RCEP
có thực sự mang lại cơ hội xuất khẩu cho nông sản Việt Nam?
Thanh Trúc, RFA
26/02/2021
Việt Nam ký kết Hiệp Định Đối Tác Kinh Tế Toàn Diện Khu Vực
RCEP tại hội nghị cấp cao ASEAN 37 ở Hà Nội hôm 15/11/2020.
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tại
Thượng đỉnh RCEP lần thứ 4 ở Hà Nội hôm 25/11/2020. AFP
Đây là hiệp định giao thương tự do lớn nhất thế
giới do Trung Quốc hậu thuẫn, bao gồm 10 quốc gia ASEAN cộng thêm
Trung Quốc, Nhật Bản, Nam Hàn, Australia và New Zealand, với GDP toàn bộ
15 nước hơn 26 nghìn tỷ USD, chiếm gần 30% GDP toàn thế giới, chưa kể bao phủ
1/3 dân số toàn cầu.
Ngay khi đó Tiến
sĩ Vũ Đình Ánh, chuyên gia về giá cả thị trường, đưa ra nhận định ban đầu:
“Việt Nam mở ra với RCEP mà người chơi chính ở
đây là Trung Quốc.Chắc chắn khi tham gia một thị trường rất lớn sẽ giúp Việt
Nam cân bằng kinh tế đối ngoại, giảm thiểu rủi ro vào khi độ mở kinh tế của
Việt Nam đang quá lớn”.
Vào ngày 24/2 vừa qua, trang mạng TheStar có bài thể hiện ý kiến các hiệp hội nông nghiệp
trong nước, cho rằng RCEP là cơ hội quá tốt cho lúa gạo, hoa quả, rau trái…những
mặt hàng nông sản xuất khẩu chính của Việt Nam.
Trang mạng TheStar trích dẫn lời ông Lê Duy Minh, Chủ tịch Hiệp Hội Canh
Tác Việt Nam, rằng RCEP là động lực cho đất nước bước vào thị trường rộng lớn
nhất thế giới, cũng là cơ hội để Việt Nam thăng tiến năng lực cạnh tranh.
Ông nói, với 29% GDP toàn cầu, bên cạnh 2,2 tỷ dân
số tham gia, RCEP là viễn cảnh hứa hẹn của nông sản xuất khẩu Việt Nam do mức
cầu nông sản lẫn thực phẩm chế biến từ nông sản ngày càng tăng cao phía các
nước thành viên trong khối.
Những quốc gia này, theo ông Lê Duy Minh, có qui
định và tiêu chuẩn xuất nhập khẩu giống nhau, chưa kể giá biểu thuế quan
hạ, mở ra cơ hội buôn bán với Trung Quốc qua các lãnh vực mới về giao dịch, tài
chính, cung ứng và thương mại điện tử.
Người thứ hai, ông Nguyễn Phúc Nguyên, Tổng thư ký
Hiệp Hội Trái Cây và Rau Quả Việt Nam, được trang TheStar trích dẫn rằng
RCEP sẽ làm tăng lượng nông sản xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc, vốn đã
và đang là thị trường tầm cỡ của Việt Nam.
Ông nói RCEP sẽ giảm mức thuế đánh trên ít
nhất 64 mặt hàng nông sản, và trong vòng 15 đến 20 năm tới, Việt Nam cũng sẽ
xóa 89,6% giá biểu thuế quan, đổi lại, các nước lân bang trong RCEP giảm
đến 92% thuế đối với nông sản nhập từ Việt Nam.
Vải thiều Bắc Giang được chất lên xe tải hôm
12/6/2020. Đây là một trong những mặt hàng nông sản được Việt Nam xuất sang
Trung Quốc. Reuters
Người thứ ba, Tổng giám đốc công ty xuất nhập khẩu
VinaT&T, ông Nguyễn Đình Tùng,
tin rằng RCEP là cầu nối các nước liên quan đến nông sản xuất khẩu của mình.
Với doanh nhân này, phải nhìn RCEP như cơ hội để
nông dân nâng cấp chất lượng sản phẩm, tăng cường khả năng cung ứng, duy trì
sức cạnh tranh. Đây là thách thức đáng kể không chỉ đối với thị trường bên
ngoài mà cả thị trường nội địa.
Dưới mắt chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh, nông dân Việt chưa học được gì từ RCEP như đã học được
từ Hiệp định Tự do Thương mại với EU (EVFTA), vì thế không nên quá lạc quan về
hiệp định thương mại mới ký này:
“Việt Nam hiện vẫn còn vướng “đèn vàng” với Châu
Âu về đánh bắt thủy sản. Khi mà RCEP chưa phát huy được tác dụng, chưa chứng minh
được gì nhiều thì chưa thể lường trước được kể cả những thuận lợi cũng như
những khó khăn, đặc biệt đối với các thị trường không có gì là quá mới mẻ
đối với Việt Nam”.
Còn theo Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, chuyên gia cao cấp Viện Nghiên Cứu Đông Nam Á ISEAS
của Singapore, cũng là chuyên gia về Việt Nam, dù RCEP đã được ký nhưng
phải chờ Quốc Hội các nước thông qua và khi đó mới có thể nhận định một cách cụ
thể:
“Phê chuẩn lâu nhất là mấy nước trong ASEAN này.
Người ta nói khoảng 3 năm, tôi cũng thấy là khoảng 3 năm, Quốc Hội các nước mới
phê chuẩn hết thì sẽ thấy cái lạc quan của những người này không đúng”
“Nội
dung của RCEP cho thấy giảm thuế, mở cửa thị trường của các nước, nhưng
nhìn vào thì Trung Quốc là thị trường lớn nhất. Trung Quốc nhập ít mà
xuất nhiều, thế nên các nước trong đó có Việt Nam phải hết sức cẩn thận, nhập
nhiều hơn xuất thì khổ”.
Một điểm không hay khác của RCEP được tiến sĩ Hà Hoàng Hợp chỉ ra:
“RCEP này là một hiệp định mở rộng thương mại
theo kiểu cũ, không chú ý đến các điều kiện để từng nước một khi tham gia phải
tự đổi mới hoặc làm điều gì đó tốt hơn. Việt Nam hoặc những nước khác
phải có chính sách của chính phủ để giúp nông dân và những nhà sản xuất có thể
làm tốt hơn. Tóm lại không nên dựa vào những lời lạc quan tếu và không có
cơ sở”
“Tham
gia RCEP cũng tốt nhưng Việt Nam còn tham gia nhiều cái khác.Quan trọng nhất
gần đây là CPTPP, không có Trung Quốc trong đó mà nó đòi hỏi Việt Nam
phải sửa lại thị trường, sửa đổi năng lực sản xuất cũng như qui chuẩn
về thuế quan. Cái nữa là EVFTA và thứ ba là UKVFTA (Hiệp định tự do thương
mại với Anh) Việt Nam đã ký với Anh Quốc”.
Đó là những động lực giúp Việt Nam tự cải tiến,
chuyên gia Hà Hoàng Hợp nói tiếp, không thể chỉ chăm bẵm vào RCEP dù rằng tham
gia hiệp định này cũng có mặt tốt của
nó.
Không thể dựa vào lượng nông sản xuất khẩu tăng cao
để dự kiến một cách lạc quan khi vào RCEP, là khẳng định của chuyên gia nông
nghiệp Võ Tòng Xuân, Đại Học Nam Cần
Thơ:
“Đại dịch COVID-19 đưa tới việc nhiều nước không
sản xuất đủ nông sản hay lương thực mà họ cần. Phải nói thiếu nhiều nhất là
Trung Quốc vì dân của họ nhiều quá. Kế đó là Philippines, Indonesia, Malaysia.
Việc tăng lượng xuất khẩu lương thực là do nhu cầu của các nước tăng lên”
“Việt Nam dù có bị biến đổi khí hậu nhưng cái
may mắn là những lúc mình cần mưa thì có mưa, những lúc lúa đã trổ rồi và mình
không cần mưa thì không có mưa, thành ra lúa của mình có sản lượng cao và chất
lượng tốt, thỏa mãn được nhu cầu trong nước và còn dư trên 6,2 triệu tấn gạo để
xuất khẩu. Trái cây cũng thế, con tôm con cá cũng thế, đều tăng lượng xuất khẩu
hết”.
Các container chở hàng xuất khẩu xếp hàng ở
cửa khẩu Hữu Nghị, Lạng Sơn, trên biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc hôm
20/2/2020. Reuters
Về dự báo là RCEP Hiệp Định Đối Tác Kinh Tế Toàn
Diện Khu Vực sẽ giúp nâng lượng nông sản xuất sang Trung Quốc, rằng lợi tức của
nông dân và doanh nghiệp sẽ theo đó mà tăng lên, giáo sư Võ Tòng Xuân cho rằng đừng vội mừng vì Trung Quốc trước giờ
là một thị trường khó gỡ đối với nông sản nhập từ Việt Nam:
“Thực sự mình xuất hàng cho Mỹ, Nhật Bản, Hàn
Quốc và Châu Âu. Xuất cho Trung Quốc thì vừa không nhiều vừa không được giá
cao. Trung Quốc khi muốn mua thì mở cửa, khi không mua thì viện lý do nọ kia để
đóng cửa, cả ngàn xe container nông sản ra tới biên giới cứ nằm đó mà chờ. Cách
đây 3 ngày, thủ tướng Việt Nam phải kêu gọi thì Trung Quốc mới mở cửa biên
giới”.
Vẫn lời Giáo
sư Võ Tòng Xuân, FAO tức Tổ Chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc, từng cảnh báo
là lương thực, thực phẩm trên toàn thế giới có dấu hiệu giảm sút đáng ngại, nhờ
đó sản lương nông nghiệp xuất khẩu của Việt Nam tăng cao là thực tế hiển nhiên
chứ không phải nhờ RCEP, đặc biệt khi hiệp định mới ký này chưa tác động và
chưa mang lợi ích cho nông dân cũng như doanh nghiệp Việt Nam:
“Tác động lớn nhất và thấy rõ nhất là EVFTA. Từ
khi có EVFTA thì rõ ràng nông dân và doanh nghiệp phải hết sức chú ý truy
nguyên nguồn gốc và chất lượng sạch, tăng cường sử dụng phân hữu cơ, không dùng
hoặc rất ít dùng phân bón hóa học hoặc thuốc bảo vệ thực vật”
“Với
cách làm đó thì bên Châu Âu bằng lòng mua giá cao hơn, nhưng trong thực tế
người tiêu dùng Việt Nam hưởng lợi. Thay vì trước kia cứ ăn đồ không sạch thì
bây giờ sản xuất không sạch bớt trên 50% rồi. Tuy đầu tư thấp hơn vì không dùng
nhiều chất hóa học nhưng sản phẩm làm ra thì giá cao hơn, do đó nông dân giàu
hơn”.
“Doanh nghiệp thì rất sợ hàng xuất đi mà bị trả
về, cho nên chính doanh nghiệp cũng như nông dân phải đảm bảo qui trình
sạch, để khi giao hàng thì doanh nghiệp có thể sản xuất hàng có chất lượng và
không có hóa chất”.
Kỳ vọng về RCEP mà doanh nhân điều hành các hiệp
hội nông sản xuất khẩu đưa ra trên mạng báo TheStar là không thực tế.
Có chăng nếu RCEP hứa hẹn mua nhiều sản phẩm của
Việt Nam, thúc đẩy Việt Nam sản xuất theo qui trình sạch, an toàn và chất
lượng, lúc đó mới có thể nói Việt Nam được hưởng lợi từ RCEP như thế nào, Giáo
sư Võ Tòng Xuân kết luận.
No comments:
Post a Comment