CHỢ HOA NGUYỄN HUỆ, HƯƠNG TẾT CỦA SÀI GÒN (Lê Văn Nghĩa)

 

Chợ hoa Nguyễn Huệ, hương Tết của Sài Gòn  

Lê Văn Nghĩa

February 10, 2021

https://www.nguoi-viet.com/van-hoc-nghe-thuat/cho-hoa-nguyen-hue-huong-tet-cua-sai-gon/

 

SÀI GÒN, Việt Nam (NV) – Khoảng những năm 1970, gần đến trưa 30 chị thường bảo tôi chở ra chợ hoa Nguyễn Huệ để mua hoa về trưng trong ba ngày Tết. Tôi vô cùng ngạc nhiên vì những ngày trước tôi biết chị đã “rảo” đi chợ hoa mấy lần.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2021/02/VHNT-Cho-hoa-Nguyen-Hue-1-1536x1152.jpg

Đi chợ hoa phải đẹp vì chợ hoa là chợ của hoa. (Hình: Dân Huỳnh/Người Việt)

 

Năm nào cũng vậy, khi thì đi với bè bạn, khi thì đi với gia đình và đi với tôi là chỉ để mua về chưng. Chị bảo “mình mua hoa buổi trưa giáp Tết vừa rẻ và một phần cũng giúp những người bán hoa thương hồ không phải bỏ hoa đi. Nếu mình không mua họ sẽ phải bỏ hết tất cả hoa ở đây.”

 

Trước đó mấy ngày, tôi với chị đã đi chợ hoa Nguyễn Huệ. Như một tập tục, hơi cầu kỳ, sáng sớm chị lựa ra từ tủ quần áo một cái áo dài thật sạch và thật đẹp trong tủ quần áo chỉ có mấy cái áo dài – đa số là áo dài trắng để chị mặc đi học trường Gia Long hằng ngày. Hôm nay chị lấy ra cái áo dài màu thiên thanh duy nhất – và tất nhiên là đẹp.

Sửa soạn xong xuôi trước gương, chị vâng lệnh mẹ, dẫn theo thằng em là tôi – vừa phụ chị mang xách vừa ý ngầm bảo vệ chị khỏi sự chọc ghẹo của mấy tên cao bồi du đãng mặc áo chim cò, quần ống túm giả vờ chen chúc chợ hoa để đôi mắt liếc ngang liếc dọc và bàn tay “tảo thanh” ví tiền của những bông hoa giai nhân đang trả giá khi mua hoa.

 

Khi tôi thắc mắc tại sao đi chợ hoa phải mặc áo dài, phải diện như vậy, chị đáp khẽ khàng: “Đi chợ hoa phải đẹp vì chợ hoa là chợ của hoa.” Ối chà chà… lúc đó cái đầu đất sét của tôi hiểu gì thì cho tôi đi chết đi nha.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2021/02/VHNT-Cho-hoa-Nguyen-Hue-2-1536x1024.jpg

Dịp Tết Ta, các ghe thương hồ chở hoa từ các nhà vườn neo đậu bán dọc bến sông. (Hình: Nguyễn Vinh Quang/Pixabay)

 

Năm nào cũng đi chợ hoa nên tôi cũng rành khu chợ hoa này thuộc loại vào hàng sáu câu “vặn cổ bù lon.” Con đường Nguyễn Huệ – mà ba tôi thường gọi là đường Sạc ne (Charner) bắt đầu từ bồn phun nước vốn có “cựu danh” là Bồn Kèn chạy đến tận bờ sông Sài Gòn tập trung cơ man nào là hoa được các nhà trồng hoa thuê xuồng, các ghe chở từ lục tỉnh rồi hạ neo tại đây.

 

Tôi thì chẳng mê hoa nhưng cũng biết phân biệt được vài loại như mai, cúc, vạn thọ, hướng dương thì vàng rực còn đỏ chói thì có mồng gà, hồng… đại loại như vậy… Ôi chà chà phải công nhận là rực rỡ sắc màu chói lọi nha nha.

 

Trong khi chị tôi đang đi tìm những chậu hoa tươi, tôi bèn phú lỉnh đi dọc theo hai con đường nhỏ bên hông các ki-ốt. Các ki-ốt này ngày thường cũng bán hoa nhưng trong những ngày giáp Tết này thì nhường lợi thế lại cho các nhà vườn đang buôn hoa trên đường Nguyễn Huệ. Hằng năm mới có một lần giống như lời hẹn hò của một năm cho “hoa lá nở thắm đẹp làn môi hồng” thiếu nữ, các loại hoa cùng chen đua sắc với các cô gái đẹp như tiên giáng thế từ các ngả đường Nguyễn Thiệp, Ngô Đức Kế, Phủ Kiệt (nay là Hải Triều).

 

Nhắc đến đường Phủ Kiệt mới nhớ chính con đường này có thể là khởi thủy của con đường hoa Nguyễn Huệ – thời Pháp mang tên Rue aux Fleurs – nằm sau lưng nhà Đoan (sau là kho bạc) được mở sau khi con kinh chợ Vải bị lấp vì bị ô nhiễm nặng. Con kinh chợ Vải và hai con đường hai bên bờ kinh sau khi bị lấp biến thành con đường Charner vào năm 1887. Nhưng có lẽ không khoái gọi tên viên đô đốc cai trị thành phố, người dân vẫn hay gọi là đường kinh lấp. Đến năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng Hòa đổi tên con đường này thành đại lộ Nguyễn Huệ.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2021/02/VHNT-Cho-hoa-Nguyen-Hue-3-1536x1152.jpg

Đi chợ hoa Nguyễn Huệ không chỉ để mua hoa mà còn ngửi cả được mùi của Tết. (Hình: Dân Huỳnh/Người Việt)

 

Con đường Rue aux Fleurs là một nhánh đâm ngang đường kinh lấp, được người Pháp quy hoạch thành một con đường bán hoa có nhiều ki-ốt. Con đường Rue aux Fleurs nhỏ, chật hẹp nên khi các quan chức Pháp đi xe hơi đến mua hoa chen chúc thì con đường trở nên quá nhỏ. Thấy con đường Charner đang rộng, chính quyền thành phố bèn cho mở một số ki-ốt bán hoa dọc hai bên lề đường nhỏ. Bỗng dưng khu này trở thành nơi cung cấp hoa tươi xứ lạnh Đà Lạt cho những gia đình thượng lưu Pháp cũng như Việt.

 

Rồi vào dịp Tết Ta, các ghe thương hồ chở hoa từ các nhà vườn neo đậu bán dọc bến sông đầu đường Charner. Dân Sài Gòn chen nhau ra đó mua hoa tươi về chưng Tết. Thấy nhu cầu mua hoa tươi cúng ông bà, chưng đẹp nhà cửa của người dân trong những ngày Tết là chính đáng nên Xã Tây thành phố đã cho phép mở chợ hoa trên con đường Charner từ ông Táo đến trưa 30. Ấy là ba tôi giảng giải cho tôi hiểu sau khi ông đã tham khảo sách tây ta đâu đó trong cái tủ sách cũ xì cũng ngang ngửa tuổi ông.

 

Ối chà chà, sao mà đen nghịt những người, những xe. Nhìn con đường Nguyễn Huệ thời gian này có thể gọi là con đường hoa mà nhiều nhất là hoa mai. Nếu đứng từ ngoài lề đường nhìn vào thì khách sẽ nhìn thấy những cây mai biết di động vì người mua và kẻ bán cầm những nhành mai trên tay mà di động khắp chợ. Thỉnh thoảng thấy một vài cành anh đào Đà Lạt màu hồng thắm nổi bật giữa rừng mai vàng điểm lá xanh tươi.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2021/02/VHNT-Cho-hoa-Nguyen-Hue-4-1536x768.jpg

Làng hoa Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp, trồng hoa bán Tết. (Hình: Dân Huỳnh/Người Việt)

 

Rồi, người đâu mà lủ khủ khiêng từng chậu mai, chậu quất ra những chiếc xích lô đạp đang đợi sẵn phía đầu đường. Tôi có cảm tưởng như họ đang chen chúc đi, chen chúc cười, chen chúc nói. Khi tôi đi ngang ngửa dọc hai con đường nhỏ bên chợ hoa để xem những ki-ốt bán băng nhạc, báo mới hay những cửa hàng đồ chơi, thực phẩm thì chị tôi đã gặp được những cô bạn gái của mình cũng xúng xính trong những chiếc áo dài mini tay raglan thời thượng. Các “bà” nhí nhảnh, xí xa-xí xọn đứng làm dáng bên những cành mai vàng rực chụp ảnh trước những cái nhìn ngưỡng mộ của một vài thằng cha đàn ông đã thoát khỏi tay các bà vợ khi các bà phải trả giá với những chủ hàng hoa.

 

Càng lúc chợ hoa Nguyễn Huệ càng đông. Những ngày trước Tết có hai nơi người đi chợ Tết thường tập trung mua sắm là chợ Bến Thành và chợ Nguyễn Huệ. Một ngôi chợ mua sắm những thứ lo cho cái phần “hình nhi hạ” của thân thể. Ngôi chợ khác – chợ hoa Nguyễn Huệ – là lo phần “hình nhi thượng,” phần tâm linh của con người trong những ngày Tết, chọn hoa tươi, tên đẹp như mai, hồng, cúc, vạn thọ để hy vọng cả gia đình được may mắn suốt năm.

 

Đi chợ hoa Nguyễn Huệ không chỉ để mua hoa mà còn ngửi cả được mùi của Tết bắt đầu tràn về, chiếm lĩnh trong từng mảnh nhỏ tâm hồn con người. Đi chợ hoa Nguyễn Huệ như đi giữa một xứ sở đầy hoa, tinh khiết từng hương thơm gột rửa cho tâm hồn và cơ thể. Đi chợ hoa Nguyễn Huệ hằng năm như đi tìm lại cái truyền thống hưởng thụ văn hóa của người Sài Gòn xưa khi Tết đến “một chung trà bên cạnh một bình hoa, một nhành mai”…

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2021/02/VHNT-Cho-hoa-Nguyen-Hue-5-1536x1022.jpg

Chợ hoa Nguyễn Huệ Tết Đinh Mùi 1967. (Hình: Flickr manhhai)

 

Rồi khi tôi lớn lên lập gia đình, hằng năm tôi dẫn con đi chợ hoa Nguyễn Huệ vào dịp Tết để biết về cái đẹp của con đường này, cái đẹp của những loài hoa cũng như mua hoa về chưng Tết. Nhưng không hiểu sao mỗi khi bước đến con đường này tôi lại nhớ hình ảnh ba tôi, chị tôi. Đâu đó bóng hình chị tôi tươi cười vén tóc bên cành mai và ông anh rể tương lai đang lum khum bên cái máy chụp hình mượn của bạn. Đâu đó ba tôi đang săm soi gốc mai thuộc hàng lão tướng với nụ cười hiền hậu, móm xọm vài cái răng hàng tiền đạo vỡ trận.

 

Và tôi nghĩ, đối với rất nhiều người Sài Gòn, con đường hoa Nguyễn Huệ không chỉ là một con đường chỉ có hoa bán cho người chơi trong dịp Tết mà nó còn là hình ảnh của ngày xưa, quá khứ của kỷ niệm trong mỗi con người. Mỗi khi nhớ chị tôi vẫn nhớ đến chợ hoa và ngược lại.

 

Không hiểu sao khi đi chợ hoa Nguyễn Huệ (trước năm 1999 chợ hoa này vẫn còn) tôi thường nhớ đến câu hát… biến thể: “Thôi rồi… chị ơi đâu rồi cái chợ…”

 

Thật là lãng xẹt mà! [qd]

 

---------------------------------

*Bài đăng trên Giai Phẩm Người Việt Xuân Tân Sửu 2021

 

                                                   ***

XEM THÊM

Chợ hoa Phước Lộc Thọ dịp Tết Tân Sửu ‘phồn thịnh’ bất ngờ

Feb 3, 2021

.

Người dân Little Saigon tất bật sắm lễ tiễn ông Công, ông Táo về trời

Feb 4, 2021

.

Hoa Tết ở Little Saigon ‘thắng đậm’ hơn năm ngoái

Feb 7, 2021

.

Cận Tết ở Little Saigon: Bánh chưng, bánh tét là ‘hàng hiếm’

Feb 8, 2021

.

Người Việt ở Washington gói bánh chưng để ‘tìm không khí Tết’

Feb 9, 2021