Đoạn
kết có hậu của một câu chuyện rủi ro
20/02/2021
https://baotiengdan.com/2021/02/20/doan-ket-co-hau-cua-mot-cau-chuyen-rui-ro/
Tạm gọi đó là “đoạn kết có hậu” khi một bệnh nhân
Covid đã tự khỏi bệnh, có được một thời gian miễn dịch tự nhiên, nay vừa được
tăng cường mũi vắc-xin thứ nhất trong người. Tất nhiên mọi thứ sẽ không còn ý
nghĩa nếu ta chủ quan, không tiếp tục cẩn trọng trong sinh hoạt, giao tiếp của
mình.
Ngày 18.2 vừa qua, tôi được đưa tới một địa điểm
tiêm vắc-xin Covid của thành phố Louisville theo thông báo trước đó hai ngày
của cơ quan y tế thành phố này. Thủ tục duy nhất áp dụng cho người đến tiêm là
một tờ giấy in sẵn với những câu hỏi mà mình chỉ cần trả lời Yes hay No, đại
khái như: bạn có cảm giác khó chịu trong người không, bạn có cảm cúm không, cơ
thể bạn có bị dị ứng không…
Sau những Yes và No đó, cô y tá bụp cho một phát là
xong. Những ai tiêm xong được yêu cầu ra một gian phòng rộng rãi, khang trang,
ngồi trong 15 phút để xem có những phản ứng tức thời nào của cơ thể không, sau
đó mới tạm yên tâm ra về. Trong căn phòng dành cho các lão ông, lão bà này,
luôn có 2 cô nhân viên y tế túc trực, ai vừa đứng dậy bỏ đi là có ngay một cô
đến xịt nước sát khuẩn lên mặt ghế và dùng giấy thấm lau khô. Ngay cả chuyện
này, người Mỹ cũng rất tinh tế, họ chọn loại ghế ngồi đơn giản nhất, gọn nhẹ
nhất, không có tay dựa và những thứ lỉnh kỉnh khác để dễ sát khuẩn và giảm
thiểu tối đa nguy cơ lây nhiễm.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/02/H2-3-1024x576.jpg
Sảnh rộng nơi các lão ông, lão bà ngồi nghỉ
trong 15 phút sau khi tiêm vắc-xin. Phía trong cùng là nơi các nhân viên y tế
đứng tiếp xúc với người mới đến. Ảnh: FB tác giả
Với các loại vắc-xin đang được sử dụng tại Mỹ,
thiết tưởng người Việt trong nước – và cả người Việt đang ở Mỹ chưa tới dịp
tiêm vắc-xin cũng cần biết đôi chút về một vài đặc tính căn bản của chúng để
sau này nếu Việt Nam có sử dụng sẽ đỡ bỡ ngỡ phần nào. Hiện người ở Mỹ đang
được tiêm vắc-xin của hai hãng dược là Moderna và Pfizer. Hãng kể sau từng là
cứu tinh của quý ông khi điều chế và phổ biến ra khắp thế giới loại “thần dược”
Viagra.
* VÀI CHI TIẾT VỀ
VẮC-XIN PFIZER
– Dung lượng rất nhỏ, chỉ 0,3 cc (của Moderna là
0,5 cc)
– Tiêm 2 lần cách nhau 3 tuần (vắc-xin của Moderna
cách nhau 4 tuần)
– Vắc-xin chưa được sự chuẩn y (unapproved) của FDA
(Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ), cơ quan có thẩm quyền cao nhất
trong việc lưu hành và sử dụng thực phẩm và dược phẩm. Điều này cũng dễ hiểu,
vì thông thường, một vắc-xin được điều chế lần đầu phải trải qua một thời gian
thử nghiệm rộng lớn và kéo dài trên dưới 2 năm. Đàng này, trước nhu cầu chống
dịch khẩn cấp, chính quyền Mỹ phải sử dụng sớm vắc-xin sau một thời gian ngắn
thử nghiệm, với khoảng gần 20 ngàn người tham gia.
– Vì lý do trên, những người được tiêm vắc-xin đủ
liều cũng không đảm bảo được miễn nhiễm 100%. Về thời gian miễn nhiễm, giới y
học vẫn chưa xác định được là bao lâu.
Theo một số thông tin không chính thức, với vắc-xin
Pfizer, sau mũi tiêm thứ nhất, khả năng miễn nhiễm đạt trên 60%, sau mũi tiêm
thứ hai đạt trên 90%.
– Người được tiêm vắc-xin không phải trực tiếp
thanh toán một khoản tiền nào. Nhà cung cấp có thu một khoản phí quản lý, nếu
người được tiêm có bảo hiểm y tế, quỹ bảo hiểm sẽ chi trả, nếu là người không
có gì (như kẻ viết bài này), quỹ bảo trợ của nhà nước sẽ lo.
* NHỮNG AI ĐƯỢC
KHUYÊN KHÔNG NÊN TIÊM VẮC-XIN
Đó là những người bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng
sau mũi tiêm thứ nhất, và chỉ những người đó thôi.
Những trường hợp sau đây cần thông báo cho cơ quan
y tế (để được tư vấn cần thiết)
– Người thường bị dị ứng
– Người đang bị sốt
– Người bị rối loạn về máu, máu loãng
– Người đang sử dụng thuốc tác động đến hệ miễn
dịch
– Người đang có mang hay dự định mang thai
– Người đang cho con bú
– Người đã được tiêm một loại vắc-xin Covid khác
* PHẢN ỨNG PHỤ RA
SAO?
Đó là một hay vài triệu chứng phổ biến xuất hiện
sau khi tiêm vắc-xin:
– Đau nhức chỗ tiêm – sưng chỗ tiêm – ửng đỏ chỗ
tiêm – mệt mỏi – nhức đầu – đau nhức bắp thịt – ớn lạnh – đau khớp – sốt –nôn
ói – cảm thấy khó chịu – sưng, nổi hạch.
Trong vòng từ vài phút đến một giờ sau khi tiêm
vắc-xin, những phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể xảy đến, bao gồm:
– Khó thở
– Sưng mặt, sưng cổ họng
– Tim đập nhanh
– Nổi mề đay cả người
– Chóng mặt
Được biết có trường hợp một vị linh mục sau khi
tiêm vắc-xin xong thì bị stroke (đột quỵ) nhẹ, dẫn đến bị lệch một con mắt
(lệch thế nào không rõ). Qua tìm hiểu, nhà tu hành được biết cứ 10.000 người
được tiêm vắc-xin Covid thì có khoảng 4 người gặp những phản ứng không mong
muốn như ông. Nhắc đến đó, ông hóm hỉnh nhận xét về mình: Với tỉ lệ xui xẻo
4/10.000, tôi kể như mình là người vừa… trúng số!
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/02/H1-3-1024x755.jpg
Chiếc
thẻ bằng giấy cứng, mặt trước ghi ngày tiêm lần đầu, mặt sau hẹn ngày tiêm mũi
thứ hai. Ảnh: FB tác giả
May mắn là tôi đã không bị trúng số như ông linh
mục. Hơn 24 giờ sau khi tiêm, cơ thể tôi không xảy ra một phản ứng nào, dù là
rất nhẹ. Chỉ nghe cảm giác ê ê ở vết tiêm mỗi khi giở tay cao lên thôi. Kể như
thêm một cái may.
Hầu hết chúng ta đều nghĩ một cách khá hợp lý rằng,
với những người từng mắc Covid, điều kiện tối thiểu để được tiêm vắc xin là
phải xin tái xét nghiệm và có giấy ghi kết quả âm tính. Song với cơ quan y tế
Mỹ, điều kiện ấy không cần thiết. Để được tiêm vắc-xin, bạn chỉ cần không có
triệu chứng cảm cúm nào trong vòng 14 ngày trước ngày tiêm, dù cho trước đó bạn
từng là bệnh nhân Covid và chưa đi tái xét nghiệm lần nào!
Câu hỏi chính đáng mà chúng ta sẽ đặt ra là: con
virus tiềm phục trong cơ thể người bệnh trong 14 hay thậm chí 21 ngày, vậy thì
khi một người đến tiêm vắc-xin, tuy bề ngoài chưa có biểu hiện của bệnh, song
bên trong, con Covid đã tiềm phục rồi, liệu tiêm vắc-xin sẽ gặp những phản ứng
nghiêm trọng nào?
Mình nghĩ đây là một câu hỏi mà ai cũng có thể nghĩ
ra, tất nhiên nền y tế Mỹ thuộc vào hàng hiện đại trên thế giới không thể không
dự liệu điều đó, và khi đưa ra những điều kiện dễ dàng cho việc tiêm vắc-xin,
họ đã có thừa dữ liệu để trả lời câu hỏi trên và đối phó với những tình huống
không mong muốn.
Trường hợp người viết bài này cũng là một ví dụ cụ
thể, sau khi hồi phục, chưa từng tái xét nghiệm, tiêm xong không bị phản ứng
nào. Mình còn được biết một trường hợp khác: Một cô nhân viên y tế của một bệnh
viện ở Louisville xét nghiệm dương tính với Covid, tự khỏi nhanh và đã đi làm
trở lại chỉ hơn 10 ngày sau đó! Và sau đó mấy ngày, cô được tiêm vắc-xin!
Điểm nổi bật trong kế hoạch tiêm ngừa Covid của
nước Mỹ hiện nay là không có một sự phân biệt đối xử nào, dù người được thụ
hưởng là công dân chính gốc, thường trú nhân, khách du lịch, hay thậm chí thành
phần nhập cư bất hợp pháp. Không phân biệt đối xử trong điều kiện hiện nay là
một cách hành xử cực kỳ đúng đắn, vì với con Covid, dù ở thành phần cư dân nào,
mọi người đều có cùng nguy cơ nhiễm bệnh, lây bệnh cho cộng đồng và tử vong vì
Covid. Mặt khác, trong kế hoạch thực hiện, người Mỹ sắp xếp ưu tiên trước sau
một cách rất hợp lý, trên tiêu chuẩn thành phần cư dân nào có nguy cơ nhiễm
bệnh cao (nhân viên y tế), tỉ lệ tử vong cao (người già lão), thì được ưu tiên
tiêm vắc-xin trước.
Theo những dữ liệu mới nhất, hiện số người tử vong
vì Covid trên toàn nước Mỹ khoảng trên 470 ngàn người, chiếm tỉ lệ gần 1,5 phần
ngàn dân số Mỹ. Hiện số người được tiêm vắc-xin chừng vài mươi triệu, tiến độ
ngày càng nhanh hơn, số người bị nhiễm bệnh và con số tử vong sẽ ngày càng giảm
hẳn…
So với cách làm hết sức cẩn trọng của chính quyền
Việt Nam (nhưng cũng không phải là không có những điều bất cập), người Mỹ thật
khá “ẩu”, như trường hợp cô nhân viên y tế kể trên, không có một tiêu chuẩn xếp
hạng F nào hết. Dù gì thì đến nay, mọi sinh hoạt trên đất nước này vẫn bình ổn,
người Mỹ hy vọng là “sau cơn mưa, trời lại sáng”.
Mong rằng chính phủ Việt Nam nỗ lực để mỗi người
dân trong nước được sớm thụ hưởng chương trình tiêm vắc-xin ngừa Covid, trên
tinh thần bình đẳng, không phân biệt giai tầng xã hội, không phân biệt thành
phần chính trị, để mọi sinh hoạt sớm bình ổn và nền kinh tế sớm quay trở về
thời kỳ tiền-Covid.
Về phần mình, khi bước chân lên xe trở về nhà, cảm
giác trước tiên của tôi là sự cảm kích trước cách hành xử và phong cách làm
việc dựa trên công tâm, sự hợp lý và tính nhân đạo của một trong những dân tộc
văn minh trên thế giới!
No comments:
Post a Comment