Putin xích đến gần
Bắc Kinh: Một trò đu dây (Phần I)
Eduard
Steiner - Welt
Thục-Quyên, lược dịch
08/02/2021
https://baotiengdan.com/2021/02/08/putin-xich-den-gan-bac-kinh-mot-tro-du-day-phan-i/
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/02/0-20-1024x489.jpg
Putin gặp Tập Cận Bình. Nguồn: Getty Images/
Mikhail Svetlov
Mặc
cho sự ngờ vực ngự trị giữa Nga và Trung Quốc vẫn ngày càng sâu đậm và còn được
khẳng định thêm lần nữa trong cuộc khủng hoảng virus corona, một thái độ bất
thường của Vladimir Putin cho thấy rõ, Nga đang trình diễn màn quay lưng lại
với Âu châu để hướng về Trung Quốc.
Người
đứng đầu Điện Kremli thường thích để mọi người chờ đợi. Ông ta có thói quen
điển hình là đến trễ – một sự chậm trễ được tính toán kỹ lưỡng. Theo giới quan
sát, ngoại lệ lớn và duy nhất trong số các nguyên thủ quốc gia trên thế giới là
Tập Cận Bình của Trung Quốc. Và Tập Cận Bình cũng là người duy nhất mà Putin
chưa bao giờ đem ra giễu cợt trước công chúng.
Điều
này càng nổi bật khi đối thủ không đội trời chung của Nga là Mỹ, dưới thời
Donald Trump, đã gây chiến với Trung Quốc để mong làm chậm lại sự trỗi dậy trở
thành một siêu cường chính trị và kinh tế của quốc gia này. Putin thì lại chọn
quay sang Trung Quốc và rời bỏ đối tác chính là Âu châu. Một cách kín đáo lúc
đầu, rồi chuyển qua ồn ào và thách thức, kể từ khi Âu châu ra lệnh cấm vận Nga
vì lý do chiếm đóng trái phép bán đảo Crimea của Ukraine năm 2014.
Thật
ra lý do chính không hẳn là địa chính trị, lĩnh vực mà Nga đang ngang nhiên
theo đuổi, biết rằng ít nhất sẽ không bị Trung Quốc kỷ luật, mà đúng ra Nga
đang cố gắng thể hiện một sự chuyển hướng kinh tế sang Á châu, cùng lúc giảm sự
phụ thuộc nặng nề vào Âu châu như từ trước tới nay
Năm
2015, Thủ tướng Nga lúc đó là Dmitry Medwedjew tuyên bố: “Về mặt kinh tế,
bất kỳ lệnh trừng phạt nào được áp dụng đối với chúng tôi, tất nhiên thúc đẩy
chúng tôi hợp tác tích cực hơn với các nước châu Á. Nói thật, rất cám ơn các
quốc gia đã áp dụng các lệnh trừng phạt này“.
Trung Quốc cần dầu khí của Nga
Thật
vậy, Nga vừa đạt được một số tiến triển với Trung Quốc. Kim ngạch thương mại
song phương đã tăng từ 88,8 tỷ đô la (73 tỷ euro) vào năm 2013 lên gần 111 tỷ
đô la vào năm 2019. Trong cùng thời gian, thị phần của Trung Quốc trong khối
lượng ngoại thương của Nga đã tăng từ 10,5% lên 16,6% .
Cuộc
khủng hoảng virus corona càng đẩy mạnh chiều hướng này: trong nửa đầu năm 2020,
thị phần của Trung Quốc đã là 18%. Alexander Gabujew, chuyên gia về Á châu tại
Viện Carnegie Moscow, trong một bài phân tích cho rằng, Trung Quốc là quốc gia
đầu tiên phục hồi kinh tế sau đại dịch và cần thêm dầu khí.
Ngược
lại, tỷ trọng của EU trong khối lượng thương mại Nga đã giảm từ hơn 50% xuống
dưới 45% trong thời gian gần đây. Không có Vương quốc Anh, phần còn lại của EU
giảm xuống chỉ còn 39%. Yếu tố quyết định ở đây không phải là các con số tuyệt
đối, mà là xu hướng chung. Còn khối lượng ngoại thương của Nga thì đã giảm từ
năm 2013 đến năm 2019 do giá dầu xuống thấp và Nga phải chịu một cuộc khủng
hoảng kinh tế nghiêm trọng.
Trong
một cuộc phỏng vấn với nhật báo Die WELT, Timofej Bordatschew, chuyên gia về Á
châu tại Viện Kinh tế Thế giới thuộc Đại học Kinh tế Moscow, cho biết: “Các
lệnh trừng phạt của Liên minh Âu châu vào năm 2014 kéo theo lệnh cấm nhập khẩu
các sản phẩm nông nghiệp Âu châu vào Nga, đã thúc đẩy sự chuyển dịch sang Á
châu. Nhưng suy tính về việc (Nga) thoát khỏi phụ thuộc một chiều vào Âu
châu đã bắt đầu từ năm 2008“.
Trung Quốc đã hất cẳng Đức khỏi vị trí dẫn
đầu
Đáng
chú ý là từ năm 2010 Trung Quốc đã vượt qua Đức để trở thành đối tác thương mại
quan trọng nhất của Nga. Sau đó, tháng 11 năm 2013, ngay cả trước vụ can thiệp
quân sự vào Ukraine kéo theo các lệnh trừng phạt, chính phủ Moscow đã quyết
định phát triển chiến lược tại miền viễn Đông của Nga trong “dự án chính của
thế kỷ 21”, và theo đó mở rộng quy mô thương mại với Á châu.
Trong
khi đó, Trung Quốc đã mở cửa thị trường nông sản cho đậu nành và gia cầm của
Nga, mà Nga sản xuất gần biên giới chung với mức trợ cấp cao và với lao động
giá rẻ của Trung Quốc, cho đến khi cuộc khủng hoảng virus corona bùng nổ.
Chuyên gia Á châu Bordachev mô tả, một “động lực rất lớn” và “phát triển cực kỳ
nhanh chóng, ngoài sự chờ đợi”.
Ngoài
ra, mức tăng trưởng được biểu hiện rõ rệt bởi mức vận chuyển đường sắt. Từ năm
2013 đến năm 2019, việc vận chuyển hàng hóa giữa Trung Quốc và Âu châu trên
tuyến đường sắt của Nga đã tăng gần hai mươi lần, từ 44.000 đơn vị container
hóa (TEU/ twenty-foot equivalent units) lên 750.000 TEU.
Tuy
vậy vẫn còn ít so với lượng hàng hóa được vận chuyển rẻ hơn qua đường biển.
Nhưng với sáng kiến Con đường
Tơ lụa Mới, Tập Cận
Bình đã bắt đầu
chương trình trợ
cấp đường sắt, và
càng tăng cường
tài trợ hơn
nữa vì những cân nhắc
địa chiến lược,
khi Trump bắt đầu cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.
(Còn
tiếp)
***
Putin xích đến
gần Bắc Kinh: Một trò đu dây (Phần II)
Eduard
Steiner - Welt
Thục-Quyên, lược dịch
08/02/2021
https://baotiengdan.com/2021/02/08/putin-xich-den-gan-bac-kinh-mot-tro-du-day-phan-ii/
Các chế độ tương tự với các vấn đề tương tự
Theo
Gabujew: “Ngắn hạn, Nga không có lựa chọn nào khác ngoài việc xích lại gần
Trung Quốc”. Lý do không chỉ là những cuộc khủng hoảng liên tiếp, mà là
“khách quan”: Biên giới chung đòi hỏi sự bảo đảm an ninh. Ngoài ra, hai chế độ
tương tự nhau nên cũng phải đối phó những vấn đề tương tự.
Thêm
vào đó, cấu trúc của hai nền kinh tế bổ sung cho nhau. Hiện nay, Nga đang tiếp
nhận công nghệ hiện đại từ Trung Quốc, từ khi không còn có thể mua của Âu châu
do bị lệnh trừng phạt. Đổi lại, Moscow giúp xây hệ thống cảnh báo tên lửa riêng
cho Trung Quốc.
Moscow
đã trình diễn mạnh mẽ nhất việc xuất khẩu nguyên liệu thô. Ngoài việc xuất khẩu
gỗ của Nga, công ty dầu mỏ Rosneft đã ký các hợp đồng cung cấp dài hạn cách đây
một thập niên rưỡi. Vào năm 2014, ở đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng Crimea, sau
hơn mười năm đàm phán, công ty khí đốt Gazprom cuối cùng đã có thể thông báo ký
hợp đồng với Trung Quốc trị giá 400 tỷ Mỹ kim trong thời hạn 30 năm.
Và
từ một năm nay, khí đốt được cung cấp qua tuyến đường ống mới “Sức mạnh
Siberia” với 38 tỷ mét khối công suất. Mặc dù vậy, hiện tại mới chỉ cung cấp
từng lượng nhỏ. Và với Trung Quốc, Nga phải chấp nhận những điều kiện tồi tệ
hơn một cách đáng kể so với cung cấp cho Âu châu, bao gồm cả Thổ Nhĩ Kỳ, nơi
Gazprom đã cung cấp gần 200 tỷ mét khối khí đốt vào năm 2019.
Sự ngờ vực vẫn ngự trị
Đó
không phải là tình trạng không cân bằng duy nhất trong quan hệ với Trung Quốc.
Bất chấp tất cả những lời khẳng định về mối quan hệ đối tác, sự ngờ vực đã ăn
sâu qua nhiều thập niên, vẫn ngự trị. Chuyên gia về Á châu Bordatschew nói: “Hai
bên thiếu kinh nghiệm với nhau trong lãnh vực kinh tế”.
Ví
dụ, trong lĩnh vực đầu tư, rõ ràng là các doanh nhân Trung Quốc cảm thấy không
chắc chắn về tình hình ở Nga trong khi người Nga, về phần họ, lại ngăn người
Trung Quốc vào cuộc, đặc biệt vì những người này được coi là những tay thương
lượng cực kỳ cứng rắn. Vì vậy, ngoài ra, riêng lý do địa lý cũng đủ để Âu châu
sẽ vẫn là đối tác kinh tế quan trọng nhất của Nga. Bordatschew nhận xét: “Đặc
biệt nếu đường ống dẫn khí đốt thứ hai qua Biển Baltic được thực hiện“.
Đường ống này mang tên “Dòng chảy Phương Bắc“.
Trao
đổi với nhật báo WELT, Alexej Makarkin, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ Chính
trị Moscow, chỉ thẳng vào vấn đề: “Trong khi chúng tôi có nhiều thế kỷ kinh
nghiệm với phương Tây, với Trung Quốc chúng tôi chẳng biết ai là ai cả”.
Bình
luận về việc một số nhà quan sát cho rằng, Trung Quốc chỉ coi Nga như một đối
tác cấp dưới về nguyên liệu thô giá rẻ, Makarkin nói: “Một thời gian dài,
Moscow không hiểu rằng, một Trung Quốc ngày càng hùng mạnh không cần đối
tác. Trung Quốc đang sử dụng Nga trong cuộc tranh chấp của
họ với Mỹ”.
Trung Quốc vẫn đang tuân thủ các lệnh trừng
phạt của Mỹ đối với Nga
Tổng
lượng thương mại giữa Bắc Kinh và Hoa Kỳ, chỉ cần tính về khối lượng, cũng đủ
quan trọng hơn nhiều so với giữa Bắc kinh và Nga. Không phải ngẫu nhiên mà các
công ty Trung Quốc tiếp tục không tham dự cấp vốn và đầu tư vào Nga vì họ tuân
theo các lệnh trừng phạt của Mỹ. Ngay cả Dmitri Peskow, phát ngôn viên của
Putin, cách đây ít lâu cũng phải thừa nhận: “Tất nhiên, các đối tác Trung
Quốc của chúng tôi thường tỏ ra thận trọng”.
Nga
cũng không thể hiểu tại sao trong năm 2020 Bắc Kinh từ chối cung cấp cho các
nhà nghiên cứu Nga một dòng coronavirus sống để họ có thể phát triển một loại
vắc-xin. Nhưng bất chấp điều đó, Nga dường như bị cuốn hút bởi sự phục hồi kinh
tế sau đại dịch của Trung Quốc nên tiếp tục chuyển hướng theo Bắc Kinh.
Gabujew
cắt nghĩa là sự chuyển hướng theo lòng mong muốn nay đã biến thành bắt buộc,
không còn tự nguyện. “Giữa hai quốc gia vẫn còn một không khí ngờ vực lớn,
nhưng con virus và tất cả hệ quả của nó sẽ buộc Nga và Trung Quốc phải
thiết lập quan hệ nhanh hơn nhiều so với một mức độ cho phép cả hai nước được
thoải mái”.
Do
đó, thái độ giao tế lịch sự đặc biệt không bình thường của Putin với Tập Cận
Bình không chỉ dựa trên sự tôn trọng đối với vị nguyên thủ Trung Quốc – mà xuất
phát từ một nỗi e sợ lớn của Putin trước ông ta.
No comments:
Post a Comment