Stuart Lau - SCMP
Dịch giả: Hoàng Thủy Ngữ
06/10/2020
.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2020/10/1-16-1024x683.png
Ảnh minh họa của Lau Ka-kuen
• Sự khác biệt về chính
sách vẫn còn giữa Washington và Brussels nhưng các nhà ngoại giao nhìn thấy cơ
hội đoàn kết nhiều hơn sau thời Trump.
• Bắc Kinh ngày càng phản
ứng cấp bách để có thể tái cân bằng các mối quan hệ địa chính trị.
Khi 27 nhà lãnh đạo của
Liên minh châu Âu tập trung tại Berlin để thảo luận về một chủ đề duy nhất –
Trung Quốc – vào ngày 16 tháng 11, một số quyết định sẽ nằm ngoài tầm tay của họ
và chính phủ Trung Quốc.
Trái lại, kết quả cuộc
họp của EU diễn ra chưa đầy hai tuần sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sẽ có ý
nghĩa quan trọng, không chỉ đối với quan hệ Mỹ-Trung, mà còn cả với quan hệ
EU-Trung Quốc trong tương lai.
Nếu Donald Trump giành
được chiến thắng, sự đồng thuận chung ở EU là nên chuẩn bị thêm 4 năm giọng
lưỡi chống Âu châu từ Tòa Bạch Ốc, khiến quan hệ xuyên Đại Tây Dương ở tình
trạng tồi tệ nhất kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.
Khối này ít nhiều sẽ bị
cô lập trong cuộc cạnh tranh Mỹ – Trung đang diễn ra và buộc phải tìm sự hợp
tác chặt chẽ hơn với Trung Quốc, ở bất cứ nơi nào có thể được.
Mặt khác, một chiến thắng
của Joe Biden, đối thủ thuộc Đảng Dân chủ, sẽ mở ra khả năng liên kết giữa
Mỹ và EU, nhằm đối phó với vấn đề Trung Quốc, theo các nhà ngoại giao, nhà phân
tích và cố vấn chiến dịch được phỏng vấn bởi South China Morning.
“Một nhiệm kỳ tổng thống
của Biden sẽ khôn khéo hơn nhiều trong cách đối phó với Trung Quốc so với
chúng tôi trong 4 năm qua”, theo Anthony Gardner, đại sứ Mỹ tại EU từ năm
2014 đến năm 2017 dưới thời tổng thống Barack Obama.
Gardner nói: “Việc hợp
tác với EU sẽ dễ dàng hơn so với thời chính quyền hiện tại, bởi vì không ai
muốn dành cho Donald Trump bất kỳ sự ưu ái nào. Giờ đây, chúng ta có một
thời điểm khả thi mà Mỹ và EU có thể thật sự đồng ý về nhiều vấn đề liên
quan đến thương mại và Trung Quốc”.
Nhìn bề ngoài, Mỹ và EU
có những mối quan ngại tương tự đối với Trung Quốc. Nhiều biện pháp của
Trump đối với công nghệ và nhân quyền của Trung Quốc đã giành được sự ủng hộ của
lưỡng đảng, trong khi tất cả 27 quốc gia EU đều đồng lòng áp dụng cách tiếp cận
cứng rắn hơn với Trung Quốc, qua việc gọi nước này là đối thủ có hệ thống vào
năm ngoái.
Họ cũng chia sẻ những bất
mãn chung trong quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc, sân chơi bình đẳng và
bảo vệ tài sản trí tuệ – đến nỗi các cuộc đàm phán đầu tư của EU với Trung Quốc
có những điểm giống với các cuộc đàm phán thương mại của Mỹ với Bắc Kinh – bao
gồm nhiều ví dụ về cách diễn đạt giống hệt nhau.
Tuy nhiên, hai bên đã thể
hiện rất ít sự phối hợp khi nói đến Trung Quốc trong nhiệm kỳ tổng thống của
Trump. Mặc dù đã đồng ý đối thoại với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo về Trung
Quốc, các ngoại trưởng EU vẫn không sẵn sàng thực hiện các kế hoạch chung,
theo các nguồn tin của EU.
“Khi Pompeo nói về
nhân quyền, không ai tin ông ta thật sự quan tâm đến nó”, David
O’Sullivan, người từng là đại sứ EU tại Mỹ cho đến năm ngoái nói, cho dù những
chủ đề này – từ người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ đến Hồng Kông- là “những vấn
đề thật sự đáng quan tâm ”.
Nếu Biden trở thành tổng
thống ở tuổi 78, O’Sullivan mong đợi một “sự thay đổi dứt khoát trong giọng
điệu“.
Ông nói: “Tôi nghĩ rằng
điều đó sẽ mở cánh cửa cho một cuộc đối thoại mang tính xây dựng hơn về những vấn
đề này, cố gắng tìm ra các giải pháp phù hợp cho người Mỹ và người châu
Âu. [Biden] sẽ quan tâm đến liên minh xuyên Đại Tây Dương theo cách mà
Trump rõ ràng không làm. Sau đó, tất nhiên bạn sẽ phải lắng nghe những gì
ông ấy nói“.
Bắc Kinh đã phản ứng với
việc gấp rút gia tăng khả năng tái cân bằng trong nhận thức địa chính trị
của EU.
Tháng trước, Chủ tịch Tập
Cận Bình đã tổ chức một hội nghị thượng đỉnh qua mạng với các nhà lãnh đạo
châu Âu, gồm cả Thủ tướng Đức Angela Merkel, trong nỗ lực xúc tiến một hiệp ước
đầu tư đã chờ đợi từ lâu giữa Trung Quốc và khối này vào cuối năm nay.
Hội nghị thượng đỉnh diễn
ra trước các chuyến công du đến bảy nước châu Âu vào tháng 8 và tháng 9 của
hai nhà ngoại giao cấp cao – Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị và Ủy viên Bộ
Chính trị Dương Khiết Trì – những người liên tục nhắc nhở khán giả châu Âu của
họ về các chiến thuật bắt nạt của Trump.
Các quan chức châu Âu
cần vài lời nhắc nhở về phong cách của tổng thống Mỹ. Trump nói hồi
năm ngoái: “Liên minh châu Âu: rất, rất khó. Những rào cản mà họ dựng
lên thật khủng khiếp, khủng khiếp. Về nhiều mặt, tệ hơn cả Trung Quốc”.
Sau khi ký kết thỏa thuận
thương mại tự do với Âu châu, chính quyền Trump tập trung vào việc giảm thâm hụt
hàng hóa ngày càng tăng đến mức kỷ lục 178 tỷ USD vào năm 2019 của mình.
Lập trường của Trump về
EU trái ngược với Biden, người không có gì ngoài những lời lẽ tử tế khi phát biểu
trước Nghị viện châu Âu trong chuyến công du Brussels năm 2010 của phó tổng thống.
“Một số chính trị gia
Mỹ và các nhà báo Mỹ gọi Washington là ‘thủ đô của thế giới tự do’. Nhưng
đối với tôi, có vẻ như thành phố vĩ đại này, tự hào có 1.000 năm lịch sử và là
thủ đô của Bỉ, quê hương của Liên minh Châu Âu và trụ sở chính của NATO,
thành phố này có yêu sách chính đáng của riêng mình đối với danh hiệu đó”,
ông nói.
Sự thù hận của Trump đối
với các tổ chức này đã chuyển thành các quyết định đơn phương được thực hiện
trong nhiệm kỳ tổng thống của ông, chẳng hạn như rút khỏi hiệp định khí hậu
Paris và thỏa thuận hạt nhân Iran – cả hai đều do Obama và các đồng minh EU của
ông làm trung gian – giống như cách ông cố gắng loại bỏ cơ quan phúc
thẩm của Tổ
chức Thương mại Thế giới, với lý do nó không có khả năng kiềm chế các
hành vi buôn bán không công bằng của Trung Quốc.
“Một trong những khía
cạnh kỳ lạ nhất của chính quyền [Trump] là họ tin rằng chúng ta nên phớt lờ EU
về việc cải tổ WTO, và đặc biệt là việc cải tổ tình trạng lạm dụng thương mại
của Trung Quốc. Nó kỳ lạ, bởi vì cùng nhau chúng ta sẽ có nhiều ảnh
hưởng hơn”, Gardner, cựu đại sứ Hoa Kỳ cho biết.
Trước khi tham gia nhóm vận
động tranh cử của Biden, với tư cách là cố vấn về các vấn đề xuyên Đại Tây
Dương và Trung Quốc, bà Julianne Smith đã viết trên tạp chí Foreign
Affairs năm ngoái rằng, EU và Mỹ nên cùng nhau giải quyết các hành vi
bóp méo thị trường của Trung Quốc và khai triển các giải pháp thay thế Sáng
kiến Vành đai và Con đường, kế hoạch đầu tư và
cơ sở hạ tầng toàn cầu trị giá hàng tỷ đô la của Trung Quốc.
Bà Smith cho biết, EU và
Mỹ cũng nên “làm việc cùng nhau để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc trong
hệ thống chính trị của họ” và “hiểu rõ hơn về các kênh ảnh hưởng của
Trung Quốc”, không chỉ ở cấp chính quyền quốc gia mà còn ở cả “cấp địa
phương và xã hội”.
Điều thú vị là cách tiếp
cận của bà lại hòa điệu với đường lối cứng rắn, ngôn ngữ công kích đảng Cộng
sản của Pompeo và chiêu bài “đối thủ có hệ thống” của EU đối với Trung Quốc,
đồng thời dứt khoát bác bỏ những lời kêu gọi lặp đi lặp lại của Trung Quốc với
phương Tây để tránh “đối đầu ý thức hệ”.
Tuần trước, Thủ tướng Đức
Angela Merkel đã chỉ trích Trung Quốc sau hội nghị thượng đỉnh đặc biệt của EU
và kêu gọi Trung Quốc chấp thuận mở cửa thị trường cho các doanh nghiệp EU
vào cuối năm nay – nếu không Bắc Kinh có nguy cơ mất một số quyền tiếp cận thị
trường nội địa EU.
Jonas Parello-Plesner,
giám đốc điều hành của Liên minh các nền dân chủ (Alliance of Democracies), một
tổ chức có trụ sở tại Copenhagen, cho biết: “Kỷ nguyên của sự gắn bó ngây
thơ với Trung Quốc đã qua”.
Ông nói thêm rằng, nhiệm
kỳ tổng thống của Biden có khả năng liên lạc chặt chẽ hơn với EU về nhân quyền
và các chủ đề khác mà hai bên cùng quan tâm.
Tuy nhiên, các nhà phân
tích cảnh báo rằng, một chiến thắng của Biden sẽ không bảo đảm ngay lập tức sự
liên kết toàn diện giữa EU và Mỹ về chủ đề quá rộng lớn này.
“Người ta không thể
cứ quay ngược kim đồng hồ và giả vờ rằng Donald Trump không tồn tại trong bốn
năm qua”, Gardner nói.
Ngoài chuyện lòng tin
cậy giữa Washington và Brussels đã bị tổn thương, còn có những khác biệt
cơ bản trong cách tiếp cận của EU với chính sách về Trung Quốc của
Washington.
Đây là trường hợp đặc
biệt vì một vài nước EU có lợi ích kinh doanh ở Trung Quốc lớn hơn rất nhiều
so với các nước khác, đồng thời cả khối cần sự hỗ trợ của Trung Quốc trong
các vấn đề đa phương như thương mại và biến đổi khí hậu.
Ví dụ, Đức đã bác bỏ lời
kêu gọi của Hoa Kỳ về việc cấm Huawei Technologies xây dựng mạng 5G của
mình vì sợ Trung Quốc trả đũa ngành công nghiệp xe hơi của Đức, trong khi Ý trở
thành quốc gia phương Tây đầu tiên ghi danh vào dự án vành đai và con đường của
Trung Quốc, bất chấp sự phản đối của Washington.
O’Sullivan, cựu quan chức
ngoại giao EU, nói: “Tòa Bạch Ốc hiện chủ trương tách rời và gây hấn với
Trung Quốc. Tôi hy vọng Biden và những người xung quanh ông ấy sẽ có cái
nhìn tinh tế hơn. Người ta phải nhìn thấy [các vấn đề của Trung Quốc]
trong bối cảnh cố gắng huy động một diễn viên cực kỳ quan trọng trong thế kỷ
21”.
Nhưng Erik Brattberg,
giám đốc Chương trình châu Âu (Europe Program) và là thành viên của Quỹ
Carnegie vì Hòa bình Quốc tế (Carnegie Endowment for International
Peace) cho biết, ông mong sự cởi mở của người châu Âu khi làm việc với
Washington sẽ “cao hơn nhiều” dưới thời chính quyền Biden, ngay cả khi EU bị
áp lực phải có lập trường kiên quyết chống lại Trung Quốc trong các vấn đề
đầu tư và công nghệ quan trọng.
Volker Stanzel, cựu đại sứ
Đức tại Trung Quốc và Nhật Bản, đồng ý. Ông nói: “Như lịch sử đã cho thấy,
[EU] có thể đạt được nhiều hơn thế nếu hợp tác với các đối tác. Nếu trong
tương lai, chúng ta có một đối tác chuyên nghiệp ở Washington một lần nữa, thì
điều này sẽ tạo rất nhiều thuận lợi cho các cách đối phó với thách thức cùa
Trung Quốc”.
NGUỒN :
Biden
win could restore US-EU partnership for coordinated approach to China
Published: 10:00pm, 4
Oct, 2020
·
Policy differences remain
between Washington and Brussels but diplomats see more chance of unity after
Trump
·
Beijing is responding
with growing urgency to possible rebalancing of geopolitical relationships
No comments:
Post a Comment