Tại
sao người Việt ngày càng mê tín
Thái Hạo
15/02/2021
http://www.danchimviet.info/tai-sao-nguoi-viet-ngay-cang-me-tin/02/2021/22070/
Có lẽ trong lịch sử xã hội VN chưa bao giờ tình trạng mê tín lại ngập
ngụa như bây giờ, từ bói toán, phong thủy, tu hành; từ nhà ra phố tới chùa…
không đâu không thấy sự mê muội đến ngớ ngẩn, bệnh hoạn như như thời này.
Người nhà chết nhiều ngày mà vẫn không chịu chôn
vì…chưa được giờ; làm cái nhà lại quay lưng ra đường vì gia chủ không hợp với
hướng đường, xây nhà phải kiếm người đặt móng vì khổ chủ không được tuổi, nào
là nhẫn phong thủy, vòng phong thủy; đôi lứa phải chia lìa vì cha mẹ quyết ngăn
cản bởi…không hợp tuổi; nhiều người sinh con bằng cách…mổ cho đúng giờ đại cát;
sự mê tín hoành hành cả vào trường học với những thủ tục quái gở liên quan tới
cúng bái trước các kì thi; chùa chiền chật ních những ngày tết vì người đi…cầu
lộc, cầu an, thậm chí chen lấn dẫm đạp lên nhau mà tranh cướp ấn lộc…
Sự mê tín bủa vây đầu óc từ người nông dân, đến
thương gia, trí thức, giới chính trị…
Mê tín là một niềm tin mê muội. Tin mà không có cơ
sở, tin một cách mù quáng, rằng vì mọi người cũng tin như vậy. Tại sao ngày tết
lên chùa đốt nhang khấn vái trước tượng phật lại có thể cầu được lộc được an?
Ông Phật có lộc để ban ư? An hay nguy do cách mỗi người sống trong sự đối người
tiếp vật chứ sao lại giao phó cho một pho tượng bằng đất đang ngồi bất động?
Khi nào con người ném cuộc đời mình cho sự may rủi?
Làm sao thánh thần lại phải gánh lấy cuộc đời chúng ta? Tại sao trời đất với
bốn phương tám hướng với xuân hạ thu đông vô tư này lại phải quyết định số mệnh
của mỗi người? Và con người là gì giữa vạn sự vạn vật ? Đạo đức nô lệ mới có
những sự sợ hãi hoang dã, nền luân lý của chủ ông (Nietszche) là hành xử của kẻ
trượng phu tự gánh vác lấy cuộc đời mình và biết chịu trách nhiệm về những gì
mình làm. Một xã hội nô lệ tất sinh ra mê tín.
Ai là giáo chủ của thời này? Danh và lợi – hư danh
và ô lợi. Khi một xã hội tuyên bố rằng kinh tế quyết định ý thức, vật chất
quyết đinh tinh thần thì tất yếu nó phải dẫn tới sự sùng bái vật chất bằng cách
khinh miệt và chà đạp lên những giá trị văn hóa, rẻ rúng những giá trị nhân văn
và bức hại các giá trị nhân bản. Mọi sáng tạo trên hành tinh này đều đi ra từ
những suy tưởng và lao động trí óc chân chính của con người. Quá trình đô hộ
ngược đã được chứng mình bằng cuộc xâm lược văn hóa của người Hi Lạp đối với kẻ
thắng cuộc La Mã; người Mông cổ, Mãn Thanh đã thất bại và bị Hán hóa dù chiến
thắng trên mặt trận quân sự. Một đất nước lấy sự hiểu biết và trí tuệ làm ngọn
đuốc soi đường, đất nước ấy tất đi vào quỹ đạo văn minh.
Chúng ta đang đi ngược lại con đường của thế giới
khi nhất loạt quay về thời cổ đại của bái vật giáo, đa thần giáo cho đến nhất
thần giáo. Trong khi nhân loại đang ngày càng tự chủ và tự tin vào sức mạnh của
chính mình thì chúng ta lại đi ném cuộc đời mình cho ngày giờ, phương hướng, ma
quỷ, thần thánh. Nỗi sợ hãi sinh ra vái tứ phương, phủ phục trước những thẻ
tre, lạy lục trước tờ giấy ấn…
Nhưng cái gì sinh ra nỗi sợ hãi này? Lòng tham.
Tham thì muốn có, sợ hãi nếu không có được, đau đớn nếu mất đi. Lòng tham trước
tiền bạc của cải như một thượng đế toàn năng đã dẫn con người tới chỗ luôn sống
trong sợ hãi và đánh mất bản thân mình trong những mớ bong bong tinh thần của
Tootem / vật tổ giáo, của quỷ thần.
Nhưng cái gì sinh ra nỗi sợ hãi ấy? Sự thiếu hiểu
biết đồng nghĩa với đánh mất chủ thể tính nơi mỗi người. Khi con người không
hiểu mình và mờ mịt về thế giới thì tất sinh ra sự dựa dẫm. Nó ném cuộc đời
mình cho những thứ vô tri được tôn lên hàng thần thánh.
VN có một hệ thống giáo dục thất bại và một nền
khoa học què quặt không đảm đương được sứ mệnh khai minh cho dân tộc, khiến nó
phải kéo dài thời kì bán khai đến tận thế kỉ XXI này. Nền giáo dục và khoa học
ấy là con ruột của một thiết chế xã hội sai lầm đầy bi kịch.
Ở phương diện tín ngưỡng, xã hội VN đang bị phân
hóa thành 2 bộ phận: vô thần và đa thần. Bộ phận vô thần này không phải kiểu vô
thần như Nietszche, Sartre, Camus mà là vô thần theo nghĩa hoang dã chỉ tôn thờ
một thứ duy nhất là Tiền và sẵn sàng nện dày lên mọi giá trị làm người miễn là
kiếm và giữ được tiền. Bộ phận đa thần thì sống trong sự dựa dẫm và sợ hãi
nguyên thủy. Mọi việc trong cuộc đời họ từ lấy vợ, làm nhà, sinh con, chọn nghề
đều do thầy bói quyết định. Họ không dám tự định đoạt một việc gì cả, họ giao
phó cuộc đời mình cho 12 con vật trong thế giới động vật.
Cả 2 bộ phận này cùng một thủy tổ là chủ nghĩa Tư
lợi
Những người Phật giáo thuộc loại nào? Phần đa là
thuộc về đa thần giáo vì họ đã biến ông Phật thành một thần linh có khả năng
ban phước giáng họa. Họ đến chùa không phải là đến trường học Phật giáo để
nghiên cứu, quán xét, tư duy, để trao đổi thảo luận với ông thầy (sư) mà đến
với nải chuối và cầu xin. Họ cúng dường cho thầy chùa để mong được chiếu cố, họ
lạy Phật để mong được ban ơn. Những sư sãi ở chùa đã phần nhiều không còn đảm
trách công việc trí tuệ mà vị thầy tổ của mình đã di huấn; họ tổ chức cúng sao,
giải hạn, cầu siêu để thu tiền. Họ tổ chức lễ lạt với mâm cao cỗ đầy, với ngàn
ngạt những tràng hoa, với ngựa xe như nước áo quần như nêm. Cái công việc dạy
và học ở chùa gần như biến mất, có chăng là vài thời khắc tụng kinh hình thức
đọc như những con vẹt ngủ gật mà quên mất rằng việc đọc kinh là để hiểu chân lý
được cất giữ trong ấy, từ đó mà mang vào đời sống để kiến lập một cuộc đời và
xã hội hạnh phúc, an định. Sự thức hành mê tín trong chốn “Duy tuệ thị nghiệp”
là một điển hình cho tình trạng mê tín đến tàn mạt ở thời đổ nát của mọi giá
trị này.
Chùa là trường học, sư là thầy giáo, kinh là sách
giáo khoa. Mỗi người đến chùa đúng nghĩa là để học hỏi trở thành con người tự
chủ, tự do và đầy dũng khí; là để tiếp xúc với ánh sáng chân lý mà dẫn dắt lấy
cuộc đời mình chứ không phải đến đó để biến mình thành một tên nô lệ hay một kẻ
ăn mày cuối đầu cầu xin đủ thứ trên đời. Những người Phật giáo chân chính càng
phải có trách nhiệm với cuộc đời chứ không phải mũ ni che tai, dùng vài từ tự
lừa mị mình như “buông bỏ”, “tánh không” để che đi sự lười biếng và hèn nhát
của mình trước các vấn nạn xã hội.
Để giải quyết những khủng hoảng của xã hội VN đương
thời không có cách nào khác là chấn hưng nền khoa học và giáo dục của nước nhà.
Ở đó, những người trí thức phải trở thành lương tâm của dân tộc, trở thành não
bộ của của xã hội, hòng dẫn dắt đất nước ra khỏi tình trạng mông muội. Những
người trí thức nếu cứ ngồi đó mà đổ lỗi và chờ đợi lịch sử sang trang thì mới
có thể thi triển tài năng và cống hiến thì cũng hệt như người bệnh nói “đợi
khỏe mạnh đã tôi mới đi bệnh viện được”. Lúc xã tắc lâm nguy là lúc cần người
trí thức hơn bao giờ hết.
Sẽ không một nhà khoa học hay nhà giáo nào có thể
thành tựu được lý tưởng nghề nghiệp chân chính của mình trong một cơ thể xã hội
bệnh hoạn, nên việc cần làm trước tiên là chung tay chữa trị cho cơ thể xã hội
ấy được lành lặn đã.
“Bi kịch tột cùng không phải là sự đàn áp của kẻ
xấu mà là sự im lặng của những người tốt” – M. Luther King
Sự im lặng của người có học là không thể biện minh
và tha thứ.
31/1/2021
Thái Hạo
No comments:
Post a Comment