Wednesday, 24 February 2021

BỐN CÔNG NGHỆ VACCIN NGỪA COVID-19 HOẠT ĐỘNG NHƯ THẾ NÀO? (The Economist)

 



NỘI DUNG :

 

Bốn công nghệ vắc-xin ngừa Covid-19 hoạt động như thế nào?

The Economist

.

Bạn là người may mắn, nếu vẫn còn ngửi được mùi, cảm được vị

Đoan Trang  -  Saigon Nhỏ News

.

==========================

.

.

Bốn công nghệ vắc-xin ngừa Covid-19 hoạt động như thế nào?

The Economist

Phan Nguyên biên dịch

24/02/2021

http://nghiencuuquocte.org/2021/02/24/bon-cong-nghe-vac-xin-ngua-covid-19-hoat-dong-nhu-the-nao/

 

Mặc dù phong tỏa có thể ngăn chặn coronavirus, nhưng tiêm chủng mang lại con đường bền vững hơn để thoát khỏi đại dịch. Hơn 60 loại vắc xin đang được phát triển hoặc đang được sử dụng để chống lại SARS-CoV-2. Tất cả những vắc-xin đang sử dụng đều có cùng một kết quả cuối cùng – đó là nâng cao khả năng của cơ thể trong việc chống lại sự tấn công của virus – nhưng cơ chế mà chúng sử dụng khác nhau đáng kể.

 

Khi cơ thể bị nhiễm một loại virus mà nó chưa từng gặp trước đây, hệ thống miễn dịch sẽ bắt đầu quá trình sản sinh ra các tế bào tấn công có khả năng tiêu diệt kẻ xâm nhập. Quá trình này cần cả thời gian và năng lượng, vì nó liên quan đến việc “thử – sai” đáng kể. Đó là lý do tại sao chúng ta cảm thấy kiệt sức và mệt mỏi trong nhiều ngày sau khi bị nhiễm virus mới. Nếu cơ thể chiến thắng, hệ thống miễn dịch sẽ ghi nhớ chiến lược thành công của nó, để các “trận chiến” trong tương lai mất ít thời gian hơn và các triệu chứng nhẹ hơn, hoặc thậm chí không tồn tại.

 

Trên thực tế, vắc-xin là chương trình huấn luyện quân sự cho hệ thống miễn dịch. Thay vì buộc hệ thống miễn dịch phải học cách giải quyết vấn đề trong một cuộc tấn công thực sự, vắc-xin thiết lập một cuộc tấn công giả để cơ thể thực hành. Vắc-xin thường sử dụng bốn kiểu tấn công giả, tất cả đều đang được triển khai để chống lại SARS-CoV-2.

 

Kỹ thuật lâu đời nhất trong số này là đưa vào cơ thể một vi-rút ở dạng đã bị bất hoạt hoặc suy yếu đáng kể để nó không thể gây ra phát bệnh toàn diện. Khi các tế bào miễn dịch phát hiện ra kẻ xâm nhập, chúng vẫn tham gia vào quá trình gian khổ tạo ra các tế bào tấn công. Đây là lý do tại sao mọi người thường cảm thấy mệt mỏi trong một hoặc hai ngày sau khi tiêm chủng. Tuy nhiên, hệ thống miễn dịch ghi nhớ về sự kiện này, cho phép nó hành động nhanh chóng nếu sau đó bị một loại virus tương tự tấn công. Cả vắc-xin Sinovac và Sinopharm của Trung Quốc đều sử dụng vi-rút bất hoạt.

 

Chiến lược thứ hai bao gồm tiêm các đoạn protein có cấu trúc tương tự như SARS-CoV-2. Các protein này được hệ thống miễn dịch phát hiện là ngoại lai và do đó kích hoạt phản ứng miễn dịch, nhưng chúng không có khả năng tự bắt đầu một cuộc “xâm lược”. Novavax, một công ty của Mỹ, đang sử dụng kỹ thuật này trong vắc-xin covid-19 của mình.

 

Chiến lược thứ ba phức tạp hơn bao gồm việc chèn một số DNA được sao chép từ SARS-CoV-2 vào một phiên bản của virus gây cảm lạnh thông thường (được gọi là adenovirus) vốn có thể xâm nhập vào tế bào nhưng đã bị vô hiệu hóa và không thể nhân bản hiệu quả. Khi vào bên trong cơ thể, những vi-rút được chỉnh sửa này sẽ gắn DNA adenovirus có chứa bản sao của DNA SARS-CoV-2 vào tế bào, sau đó khiến các tế bào bị nhiễm virus này sản xuất ra nhiều protein virus SARS-CoV-2 và dính chúng trên bề mặt của tế bào, khiến hệ thống miễn dịch phát hiện có điều gì đó không ổn. Điều quan trọng là vi-rút đã chính sửa cũng kích hoạt hệ thống cảnh báo xâm nhập bên trong các tế bào này, thu hút sự chú ý ngay lập tức từ hệ thống miễn dịch. Điều này kích thích việc sản xuất các tế bào tấn công, tạo ra khả năng miễn dịch. Vắc-xin của AstraZeneca/Oxford và vắc-xin Gamaleya được phát triển ở Nga đều sử dụng chiến lược này.

 

Phương pháp thứ tư, mới nhất, liên quan đến việc các nhà nghiên cứu tạo ra các hướng dẫn di truyền, dưới dạng RNA hoặc DNA, khiến các tế bào của chính cơ thể tạo ra các protein vô hại trông giống như các protein đặc biệt của SARS-CoV-2. Giống như chiến lược của AstraZeneca và Gamaleya, phương pháp này rất hiệu quả vì RNA/DNA biến các tế bào của con người thành các trung tâm sản xuất protein của virus, từ đó tạo ra đủ protein SARS-CoV-2 để kích hoạt khả năng phát hiện xâm nhập và do đó nâng cao hệ thống miễn dịch của cơ thể. Điều này không phải lúc nào cũng xảy ra với các công nghệ vắc-xin cũ. Hạn chế của kỹ thuật này là các sợi DNA/RNA được truyền vào cơ thể trong các cấu trúc dù được tế bào hấp thụ dễ dàng nhưng lại rất mỏng manh và thường phải bảo quản ở nhiệt độ rất thấp. Cả vắc-xin Pfizer/BioNTechModerna/NIAID đều sử dụng chiến lược này.

 

Trên thực tế, tất cả các loại vắc-xin đang được sử dụng mang lại cho cơ thể khả năng tự bảo vệ thành công trước SARS-CoV-2 tốt hơn nhiều so với việc để cơ thể tự chống đỡ. Còn để đối phó với vi-rút biến chủng, các kỹ thuật này đều sẽ cần phải được điều chỉnh ít nhiều. Tuy nhiên, việc điều chỉnh có mức độ khó dễ khác nhau. Mặc dù vắc-xin dựa trên công nghệ RNA/DNA là loại vắc-xin phức tạp nhất trong việc vận chuyển và lưu trữ, những chúng cũng là loại vắc-xin dễ chỉnh chữa nhất và rốt cuộc có thể trở thành loại vắc-xin quan trọng nhất nếu covid-19 tiến hóa đủ nhanh để tránh được cơ chế bảo vệ của các loại vắc-xin hiện nay.

 

---------------------------

 

XEM THÊM

 

Căng thẳng Mỹ – Trung tại châu Á càng gia tăng sau đại dịch?

.

Có phải Covid-19 đã giết chết toàn cầu hoá?

.

Lô vắc-xin đầu tiên của AstraZeneca về tới Việt Nam

 

 

==================================================

.

.

Bạn là người may mắn, nếu vẫn còn ngửi được mùi, cảm được vị

Đoan Trang  -  Saigon Nhỏ News

Feb 24, 2021

https://saigonnhonews.com/ban-la-nguoi-may-man-neu-van-con-ngui-duoc-mui-cam-duoc-vi/

 

Một năm sau khi đại dịch COVID-19 bùng phát, các nhà nghiên cứu vẫn đang tìm nguyên do và điều trị chứng mất khứu giác vì nhiễm coronavirus của nhiều bệnh nhân.

 

Khi nhiễm COVID-19 vào Tháng Mười Một, 2020, Gabriella Forgione, 25 tuổi, bị mất khứu giác và vị giác. Cho đến nay, sau ba tháng lành bệnh, cô gái Pháp này vẫn chưa ngửi và cảm được vị của đồ ăn, thức uống.

 

Khi được điều trị di chứng này, Forgione rất vui, và nhận mình là người có “tâm hồn ăn uống”. Cô nói COVID-19 đã bị tước đoạt thú vui ăn uống và tận hưởng mùi hương yêu thích mình. Forgione cảm thấy kiệt quệ cả về thể chất lẫn tinh thần. Không ngửi thấy cả mùi thơm lẫn mùi hôi, cô đang bị sụt cân và mất tự tin.

 

Hôm 8 Tháng Hai vừa qua, lúc khám cho Forgione, bác sĩ đưa một camera thu nhỏ vào lỗ mũi bên phải, khiến mũi cô đỏ rực lên. “Hơi nhột hả?”, bác sĩ hỏi. Còn Forgione thì rất khó chịu, nước mắt trào ra. “Đôi khi tôi tự hỏi ‘người mình có bốc mùi không?'”, Forgione nói. “Bình thường, tôi hay xức nước hoa và thích mọi thứ có mùi thơm. Giờ chẳng ngửi được mùi gì, tức chết đi được!”

 

Ngay cả các bác sĩ chuyên khoa cũng nói rằng còn nhiều điều họ chưa biết về tình trạng này và họ vẫn đang tìm hiểu thêm khi chẩn đoán và điều trị. Việc giảm hay mất khứu giác trở nên phổ biến với các bệnh nhân COVID-19 đến mức một số nhà nghiên cứu cho rằng, ở nước nào không đủ phòng xét nghiệm thì cứ thử COVID-19 bằng cách…cho ngửi mùi hương.

 

Đối với hầu hết bệnh nhân, vấn đề mất khứu giác là tạm thời, thường sẽ tự cải thiện trong vài tuần. Nhưng một số ít người phàn nàn rằng vấn đề này kéo dài dai dẳng sau khi các triệu chứng COVID-19 khác đã biến mất. Một số người tiếp tục mất một phần hoặc hoàn toàn khứu giác suốt nửa năm sau khi nhiễm COVID-19. Theo một số bác sĩ, thời gian dài nhất là gần một năm.

 

 

Mất khướu giác, dễ trầm cảm

 

Các nhà nghiên cứu cho rằng hầu hết cuối cùng sẽ khôi phục, nhưng họ cũng lo sợ một số người sẽ mất khứu giác vĩnh viễn. Các bác sĩ còn lo sợ những người mất khứu giác dễ bị trầm cảm và các vấn đề khác.

 

“Họ đang mất đi sắc màu cuộc sống,” tiến sĩ Thomas Hummel, trưởng phòng khám ngoại trú khứu giác và vị giác tại bệnh viện Đại học ở Dresden, Đức, nói. “Những người này vẫn sẽ tiếp tục sống khỏe và thành công trong nghề nghiệp, nhưng cuộc đời của họ sẽ buồn tẻ đi rất nhiều.”

 

Mất khứu giác không chỉ là một sự bất tiện. Người mất khứu giác có thể gặp nguy hiểm vì không ngửi thấy mùi khói từ đám cháy đang lan rộng, rò rỉ khí gas hoặc mùi hôi của thực phẩm thối rữa. Họ cũng có thể bỏ qua mùi tã đã qua sử dụng, chất thải của vật nuôi hay mùi mồ hôi cơ thể.

 

Evan Cesa, 18 tuổi, sinh viên thể thao từng rất thích ăn uống. Đột nhiên, hồi Tháng Chín, vào một bữa tối có món cá, em không ngửi được mùi cá. Cesa hiểu, COVID-19 đã tấn công các giác quan của mình. Em chỉ cảm nhận được chút vị ngọt và mặn của thực phẩm. Năm tháng sau, Cesa vẫn không thể lấy lại niềm vui…ăn uống của mình. Em ăn chiếc bánh quy sô cô la trước giờ học giống như đang ăn…bìa carton. “Em không còn thiết tha ăn uống gì nữa,” Cesa nói. “Nó chỉ làm mất thời gian của em mà thôi!”

 

Cesa là một trong số những người mắc chứng mất khứu giác đang được các chuyên gia ở Nice nghiên cứu. Trước đại dịch, họ đã sử dụng mùi hương trong chẩn đoán bệnh Alzheimer. Họ cũng sử dụng mùi hương dễ chịu để điều trị căng thẳng sau biến cố cho trẻ em sau vụ tấn công khủng bố bằng xe tải ở Nice năm 2016, khi một tài xế lao qua đám đông khiến 86 người thiệt mạng.

 

Các nhà nghiên cứu đang chuyển sang tập trung vào COVID-19, hợp tác với các nhà sản xuất nước hoa từ thị trấn Grasse gần đó. Nhà pha chế nước hoa Aude Galouye đã chế ra loại sáp thơm mà các nhà nghiên cứu cho Cesa ngửi để đo mức độ suy giảm khứu giác của anh, với các mùi hương ở những nồng độ khác nhau.

 

“Khứu giác là một giác quan thường bị lãng quên”, Galouye nói. “Chúng ta không nhận ra ảnh hưởng của nó đối với cuộc sống của chúng ta, cho đến khi chúng ta không còn có nó nữa”.

 

Cesa khao khát được phục hồi các giác quan, để thưởng thức hương vị của món mì ống sốt cacbonara yêu thích và tận hưởng những mùi hương ngoài trời.

 

Mọi người có thể nghĩ rằng việc ngửi thấy mùi thiên nhiên, cây cối, rừng rậm không quan trọng, nhưng theo như Cesa, một khi đã mất đi khứu giác, mới nhận ra rằng những người đang ngửi được mùi, bất kể đó là mùi gì, thật may mắn biết dường nào!

 

(Theo AP)

 

 

 

 

 


No comments:

Post a Comment

View My Stats