Bảy
tổ chức tôn giáo không qua được chiếc phễu thanh lọc của chính quyền
Trần
Phương - Luật Khoa
30/11/2020
Sau năm 1975, có những tổ chức tôn
giáo bỗng trở thành “thành phần chống phá”.
Từ trái qua, tu sĩ
Phật giáo Hòa Hảo Võ Văn Thanh Liêm, Hòa thượng Thích Quảng Độ của Giáo hội Phật
giáo Việt Nam Thống nhất và các chức sắc của Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo Thuần
túy. Ảnh minh họa: Luật Khoa.
***
Một số người nhận xét rằng
tôn giáo ở Việt Nam là hoàn toàn tự do. Tuy nhiên, tự do tôn giáo có phải chỉ
bao gồm việc đến nhà thờ, đi chùa, thờ cúng hay nghe thuyết pháp?
Những hoạt động tôn giáo
mà bạn dễ dàng nhìn thấy hiện nay chỉ là những gì nằm bên dưới chiếc phễu thanh
lọc của chính quyền.
Sau năm 1975, có những tổ
chức tôn giáo không lọt qua được chiếc phễu này. Họ trở thành “thành phần chống
phá”.
Bài viết này nhằm giới
thiệu về các tổ chức không may mắn đó. Trong phần đầu tiên, chúng tôi muốn kể
câu chuyện của bốn trong số bảy tổ chức tôn giáo không lọt qua được chiếc phễu
thanh lọc của chính quyền.
========================
1/7
Giáo hội Phật giáo
Việt Nam Thống nhất
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/11/1-6.png
Trang web của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất.
Ảnh: Chụp màn hình
Lịch sử Phật giáo Việt
Nam hiện đại có đêm dài hơn ngày. Ba năm sau ngày thành lập của Tổng hội Phật
giáo Việt Nam, tổ chức đầu tiên thống nhất các hội phái Phật giáo trên toàn quốc,
đất nước bị chia cắt.
Sau khi di cư vào miền
Nam, các nhà sư trải qua một cuộc xung đột kéo dài với chính quyền Ngô Đình Diệm.
Cuộc nổi dậy năm 1963 đã đánh đổi nhiều sinh mạng của giới tăng ni và phật tử.
Sau cuộc nổi dậy, Phật giáo Việt Nam một lần nữa được thống nhất dưới tên gọi
Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vào năm 1964.
Nhưng cuộc nổi dậy đó
chưa phải là tăm tối nhất trong lịch sử Phật giáo Việt Nam.
Sau 30/4/1975, Phật giáo tự do miền Nam đã bị chế độ mới đè bẹp. Năm 1981, một nhà sư quen thuộc với sinh viên
miền Nam đã nói với báo chí quốc tế rằng không có nhà sư mới nào sau
ngày Sài Gòn sụp đổ.
Nhiều nhà sư đã bị chuyển
chỗ ở từ
nhà chùa sang nhà giam hay trại cải tạo, kể cả nhà sư chống chế độ miền Nam
lừng lẫy nhất – Thích Trí Quang.
Cũng trong năm 1981, Giáo
hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất không được chính quyền mới công nhận nữa. Một
số thành viên của giáo hội này đã tham gia vào Giáo hội Phật giáo Việt Nam và
trở thành thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Sau năm 1981, các nhà sư
kiên trì theo Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất đã phải hành đạo trong
muôn vàn khó khăn. Các ngôi chùa trước kia thuộc giáo hội cũ nay đã thuộc
về giáo hội mới.
Chức sắc thuộc giáo hội
cũ kiên quyết không liên kết giáo hội mới. Những vị chức sắc cao cấp của giáo hội
cũ bị đày ra khỏi miền Nam, chẳng hạn như Hòa thượng Thích Quảng Độ. Ông bị
lưu đày suốt 10 năm ở tỉnh Thái Bình, sau đó bị cầm tù 5 năm và bị giam lỏng
cho đến lúc cuối đời.
Đến những năm 1990, các
nhà sư của Giáo hội Phật giáo Thống nhất vẫn tiếp tục đấu tranh với chính quyền.
Số đông công chúng thì đương nhiên không biết đến việc này chính quyền kiểm
soát báo chí trong nước. Kết quả của các cuộc nổi dậy này đi liền với các bản án tù,
như cuộc nổi dậy ở Huế vào năm 1993; hay ở Vũng Tàu, Sài Gòn, Vĩnh Long trong
cùng năm 1994.
Giây phút Hòa thượng
Thích Tuệ Sỹ (ở giữa) được trả tự do vào năm 1998 cùng với các thầy Thích Phước
An, Thích Phước Viên. Ảnh: Blog Tuan Khanh.
Mặc dù bị đàn áp nặng nề,
Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vẫn duy trì hoạt động của mình dưới sự
lãnh đạo của các hòa thượng kỳ cựu, trong đó Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ – từng bị
tuyên án tử hình rồi được giảm án – đang giữ chức vụ tăng thống của giáo hội.
Trang web của Giáo hội Phật
giáo Việt Nam Thống Nhất ở địa chỉ https://ghpgvntn.net cũng đã bị chặn từ Việt Nam. (Độc giả
có thể truy cập bằng cách vượt tường lửa qua ứng dụng miễn phí 1.1.1.1).
==========================
2/7
Giáo hội Phật giáo
Hòa Hảo Thuần túy
Lễ kỷ niệm ngày
khai đạo do Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo tổ chức tại một trụ sở tạm bợ của giáo hội
vào năm 2020. Ảnh: Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo Thuần túy.
Năm 1947, Giáo chủ Phật
giáo Hòa Hảo Huỳnh Phú Sổ mất tích bí ẩn sau một cuộc họp với Việt Minh. Mối
thù này đã biến vùng đất An Giang – nơi hầu hết người dân theo Phật giáo Hòa Hảo
– thành một nơi không có bóng dáng quân cộng sản.
Và cũng chính điều đó khiến
Phật giáo Hòa Hảo sau ngày 30/4/1975 phải gánh lấy tai họa chưa từng có.
Từ năm 1975 cho đến khi
báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc về tự do tôn giáo và tín ngưỡng thăm
Việt Nam vào năm 1998, Phật giáo Hòa Hảo vẫn bị cấm hoạt động. Vị báo cáo viên
lúc đó đã không gặp được bất kỳ tín đồ Phật giáo Hòa Hảo nào.
Theo Việt
Báo, nhiều chức sắc cao cấp của Phật giáo Hòa Hảo đã chịu cảnh tù đày, chết
trong nhà giam, và bị xử tử hình.
Năm 1999, nhà nước bắt đầu
công nhận Phật giáo Hòa Hảo bằng việc lập ra Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo, lấy An
Hòa Tự làm trụ sở. Lúc bấy giờ, một số tín đồ Phật giáo cũng tự thành lập một
phái đối lập.
Giáo hội Phật giáo đến
nay vẫn không kỷ niệm ngày ông Huỳnh Phú Sổ mất tích, vốn là một ngày lễ truyền
thống của tôn giáo này. Các tín đồ thuộc Giáo hội Phật giáo Thuần Túy thì phải
cử hành lễ này và các ngày lễ khác tại gia vì họ không còn quyền sử dụng An Hòa
Tự.
Dưới thời Đệ nhị Việt Nam
Cộng hòa, Phật giáo Hòa Hảo dù chia phe phái khác nhau nhưng vẫn được tự do hoạt
động.
Hiện nay, chính quyền
không những không công nhận Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo Thuần túy mà còn giám
sát chặt chẽ hoạt động của giáo hội này.
Giáo
hội Phật giáo Hòa Hảo Thuần túy hiện nay do ông Nguyễn Văn Điền lãnh đạo.
============================
3/7
Chùa Quang Minh –
Phật giáo Hòa Hảo
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/11/3-4.png
Ông Võ Văn Thanh
Liêm đứng thứ 5 từ phải sang cùng các tín đồ Phật giáo Hòa Hảo tại ngôi chùa của
mình. Ảnh: quangminhtu.blogspot.com.
Ở xã Long Điền 2, huyện
Chợ Mới, tỉnh An Giang, có một ngôi chùa mà người dân nào trong vùng cũng biết.
Ngôi chùa đó là của một người đàn ông 80 tuổi đã dành cả đời tu theo Phật giáo
Hòa Hảo. Ông đã đi tù ba lần với tổng cộng 13,5 năm tù giam.
Chùa Quang Minh được ông
Võ Văn Thanh Liêm dựng lên từ năm 1958. Từ đó đến nay, ngôi chùa nhỏ bé này vẫn
là một trong những địa điểm hiếm có mà các tín đồ Phật giáo Hòa Hảo độc lập có
thể tụ tập. Tuy nhiên, lực lượng an ninh đã cố “bảo vệ” ngôi chùa này trong hầu
hết các ngày lễ, không cho người ở trong chùa ra và không cho người khác bước
vào.
Ở tuổi 80, ông Liêm vẫn
kiên quyết giữ ngôi chùa của ông khỏi bàn tay của chính quyền, và đã ít nhất một
lần phải dùng dao đâm vào bụng mình để phản đối. Năm 2019, ông đã bị
hành hung khi trên đường đến An Hòa Tự để ngăn cản việc tháo dỡ mái ngói của
ngôi tổ đình này.
====================
4/7
Thánh thất Cao Đài
Phú Lâm (Hiếu Xương)
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/11/2-3.png
Tòa Thánh thất Phú
Lâm. Ảnh: Thanhthatcaodai.
Đạo Cao Đài có một truyền
thống về việc tách nhóm do bất đồng về cách tu tập. Từ khi chính thức thành lập
vào năm 1926 đến nay, đạo này đã tách ra thành nhiều các chi phái, thánh thất độc
lập. Chính quyền Việt Nam đã công nhận các chi phái và thánh thất độc lập này,
nhưng điều đó không xảy ra với Thánh thất Phú Lâm và các thánh thất khác.
Nhiều năm qua, dưới sự hậu
thuẫn của chính quyền, các hội thánh được công nhận đã buộc các thánh thất độc
lập phải tái quy phục.
Tháng 6/2020, Thánh thất
Phú Lâm bị
người của Hội thánh Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh đi cùng cán bộ chính quyền tỉnh
Phú Yên đến đòi tiếp quản thánh thất đang hoạt động độc lập này.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/11/4-3.png
Sau khi tín đồ ở Thánh thất
Phú Lâm phản đối lệnh tiếp quản, công an thành phố Tuy Hòa, công an tỉnh Phú
Yên cùng các ban ngành khác đã mời đại diện của thánh thất lên để đe dọa, ép phải
chấp nhận lệnh tiếp quản.
Thánh thất Phú Lâm tọa lạc
tại khóm 5, thị trấn Phú Lâm, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. Thánh thất này
tách khỏi Hội thánh Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh từ năm 1997, khi chính quyền lập
ra một tổ chức gọi là Hội đồng Chưởng Quản để kiểm soát các tín đồ Cao Đài.
Vụ việc đang diễn ra ở
Thánh thất Phú Lâm cho thấy chính quyền vẫn chưa ngừng việc thanh lọc các tổ chức
tôn giáo.
Trong phần tiếp theo, Luật Khoa sẽ tiếp tục giới thiệu
ba tổ chức tôn giáo khác cũng không được chính quyền công nhận. Mời quý độc giả
đón đọc vào cuối tuần này. Chúng tôi hoan nghênh bạn đọc chia sẻ câu chuyện tôn
giáo qua email tongiao@luatkhoa.org.
******************************
Bảy
tổ chức tôn giáo không qua được chiếc phễu thanh lọc của chính quyền – Kỳ 2
Trần
Phương - Luật Khoa
04/12/2020
Bạn có thể chưa từng biết đến sự tồn tại
của họ. Đó có thể là điều chính quyền muốn.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/12/3-1024x536.png
Freedom of religion . Ảnh minh họa: Luật Khoa
***
Chính quyền Việt Nam luôn
lo ngại việc các nhà hoạt động thành lập tổ chức. Đó là lý do mà nhiều nhà hoạt
động sau khi thành lập hay tham gia các tổ chức đã bị chính quyền bắt giữ và
tuyên án tù.
Các tổ chức tôn giáo
không phải là ngoại lệ. Nhiều tổ chức tôn giáo độc lập hiện nay đang là những
cái gai nhọn trong mắt chính quyền.
Cựu Báo cáo viên đặc biệt
của Liên hợp quốc về tự do tôn giáo, tín ngưỡng Heiner Bielefeldt đã nhận xét về lý do chính quyền Việt Nam tấn công các tổ chức
tôn giáo:
“Phía chính phủ cho rằng
nếu sự độc quyền chính trị của họ bị đe dọa thì họ sẽ lập tức tấn công không
thương tiếc. Nói chung, bàn tay kiểm soát đã len lỏi rất sâu vào đời sống xã hội
của các cộng đồng tôn giáo”.
Trong bài viết trước, chúng tôi đã giới thiệu về bốn trong bảy tổ
chức tôn giáo không lọt qua được chiếc phễu thanh lọc của chính quyền. Đó là
Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo Thuần túy,
Chùa Quang Minh – Phật giáo Hòa Hảo, Thánh thất Cao Đài Phú Lâm (Hiếu Xương).
Phần tiếp theo này sẽ đề
cập đến ba tổ chức tôn giáo còn lại trong danh sách không may mắn đó.
==================
5/7
Hội đồng Liên Tôn
Việt Nam
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/12/7.png
Một buổi trình bày
về đàn áp tôn giáo ở Việt Nam trước các nhà ngoại giao của Hội đồng Liên Tôn Việt
Nam. Ảnh: Hội đồng Liên Tôn Việt Nam.
Hội đồng Liên Tôn Việt
Nam được một nhóm nhà hoạt động tôn giáo kỳ cựu dũng cảm thành lập, với niềm
tin rằng chỉ có đấu tranh mới mang lại tự do tôn giáo.
Năm 2001, Linh mục Nguyễn
Văn Lý, Hòa thượng Thích Thiện Hạnh, tu sĩ Phật giáo Hòa Hảo Lê Quang Liêm, Thượng
tọa Thích Chân Trí cùng những người khác đã lần lượt lập Hội đồng Liên Tôn Đoàn
Kết Việt Nam và Hội đồng Liên tôn Đoàn kết Quốc nội Hải ngoại.
Việc thành lập những tổ
chức này cũng đã khiến Linh mục Nguyễn Văn Lý bị
tuyên án 15 năm tù giam vào tháng 10/2001. Linh mục Lý sau đó được đặc xá,
nhưng ông vẫn kiên trì đấu tranh cho quyền tự do tôn giáo nên tiếp tục bị
tuyên án tám năm tù giam vào tháng 3/2007.
Cuộc tranh đấu của Linh mục
Lý gây được tiếng vang lớn không chỉ trong nước mà còn lan rộng ra cộng đồng quốc
tế.
Hội đồng Liên Tôn Việt
Nam cho biết, trong những năm 2010, nhờ vào sự can thiệp của chính phủ Mỹ nên
các chức sắc độc lập được tụ họp mà không bị công an sách nhiễu.
Năm 2013, những chức sắc
độc lập này đã cùng nhau lên tiếng mạnh mẽ, đòi cải cách chính sách tôn giáo,
trong đó có đưa các kiến nghị thay đổi điều luật trong hiến pháp trong lúc
chính quyền Việt Nam sửa đổi hiến pháp.
Năm 2014, Hội đồng Liên
Tôn Việt Nam chính thức được thành lập. Thành viên là các chức sắc tôn giáo độc
lập thuộc năm tôn giáo lớn: Công giáo, Phật giáo, Cao Đài, Tin Lành và Phật
giáo Hòa Hảo.
Đến nay, Hội đồng Liên
Tôn Việt Nam vẫn duy trì thường xuyên các hoạt động gặp gỡ với các phái đoàn quốc
tế, báo cáo các vi phạm về quyền tự do tôn giáo trong nước đến các tổ chức nhân
quyền quốc tế, chính phủ nước ngoài.
Hội đồng Liên Tôn Việt
Nam đặt trụ sở tại Chùa Giác Hoa, 15/7 Đường Nơ Trang Long, Phường 7, Quận Bình
Thạnh, Thành Phố Hồ Chí Minh. Bạn đọc có thể tìm hiểu về họ qua trang web: https://hdltvn.org.
6/7
Ban Đại diện Khối
Nhơn Sanh đạo Cao Đài
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/12/8.png
Báo cáo viên đặc biệt
của Liên Hiệp Quốc về tự do tôn giáo, tín ngưỡng Heiner Bielefeldt chụp ảnh
cùng các thành viên của Ban đại diện Khối Nhơn Sanh đạo Cao Đài vào ngày
27/7/2014. Ảnh: Hướng đạo Florida.
Tuy quy mô của các thánh
thất Cao Đài độc lập ngày càng bị thu nhỏ nhưng đến nay vẫn còn một số tín đồ
kiên quyết gìn giữ thánh thất của mình. Họ không muốn quy phục các hội thánh được
nhà nước công nhận. Họ cũng không quan tâm đến việc thánh thất của mình có được
công nhận hay không. Họ chỉ cần được tự do sinh hoạt theo giáo lý mà họ cho là
chân truyền.
Tuy nhiên, với sự tiếp
tay của nhà nước, những hội thánh được công nhận thường gây áp lực và đòi tiếp
quản những thánh thất độc lập này. Trong những lần xung đột như vậy, các tín đồ
Cao Đài độc lập từ thánh thất tỉnh này đã sang thánh thất tỉnh khác để hỗ trợ.
Ban Đại diện Khối Nhơn Sanh đạo Cao Đài đã ra đời trong hoàn cảnh như thế.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/12/9.png
Các tín đồ của
thánh thất Cao Đài Tuy An, tỉnh Phú Yên cầu nguyện trước ngôi thánh thất bị san
phẳng vào ngày 14/4/2015. Đây là ngôi thánh thất độc lập mà Chi phái 1997 (Hội
thánh Cao Đài Tòa Thánh Tây Ninh) đến tiếp quản và bàn giao lại cho chính quyền
để san phẳng cho công trình quốc lộ. Ảnh: RFA.
Ban Đại diện Khối Nhơn
Sanh đạo Cao Đài hiện nay do Chánh trị sự Hứa Phi cùng những tín đồ Cao Đài độc
lập khác điều hành.
Ông Hứa Phi cũng là thành
viên của Hội đồng Liên Tôn Việt Nam.
Những vụ việc về đàn áp
các thánh thất Cao Đài độc lập được Ban Đại diện Khối Nhơn Sanh đạo Cao Đài thu
thập thông tin và trình bày trước các nhà ngoại giao và các tổ chức nhân quyền
quốc tế.
Bạn đọc có thể theo dõi
Ban Đại diện Khối Nhơn Sanh đạo Cao Đài qua trang facebook: Cao Đài Bảo tồn Chánh Pháp.
7/7
Hội thánh Tin Lành
Đấng Christ
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/12/10.png
Các thành viên Hội
thánh Tin Lành Đấng Christ trong một phóng sự của An Ninh TV. Ảnh: An Ninh TV.
Ở một vùng xa xôi thuộc
Tây Nguyên, có một nhóm người bản địa đã tự thành lập hội thánh Tin Lành của
mình vào năm 2006.
Và kể từ đó, nhóm người
Thượng nhỏ nhưng dũng cảm này đã chịu biết bao sự áp bức của chính quyền chỉ vì
muốn tự do sinh hoạt tôn giáo và bảo vệ các tín đồ của mình. Câu chuyện của họ
không khác gì những giáo sĩ Công giáo đã sống chết với giáo dân của mình trong
buổi đầu truyền đạo vào Việt Nam. Hội thánh đó có tên gọi là Hội thánh Tin Lành
Đấng Christ.
Hội thánh cho
biết những thành viên của họ thường xuyên bị chính quyền đe dọa, tước đi
quyền lợi công dân, cản trở đi lại, thẩm vấn, đánh đập và giam giữ tùy tiện.
Một trong những thành
viên dũng cảm đó là mục sư A Đảo. Vào năm 2016, ông bị bắt sau khi trở về Việt
Nam từ một hội thảo ở Đông Timor về tự do tôn giáo. Tháng 4/2017, ông bị tuyên
án 5 năm tù giam vì tội tổ chức cho người khác vượt biên trái phép. Tháng
9/2020, mục sư A Đảo được tha tù trước thời hạn. Trước đó, Đại sứ Lưu động về Tự
do tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ Sam Brownback đã kêu
gọi chính quyền Việt Nam trả tự do cho ông.
Ngay sau khi ra tù, ông A
Đảo cho
biết mình bị công an đến nhà ông vào lúc 11 giờ đêm để ép ông ký giấy từ bỏ
hội thánh, và các tín đồ đã không còn dám đến sinh hoạt với ông như trước nữa.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/12/11.png
Một thành viên của
Hội thánh Tin Lành Đấng Christ bị công an thẩm vấn. Ảnh: An Ninh TV.
Vượt biên là một trong những
cách để thoát khỏi sự đàn áp tôn giáo khắc nghiệt ở Tây Nguyên.
Một thành viên khác của hội
thánh này là mục sư A Ga đã vượt biên đến Thái Lan vào năm 2013 khi không thể
chịu nổi sự đàn áp của công an ở Tây Nguyên.
Mục sư A Ga là người từng
đăng ký sinh hoạt tôn giáo cho hội thánh của mình ở các ủy ban nhân dân xã.
Nhưng sau khi ông cung cấp danh sách tín đồ, công an đã đến đe dọa họ không được
theo hội thánh này. Sau thời gian tị nạn ở Thái Lan, ông A Ga đã sang Mỹ định
cư.
Chính quyền Việt Nam cho
biết Hội thánh Tin Lành Đấng Christ hiện nay có 27 điểm sinh hoạt nhóm ở năm tỉnh,
bao gồm Kon Tum, Đắk Lắk, Bình Phước, Lâm Đồng và Trà Vinh.
Hội thánh này đang đối diện
với tương lai rất u tối khi chính quyền chính thức cáo buộc họ liên kết với các cựu thành viên FULRO ở nước
ngoài để chống chính quyền. Có vẻ như mục tiêu trong thời gian tới của công an ở
Tây Nguyên là triệt
phá được hội thánh này bằng mọi giá.
No comments:
Post a Comment