08/16/publics-worldwide-unfavorable-toward-putin-russia
3.
GLOBAL
LEADERS Gallup International’s 41 st Annual Global End of Year Survey Opinion
Poll in 55 Countries Across the Globe.
(2017). https://www.gallup-international.com/fileadmin/user_upload/surveys_and_news/2017/2017_Global-Leaders.pdf
4.
Ủng
hộ hay phản đối Nga tấn công Ukraine? Người dân Việt Nam lên tiếng. BBC News Tiếng Việt. https://www.bbc.com/vietnamese/world-60523342
------------
Đọc
thêm:
Ukraine
“thừa hưởng” sự thịnh vượng từ Liên Xô và Nga? Hoàn toàn ngộ nhận.
Quan
hệ Nga – Ukraine: Từ cuộc ly dị văn minh đến chiến tranh thế giới
Chiến
thắng pháp lý đầu tiên của Ukraine trước Nga ở Tòa án Công lý Quốc tế
No comments:
Post a Comment