THẾ GIỚI HÔM NAY : 18/02/2021 (The Economist)

 

Thế giới hôm nay: 18/02/2021

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

18/02/2021

http://nghiencuuquocte.org/2021/02/18/the-gioi-hom-nay-18-02-2021/

 

EU đồng ý mua 150 triệu liều vắc xin covid-19 của Moderna trong năm 2021, với tùy chọn mua thêm 150 triệu liều nữa trong năm 2022. Thỏa thuận này, vốn có thể giúp tăng gấp ba lần số 160 triệu liều vắc xin Moderna đã mua, được đưa ra sau khi khối bị chỉ trích vì chậm triển khai vắc-xin và vì vụ tranh cãi với Pfizer xoay quanh vấn đề chậm trễ phân phối vắc-xin Pfizer-BioNTech.

 

Các tay súng đã đột kích vào một trường nội trú ở miền bắc Nigeria. Theo các quan chức nhà nước, nhóm này đã giết chết một trẻ em và bắt cóc ít nhất 26 học sinh cùng một chục người lớn. Vẫn chưa rõ động cơ của họ, mặc dù các vụ bắt cóc đòi tiền chuộc không phải là hiếm ở Nigeria, và trường học thường xuyên là mục tiêu. Tổng thống Muhammadu Buhari đã triển khai lực lượng an ninh đến hỗ trợ các nỗ lực giải cứu.

 

Gaza đã nhận được lô vắc-xin covid-19 đầu tiên — 2.000 liều Sputnik V do Nga tài trợ cho Chính quyền Palestine, đủ dùng cho 1.000 người. Hôm thứ Hai, Israel đã chặn một lô  vắc-xin đang đến lãnh thổ này từ Bờ Tây, vì một số nhà lập pháp yêu cầu trao trả những người Israel bị giam giữ bởi Hamas, nhóm chiến binh Hồi giáo đang quản lý Gaza.

 

Ryanair thua cuộc chiến pháp lý về phản đối trợ cấp nhà nước cấp cho hai hãng hàng không Air France và SAS Thụy Điển. Hãng hàng không giá rẻ lớn nhất châu Âu tuyên bố các khoản trợ cấp cho phép các hãng hoãn thuế hoặc bảo đảm cho vay nhà nước để giúp các hãng này vượt qua đại dịch là phân biệt đối xử; song một tòa án ở Luxembourg không đồng ý. Ryanair dự định kháng án lên Tòa án Công lý của EU.

 

Người đàn ông gây chấn động nước Mỹ Rush Limbaugh vừa qua đời ở tuổi 70. Khi các đài phát thanh được giải phóng khỏi nghĩa vụ pháp lý là đưa tin cân bằng vào năm 1987, ông Limbaugh tận dụng tính cách ngang tàng của mình để xây dựng nên một đế chế truyền thông. Trong quá trình đó, ông đã giúp phổ biến một đài phát thanh cực hữu và được Donald Trump trao tặng huy chương tự do của tổng thống.

 

Một bác sĩ dẫn đầu một cuộc thí nghiệm vắc-xin ở Peru đã làm chứng trước quốc hội rằng Martín Vizcarra yêu cầu được tiêm vắc-xin sớm. Vị cựu tổng thống, người bị cách chức vì các cáo buộc tham nhũng hồi tháng 11, trước đó đã tự gọi mình là “dũng cảm” khi tham dự một phiên tòa. Tổng thống đương nhiệm Francisco Sagasti cáo buộc có 487 người đã được tiêm chủng bất thường.

 

British American Tobacco tiết lộ doanh thu tăng 3,3%, đạt 25,8 tỷ bảng Anh (33,1 tỷ USD) trong năm dương lịch 2020, khi người dùng hút thuốc cho khuây khỏa qua các đợt phong tỏa covid-19. Trong cùng kỳ, lợi nhuận trước thuế của công ty thuốc lá lớn nhất thế giới tăng 9,6% lên 8,7 tỷ bảng Anh, nhờ giảm chi phí các vụ kiện về ảnh hưởng sức khỏe của thuốc lá.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Công chức Hồng Kông phải kí một bản tuyên thệ trung thành

Các công chức Hồng Kông nhận việc trước ngày 1 tháng 7 năm 2020 hôm nay sẽ phải quyết định xem có nên ký bản tuyên bố tuân thủ Luật Cơ bản (hiến pháp của thành phố), tận tâm trong nhiệm vụ và thể hiện lòng trung thành với chính quyền thành phố hay không. Tất cả các nhân viên chính phủ vào làm sau ngày 1 tháng 7 đều đã ký từ trước. Nếu từ chối có thể bị sa thải.

 

Gần đây một bản ghi nhớ đã được lưu hành cho các nhân viên chính phủ để làm rõ điều gì có thể cấu thành hành vi vi phạm tuyên bố này, bao gồm, nhưng không giới hạn, việc ủng hộ độc lập cho Hồng Kông, từ chối công nhận chủ quyền của Trung Quốc đối với lãnh thổ này, và cấu kết với người nước ngoài can thiệp vào chính trị trong nước. Bản tuyên bố trung thành này, cùng với Luật An ninh Quốc gia ban hành vào tháng 6 năm ngoái, là một phần trong nỗ lực của chính phủ Hồng Kông và Trung Quốc nhằm kiềm chế tình trạng bất ổn do các nhà hoạt động ủng hộ dân chủ gây ra. Một công đoàn của công chức, được thành lập từ sau các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ năm 2019, đã giải tán vì lo ngại các thành viên sẽ mất việc.

 

Đồng Lira Thổ Nhĩ Kỳ tăng giá

Timothy Ash của BlueBay Asset Management trong tuần này đã viết: “Đồng lira giờ đây trông như một đồng tiền mạnh.” Tất nhiên là anh ta đang nói đùa. Nhưng đúng là đồng tiền Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng giá hơn 20% so với hồi đầu tháng 11, trước khi tổng thống Recep Tayyip Erdogan sa thải người đứng đầu ngân hàng trung ương. Điều đó cũng khiến Berat Albayrak, bộ trưởng tài chính và là con rể của ông Erdogan, từ chức.

 

Những người thay thế họ đã làm được một việc ngoạn mục là phục hồi niềm tin vào công tác hoạch định chính sách kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ sau khi đồng nội tệ và dự trữ ngoại hối của nước này sụt giảm mạnh vào năm ngoái. Ngân hàng trung ương, với một cuộc họp vào hôm nay, đã đơn giản hóa lãi suất và nâng nó lên trên mức lạm phát, hiện vẫn đang ở mức gần 15%. Kỳ vọng hiện tại là những người gửi tiết kiệm của Thổ Nhĩ Kỳ, nhiều người trong số đó đã chuyển sang đô la vào năm ngoái, sẽ quay lại đồng lira. Và tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, nhân vật có quan điểm rất khác người về kinh tế vĩ mô, sẽ nhẹ tay với ngân hàng trung ương của ông.

 

Mỹ gửi xe tự hành lên sao Hỏa

Perseverance, xe tự hành mới nhất trên sao Hỏa của Mỹ, sẽ hạ cánh trong miệng núi lửa Jezero vào 20:55 GMT thứ Năm — sáu phút 50 giây sau khi chạm rìa bầu khí quyển của hành tinh. Quy trình phức tạp, theo đó nó mở dù, tinh chỉnh quỹ đạo và sử dụng một tầng tên lửa riêng biệt — “skycrane” —để tiếp đất nhẹ nhàng, sẽ hoàn toàn tự động. Đây là chuyến đi thứ ba đến sao Hỏa trong tháng này.

 

Hope của UAE đã đi vào quỹ đạo hành tinh này vào ngày 9 tháng 2. Thiên Vấn-1 của Trung Quốc cũng đã hoàn thành điều tương tự vào ngày 10 tháng 2. Cả hai đều là sứ mệnh sao Hỏa đầu tiên của hai nước. Vào tháng 5 hoặc tháng 6, tàu Thiên Vấn-1 của Trung Quốc sẽ thả một xe tự hành xuống vùng đồng bằng Utopia, có lẽ cách Jezero 1.500 km về phía đông. Trong khi đó, Perseverance sẽ bận rộn thu thập một bộ mẫu đá mà một sứ mệnh trong tương lai sẽ mang về Trái đất. Ở đó chúng có thể được xác định niên đại chính xác và tìm kiếm các dấu hiệu của sự sống cổ đại.

 

Điều trần trước quốc hội Mỹ về vụ cổ phiếu GameStop

Hôm nay năm người  sẽ ra điều trần trước Quốc hội Mỹ về đợt tăng giá mạnh cổ phiếu GameStop. Vụ tăng đột biến đã khiến các công ty môi giới lẻ, đáng chú ý nhất là Robinhood, tạm thời dừng các yêu cầu mua vào cổ phiếu này, và sau đó nó đã nhanh chóng giảm. Sếp của Robinhood, Vlad Tenev, người từng là anh hùng của các trader lẻ, nhanh chóng trở thành kẻ phản diện vì đã bóp nghẹt một cổ phiếu được yêu thích. Các đồng phạm của ông, theo cáo buộc, là Ken Griffin, tỷ phú chủ sở hữu công ty Chứng khoán Citadel, bên xử lý các yêu cầu mua cổ phiếu của Robinhood, và Gabe Plotkin, một sếp quỹ phòng hộ đã bán khống cổ phiếu GameStop.

 

Ông Griffin đã chi 2 tỷ đô la để cứu ông Plotkin sau khi ông này bị thua lỗ vì GameStop. Cũng sẽ ra làm chứng là Keith Gill, một trader lẻ không rõ danh tính đã kiếm được hàng chục triệu đô la nhờ đặt cược rằng cổ phiếu GameStop sẽ tăng đột biến và đăng điều này trên một diễn đàn Reddit. (Sếp của hãng truyền thông xã hội này cũng sẽ xuất hiện, nhưng chỉ đóng một vai trò nhỏ). Các nhà lập pháp sẽ điều tra những mối quan hệ này, cố gắng tìm ra những hành vi sai trái. Buổi điều trần sẽ là một tấn kịch đáng xem.