THẾ GIỚI HÔM NAY : 17/03/2024 (The Economist)

 

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 17/03/2024

The Economist 

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

18/03/2024

 https://nghiencuuquocte.org/2024/03/18/the-gioi-hom-nay-17-03-2024/

 

Cuộc bầu cử tổng thống Nga đã kết thúc sau ba ngày bỏ phiếu trên toàn quốc. Cử tri được cho là vẫn xếp hàng dài tại một số điểm bỏ phiếu vào buổi trưa. Những người ủng hộ Alexei Navalny – nhà lãnh đạo đối lập nổi bật nhất của Nga, người đã chết trong tù vào tháng trước – đã kêu gọi mọi người đi bỏ phiếu vào giờ đó để phản đối cuộc bầu cử giả hiệu. Yulia Navalnaya, góa phụ của Navalny, tham dự cuộc biểu tình vào buổi trưa ở Berlin. Dù thế nào đi nữa, kết quả chắc chắn sẽ là một chiến thắng vang dội và thêm một nhiệm kỳ sáu năm nữa cho Vladimir Putin.

 

Trong khi đó, Putin cáo buộc Ukraine tìm cách phá hoại cuộc bỏ phiếu bằng các cuộc không kích ngày càng tăng nhằm vào cơ sở hạ tầng quan trọng. Hôm Chủ nhật, Ukraine cho biết máy bay không người lái của họ đã tấn công trong đêm một nhà máy lọc dầu ở Krasnodar, miền nam nước Nga; Nga cho biết họ đã bắn hạ 35 máy bay không người lái của Ukraine ở 8 khu vực.

 

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu cho biết ông vẫn có kế hoạch đưa quân vào Rafah, thành phố cực nam của Gaza, bất chấp áp lực quốc tế. Nhưng trong cuộc họp báo với thủ tướng Đức Olaf Scholz, ông Netanyahu nói Israel sẽ không “nhốt tại chỗ” khoảng 1,5 triệu người Palestine đang trú ẩn ở đây. Một số đồng minh của Israel đã cảnh báo ông Netanyahu không nên tấn công.

 

Ông Netanyahu cũng phản đối lời kêu gọi của Chuck Schumer, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Hoa Kỳ, về tổ chức bầu cử ở Israel. Trong một cuộc phỏng vấn, ông gọi những bình luận mà ông Schumer đưa ra hôm thứ Năm là “hoàn toàn không phù hợp.” Trong một diễn biến khác, các quan chức Mỹ cho biết nước này đã thực hiện một đợt thả hàng viện trợ nhân đạo khác vào Gaza.

 

Liên minh châu Âu đã công bố gói viện trợ trị giá 7,4 tỷ euro (8,1 tỷ USD) cho Ai Cập chuyển giao trong vòng 3 năm. Gói này nhằm mục đích củng cố nền kinh tế đang khó khăn của Ai Cập và hạn chế số lượng người di cư rời khỏi đất nước để đến châu Âu. Hai bên đã nâng cấp quan hệ lên “đối tác chiến lược” và có kế hoạch hợp tác trong nhiều lĩnh vực kinh tế, bao gồm năng lượng và thương mại.

 

Chính quyền quân sự ở Niger đã hủy một thỏa thuận cho phép lính Mỹ đóng quân trên nước này. Họ cáo buộc một phái đoàn Mỹ đến thăm đã không tuân theo nghi thức ngoại giao. Mỹ có hai căn cứ quân sự ở Niger. Kể từ khi nắm quyền vào tháng 7, chính quyền – giống như các nhà lãnh đạo quân sự ở nước láng giềng Mali và Burkina Faso – đã buộc các lực lượng châu Âu phải rút lui và liên kết chặt chẽ hơn với Nga.

 

Iceland đã ban bố tình trạng khẩn cấp đối với khu vực xung quanh ngọn núi lửa phun trào lần thứ tư kể từ tháng 12. Vụ phun trào xảy ra ngay phía nam thủ đô Reykjavik đã được đoán trước bởi các nhà khí tượng học. Grindavik, thị trấn đánh cá gần đó với 4.000 người, một lần nữa phải sơ tán. Một vụ phun trào trước đó đã thiêu rụi một số ngôi nhà ở đây.

Con số trong ngày: 2,5 nghìn tỷ USD, là phần tăng vốn hóa thị trường của Alphabet, Amazon và Microsoft kể từ khi làn sóng AI bắt đầu.

 

TIÊU ĐIỂM

 

Bắt mạch kinh tế Trung Quốc không hề dễ

Sức phục hồi của kinh tế Trung Quốc đang ngày càng trở nên khó đánh giá hơn. Từ góc độ nào đấy, như thế vẫn tốt hơn năm ngoái, khi nền kinh tế rõ ràng là quá yếu. Nhiều chỉ số gần đây đã vẽ nên một bức tranh phức tạp. Xuất khẩu và lạm phát tăng mạnh một cách đáng ngạc nhiên trong tháng 2, trong khi tăng trưởng tín dụng và giá nhà lại gây thất vọng.

Vào thứ Hai, Trung Quốc sẽ công bố dữ liệu sản xuất công nghiệp, doanh số bán lẻ, và đầu tư trong hai tháng đầu năm (thường được kết hợp trong số liệu thống kê của Trung Quốc vì Tết Nguyên Đán rơi vào một trong hai tháng). Thị trường nhìn chung dự đoán sản xuất công nghiệp tăng khoảng 5% so với một năm trước đó, giảm so với con số của tháng 12. Nhưng một số nhà kinh tế cho rằng tốc độ này có thể lên tới 8%, một phần do ngày làm việc tăng thêm. Năm nhuận là một lý do khác khiến động lực kinh tế của Trung Quốc thậm chí còn khó giải mã hơn bình thường.

 

 

Ukraine thiếu đạn trầm trọng

Tình hình ngày càng tồi tệ ở Ukraine sẽ là nội dung đứng đầu trong chương trình nghị sự khi các ngoại trưởng EU nhóm họp vào thứ Hai. Lực lượng Ukraine đang phải đối mặt với tình trạng “đói đạn pháo” trầm trọng kể từ cuối năm ngoái. Điều này, cộng với tình trạng kiệt sức và tinh thần sa sút, là nguyên nhân chính khiến họ phải rút lui khỏi Avdiivka, một thị trấn chiến lược quan trọng ở phía đông, một tháng trước.

 

Cả Mỹ và châu Âu đều phải chịu trách nhiệm về tình trạng thiếu đạn của Ukraine. Phe cực hữu trong đảng Cộng hòa Mỹ đã trì hoãn dự luật hỗ trợ quân sự trị giá 60 tỷ USD suốt nhiều tháng qua; trong khi EU chỉ cung cấp cho Ukraine chưa đến một nửa số 1 triệu đạn pháo mà họ đã hứa cung cấp cho đến tháng 3. (Thời hạn đó hiện đã được kéo dài đến cuối năm.) Ủy ban châu Âu gần đây đã phân bổ 500 triệu euro (khoảng 550 triệu USD) để thúc đẩy sản xuất đạo pháo ở châu Âu, nhưng sẽ không đạt được mục tiêu 2 triệu trái mỗi năm cho đến cuối năm 2025. Một sáng kiến của Séc nhằm cung cấp 800.000 quả đạn pháo có thể mang lại nhiều hứa hẹn ngay lập tức. Trong khi đó, Nga sẽ tận dụng lợi thế của mình.

 

 

Toà Tối cao Mỹ phân định một vụ việc quan trọng về ngôn quyền

Tòa án Tối cao Hoa Kỳ sẽ xét xử vụ Murthy kiện Missouri vào thứ Hai. Vụ kiện này cho rằng chính quyền Biden đã gây áp lực buộc các công ty truyền thông xã hội phải tham gia vào hoạt động kiểm duyệt — và do đó đã vi phạm nguyên tắc tự do ngôn luận được quy định trong Tu Chính án thứ Nhất.

 

Louisiana, Missouri, và 5 cá nhân phàn nàn rằng quan chức liên bang đã thuyết phục các mạng xã hội xóa các bài đăng liên quan đến đại dịch Covid-19 và cuộc bầu cử năm 2020. Các nguyên đơn cho rằng chính phủ đã cố gắng “ép buộc các công ty tư nhân kiểm duyệt người dân Mỹ.” Họ trích dẫn những ví dụ như Nhà Trắng yêu cầu Twitter “bắt tay vào việc” gỡ bỏ một dòng tweet chống vắc-xin của Robert F. Kennedy vào tháng 1 năm 2021, hoặc hỏi Facebook “các người có nghiêm túc không?” và truy vấn công ty về việc kiểm duyệt thông tin sai lệch vào tháng 7 năm đó.

 

Chính quyền Biden phản bác rằng các tổng thống “từ lâu đã sử dụng vị trí của mình để định hình hành vi tư nhân và gây ảnh hưởng lên công chúng về các vấn đề thời sự.” Họ lập luận rằng chỉ có “những lời đe dọa hoặc xi giục,” chứ không phải “ngôn ngữ mạnh mẽ,” mới được coi là ép buộc bất hợp pháp.

 

 

Dữ liệu xuất khẩu và lạm phát của EU

Vào thứ Hai, cơ quan thống kê của Liên minh châu Âu sẽ công bố số liệu về thương mại hàng hóa quốc tế trong tháng 1 cũng như dữ liệu lạm phát trong tháng 2. Cả hai đều có khả năng đem đến tin tốt. Trong tháng 12 năm 2023, khu vực đồng euro báo cáo thặng dư thương mại hàng hóa với phần còn lại của thế giới là 16,8 tỷ euro (18,3 tỷ USD), phản ánh xuất khẩu tăng; một năm trước họ đã báo cáo mức thâm hụt 8,5 tỷ euro. Trong khi đó lạm phát đang có xu hướng giảm, đạt tỉ lệ theo năm 2,8% trong tháng 1 năm 2024, so với 8,6% của tháng 1 năm 2023.

 

Kinh tế châu Âu đang thể hiện kém hơn so với Mỹ, nơi có nền kinh tế tăng trưởng nhanh gấp đôi so với khu vực đồng euro kể từ cuối năm 2019. Điều này một phần là do các vấn đề của châu Âu về quan liêu, chi phí năng lượng cao, và thiếu lao động lành nghề. Nhưng châu Âu vẫn có lý do để vui mừng: họ vẫn là nhà vô địch về xuất khẩu và thâm hụt tài khoá của họ nhỏ hơn nhiều so với Mỹ.